چه موقع کلاچ بگیریم؟

کلاچ یکی از بخش‌های مهمی است که از زمان روشن کردن خودرو و قرار دادن دنده در اولین حالت تا افزایش سرعت و تغییر دنده‌های دیگر پای راننده دائم با آن درگیر است. اهمیت کلاچ از آن‌‌رو است که با هر بار فشار وارد کردن بر آن، چند قطعه با همدیگر درگیر می‌شوند تا بتوانند قدرت موتور را به چرخ انتقال دهند و باعث حرکت خودرو شوند. این بخش در خودرو جزو سیستم انتقال قدرت به‌حساب می‌آید که به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین بخش‌ها مطرح است. به همین دلیل عملکرد صحیح کلاچ، تاثیر مستقیمی در کارکرد خودرو از جمله بخش تولیدکننده قدرت در موتور و بخش انتقال نیروی محرکه دارد؛ به‌طوری‌که در صورت بروز هرگونه اشکال در این سیستم راندمان خودرو با مشکل جدی مواجه می‌شود.

بر این اساس نحوه استفاده از کلاچ خودرو به منظور بالابردن راندمان خودرو و قطعات مرتبط با کلاچ اهمیت بسیاری دارد. در این زمینه علاوه‌بر کیفیت سیستم کلاچ سطح مهارت راننده نیز در بالابردن عمر آن دارای اهمیت بسیار است؛ به‌طوری‌که کارشناسان معتقدند اگر راننده ماهر باشد و نحوه استفاده صحیح از کلاچ و تعویض دنده را به‌خوبی بداند، می‌تواند عمر صفحه‌کلاچ را دو برابر کند. به عقیده کارشناسان سیستم کلاچ خودرو بعد از گذشت ۵۰ الی ۶۰ هزار کیلومتر نسبت به نوع رانندگی باید تعویض و یا در حد امکان رگلاژ شود. همان‌طور که گفته شد این موضوع بستگی به نوع رانندگی دارد. هرچند رانندگی خوب می‌تواند عمر سیستم کلاچ را تا ۷۰ هزار کیلومتر نیز حفظ کند، موضوعی که بسیاری از رانندگان تازه‌کار آن را رعایت نمی‌کنند؛ به‌طوری‌که در ابتدای رانندگی‌شان، اکثر اوقات پای خود را بر روی کلاچ نگه می‌دارند و حتی در سرعت نیز پای خود را آهسته بر روی کلاچ گذاشته تا در مواقع ضروری آن را فشار دهند.

یکی از نکات مهم استفاده از کلاچ این است که راننده باید بداند کلاچ تنها برای تعویض دنده خودرو است و نباید پای خود را به‌طور مرتب بر آن فشار دهد؛ چراکه با فشار دادن پا بر کلاچ و حتی تکیه زدن پا بر اهرم آن موجب خرابی صفحه‌کلاچ می‌شوند. در حالی که کارشناسان تاکید دارند کلاچ تنها به منظور تعویض دنده خودرو است اما بسیاری از رانندگان به‌دلیل تصورات اشتباهی که دارند هنگام رانندگی با فشار دادن اهرم آن، اشتباهاتی را انجام می‌دهند که این موضوع موجب آسیب رسیدن به سیستم کلاچ خودرویشان می‌شود. یکی از اشتباهات رایج رانندگان استفاده بسیار از حالت نیم‌کلاچ در دنده‌های مختلف هنگام رانندگی است؛ به‌طوری‌که برخی از رانندگان در سربالایی و در دنده دو خودرو نیز پای خود را بر روی اهرم کلاچ فشار می‌دهند تا ماشین در حالت نیم‌کلاچ با کنترل بهتری حرکت کند. در حالی این موضوع به یک باور عمومی تبدیل شده است که کارشناسان تاکید دارند حالت نیم‌کلاچ تنها زمانی قابل‌استفاده است که خودرو در دنده یک قرار دارد.

