گزارش سالانه کیفیت هوای شهر تهران در سال ۱۳۹۵ نشان می‌دهد که پایتخت‌نشینان طی سال گذشته ۸۹ روز ناسالم را تجربه کرده‌اند. به گزارش «دنیای اقتصاد» وحید حسینی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با بیان اینکه چالش آلودگی هوا که مستقیما با سلامت مردم در ارتباط است یکی از نتایج توسعه صنعتی، افزایش جمعیت، گسترش شهرنشینی و در نتیجه توسعه حمل‌ونقل به‌شمار می‌رود، گفت: در حال حاضر آلودگی هوا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ساکنان شهرهای بزرگ و شاید تمام مناطق از جمله روستاهای دورافتاده کشور نیز قرار گرفته است. این مشکل که در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا تحت کنترل قرار گرفته است، به علت تعدد منابع آلاینده و همین‌طور نهادهای تصمیم‌گیر در کشور، ابعادی پیچیده به خود گرفته که برای حل آن در مرحله اول نیاز به شناسایی منابع آلاینده و میزان آلایندگی در مناطق مختلف است.

به گفته وی، گزارش کیفیت هوای شهر تهران در سال ۱۳۹۵ ششمین سند منتشرشده از سوی شرکت کنترل کیفیت هوا است که کیفیت هوای شهر تهران در سال ۱۳۹۵ را در یک مجموعه منسجم مورد بررسی قرار داده و وضعیت غلظت آلاینده‌ها را از بعد زمانی و مکانی تحلیل کرده است. آن‌گونه که در گزارش سالانه مذکور آمده، شهر تهران طی سال ۱۳۹۵ دارای ۱۷ روز پاک معادل پنج درصد از کل ایام سال، ۲۶۰ روز سالم معادل ۷۱ درصد از روزهای سال، ۸۰ روز ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه معادل ۲۲ درصد از ایام سال و ۹ روز ناسالم برای عموم افراد جامعه معادل ۲ درصد از کل روزهای سال بوده است. مقایسه این آمار با سال ۱۳۹۴ نشان می‌دهد که روزهای ناسالم سال ۱۳۹۵ معادل ۶ درصد کاهش یافته است. براساس این گزارش، آلوده‌ترین روز از منظر شاخص کیفیت هوا در سال ۱۳۹۵ مربوط به بیستم دی ماه با شاخص ۱۵۹ و پاک‌ترین روزهای سال، روز اول و یازدهم فروردین با شاخص ۳۵ بوده است.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران تصریح کرد: در سال گذشته بیشترین روزهای آلوده به ترتیب در ماه‌های دی (۲۲ روز) و آبان (۱۶ روز) رخ داده است. ماه فروردین به علت وجود ۱۰ روز پاک و ۲۱ روز سالم و ماه اردیبهشت با وجود ۱ روز پاک و ۳۰ روز سالم دو ماهی هستند که بدون هیچ روز آلوده ثبت شده‌اند و به‌ترتیب از مطلوب‌ترین کیفیت هوا نسبت به سایر ماه‌های سال برخوردار بوده‌اند. حسینی با بیان اینکه در سال‌های اخیر آلاینده ذرات معلق به‌ویژه ذرات معلق با قطر کمتر از ۵/ ۲ میکرون که به‌عنوان PM از آنها یاد می‌شود، آلاینده شاخص هوای شهر تهران بوده‌اند، گفت: طی سال ۱۳۹۵ مجموعا ۸۸ روز، به لحاظ آلاینده PM ۲/ ۵ و ۶ روز از منظر آلاینده PM ۱۰ در وضعیت نامطلوب قرار داشته است. براساس گزارش مذکور، روند غلظت آلاینده‌های ازن، دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق با قطر کمتر از ۵/ ۲ میکرون در سال‌های اخیر کاهشی بوده و آلاینده‌های دی‌اکسید نیتروژن و ذرات معلق با قطر کمتر از ۱۰ میکرون، پس از سیر کاهشی، روندی افزایشی با شیب کم را در پیش گرفته‌اند. همچنین به لحاظ آلاینده منواکسیدکربن (CO)، وضعیت هوای شهر تهران در حال حاضر مطلوب است.