موضوع مهم دیگر این است که راننده هنگام تعویض دنده باید حتما کلاچ را به آرامی رها کند؛ آزاد کردن یکباره اهرم کلاچ فشار بسیار زیادی به سیستم کلاچ وارد می‌کند بنابراین باید از این کار جلوگیری کرد. یکی از پرسش‌های مهم در این خصوص این است که چگونه می‌توانیم از فرسوده شدن کلاچ خودروی خود مطلع شویم؟ به گفته داوود اسماعیلی، کارشناس فنی خودرو هنگامی که سوار خودرو شده‌اید، پدال گاز را فشار دهید. به طور قطع در این شرایط وسیله نقلیه شما سرعت خواهد گرفت. حال کلاچ را رها کنید. اگر دور موتور به شدت بالا رفت یعنی باید به گزینه تعویض قطعه مذکور فکر کرد و به سراغ تعمیرکار بروید. این در حالی است که اگر صفحه‌کلاچ خودروی شما سالم باشد، در چنین شرایطی موتور و گیربکس به هم قفل خواهند شد، به‌عبارتی دور موتور بستگی مستقیم به سرعت خودرو داشته و بنابراین از حد معمول بالاتر نخواهد رفت. اسماعیلی درباره یکی دیگر از راه‌های بررسی سلامت سیستم کلاچ خودرو می‌گوید، خودرو را در یک محیط صاف قرار دهید؛ ترمز دستی کشیده شود، با رعایت نکات ایمنی، خودرو را در دنده سبک مثلا دنده ۵ قرار دهید، آرام آرام گاز داده و به آرامی کلاچ رها شود اگر خودرو روشن ماند یعنی کلاچ خراب است و دیسک و صفحه تمام شده است؛ ولی اگر خودرو سریع خاموش شد، به معنی آن است که هنوز زمان تعویض صفحه‌کلاچ فرا نرسیده است.

مورد دیگری که نشان می‌دهد سیستم کلاچ خودرو فرسوده است، اینکه در سر بالایی نیمه شدید، اگر نیاز به تعویض دنده به شماره‌های سنگین زیاد مشهود بود، نشانه‌ای برای تعویض صفحه‌کلاچ است. از سوی دیگر اگر هنگام رانندگی متوجه شدید که خودروی شما بیش از حد گاز می‌خورد ولی حرکت و شتاب خوبی ندارد؛ بنابراین باید برای تعویض صفحه‌کلاچ خود اقدام کنید. یکی دیگر از راه‌های تغییر صفحه‌کلاچ خودرو آن است که هنگام تعویض دنده خودرو به‌خصوص دنده یک یا دنده عقب به‌خوبی جا نمی‌رود، هرچند ممکن است مشکل از ماهک دنده باشد، اما امکان دارد به‌دلیل تمام شدن صفحه‌کلاچ امکان تغییر دنده به‌خوبی و روانی ممکن نباشد. این مشکل در ترافیک‌های سنگین نیز به وضوح مشاهده می‌شود. یکی از نکاتی که کارشناسان به آن تاکید دارند انتخاب صفحه‌کلاچ مرغوب برای خودرو است. از آنجا که در حال‌حاضر دیسک و صفحه‌های چینی بازار ایران را قبضه کرده‌اند؛ بنابراین رانندگان هنگام مراجعه به نمایندگی‌ها و مراکز مجاز تعمیر خودرو باید مراقب باشند که از جنس نامرغوب در سیستم کلاچ آنها استفاده نشود چراکه این موضوع موجب افزایش آسیب در خودرو می‌شود. این موضوع از آن‌رو اهمیت دارد که برخی از تعمیرگاه‌ها از صفحه‌کلاچ دست دوم برای تعمیر خودروها استفاده می‌کنند که این موضوع افزایش هزینه مالک خودرو را موجب می‌شود.