با بررسی وضعیت آلاینده ازن مشاهده می‌شود که وضعیت این آلاینده طی سال ۱۳۹۵ در شرایط مطلوبی قرار داشته است. آلاینده‌های دی‌اکسید گوگرد و دی‌اکسید نیتروژن نیز در تمام روزهای سال از نظر استاندارد روزانه در شرایط مطلوب قرار داشته‌اند. این در حالی است که بررسی وضعیت این دو آلاینده از منظر استاندارد سالانه نشان می‌دهد که طی سال گذشته، غلظت آنها از حد مجاز سالانه فراتر رفته است. این وضعیت نشان می‌دهد که غلظت روزانه دو آلاینده مذکور هم اگرچه در دامنه استاندارد قرار دارد؛ اما به‌دلیل اینکه در روزهای متعدد، مقدار بالای این دامنه ثبت شده است، عملا غلظت سالانه از حد مجاز بیشتر شده است.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، در تمام روزهای «ناسالم برای گروه‌های حساس» و «ناسالم» سال گذشته، غلظت دو آلاینده ذرات معلق با قطر کوچک‌تر از ۱۰ و کوچک‌تر از ۵/ ۲ میکرون بیش از حد مجاز و از این رو کیفیت هوا در شرایط نامطلوب قرار گرفت است. بد نیست بدانید که از نظر ذرات آلاینده بزرگ‌تر (کوچک‌تر از ۱۰ میکرون) سال ۱۳۸۵ پاک‌ترین و سال ۱۳۸۷ آلوده‌ترین سال بوده است و از آن زمان به بعد طی هشت سال، تعداد روزهای آلوده به این نوع آلاینده به تدریج کاهش یافته است. ذکر این نکته ضروری است که اندازه‌گیری غلظت ذرات معلق با قطر کمتر از ۵/ ۲ میکرون از اوایل مهر ماه سال ۱۳۸۹ در ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا انجام شده است و دلیل افزایش تعداد روزهای آلوده در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۵ عموما به علت اندازه‌گیری این آلاینده بوده است که طی این بازه زمانی، سال ۱۳۹۰ با داشتن ۲۱۸ روز آلوده از سایر سال‌های مورد مطالعه در وضعیت نامناسب‌تری قرار داشته و سال ۱۳۹۵ از کمترین تعداد روزهای آلوده (۸۸ روز) به لحاظ آلاینده PM ۲/ ۵ برخوردار بوده است.

تحقیقات کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران نشان می‌دهد سه منبع مهم ذرات معلق آلاینده شامل خودروها و موتورسیکلت‌ها، عملیات تخریب و ساختمان‌سازی و موتورخانه‌ ساختمان‌ها هستند؛ اما سهم اگزوز وسایل نقلیه موتوری در این بین، از دو گروه دیگر بسیار بیشتر است. طبق گزارش رسمی مرکز قلب تهران، متناسب با افزایش روزهای آلوده، بیماری‌های قلبی، عروقی و حتی ریوی و تنفسی در شهر تهران افزایش پیدا می‌کند؛ ضمن اینکه بین روند افزایشی سقط جنین و آلودگی هوا نیز رابطه مستقیم وجود دارد. از این‌رو تنها راهکار موثر کاهش آلودگی هوای شهر تهران، جلوگیری از تردد خودروها و موتورسیکلت‌های فاقد استاندارد حداقلی یورو ۳ و نیز جلوگیری از دور زدن مقررات توسط وسایل نقلیه موتوری است.

حرکت به سمت استانداردهای یورو در خودروسازی و استانداردسازی خودروهای نو، از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلت فرسوده، ارتقای حمل‌ونقل عمومی و مدیریت ترافیک، ارتقای کیفیت سوخت و حذف سرب از بنزین و ارائه گازوئیل کم‌گوگرد از مسوولیت‌های دولت در زمینه کاهش آلودگی هوای شهر تهران است. شهرداری تهران نیز وظایف دیگری از جمله کنترل معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک، آموزش همگانی و ارتقای فرهنگ زیست‌محیطی را بر دوش دارد و می‌تواند با ابزارهای دیگری مانند محدودسازی تردد خودروها در مناطق پرتراکم و وضع عوارض بازدارنده، از میزان تردد خودروها به‌عنوان مهم‌ترین منبع متحرک آلودگی هوای تهران بکاهد.