بحران کم آبی مدت زمان زیادی است که گریبان کشاورزی و اقتصاد خراسان را گرفته و همانطور که در گزارش های قبلی درباره این موضوع اشاره شد، بخش کشاورزی بیشترین حجم مصرف آب را به خود اختصاص داده است و بخش بزرگی از این آب نیز به دلیل استفاده از روش های سنتی آبیاری هدر می رود.
کشت پاییزه چغندر اما یکی از آخرین راهکارهای کوتاه مدت مقابله با بحران کم آبی در خراسان رضوی است.این گیاه که در مقایسه با دیگر محصولات کشاورزی پرآب به شمار می رود و گردش چرخ کارخانه های قند وشکر استان هم به آن وابسته است، اکنون در کانون توجه کارشناسان به عنوان راهکار مقطعی عبور از بحران کم آبی قرار گرفته است. pic۱
دنیای اقتصاد،سهیلا قاسم زاده-بررسی مشکلات کشت چغندر و راهکارهای افزایش بهره وری تولید این محصول از جمله مهمترین مسائلی بود که در جلسه اخیر کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی بررسی شد.
محمد اسماعیل‌نیا نماینده مردم کاشمر،خلیل آباد و بردسکن در مجلس شورای اسلامی که در این جلسه حضور یافته بود با اشاره به لزوم غنی سازی خاک گفت: «باید هزینه کنیم تا خاک غنی شود، زیرا خاک غنی سبب کشت فراوان و مفید می‌شود، اما چرخه حیات در خاک‌های ایران از بین رفته است و باید این چرخه حیات به خاک‌های ایران بازگردد، تا کشاورزی رشد کند». عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در مورد چغندر وکشت آن اظهار کرد: «اگر کشت چغندر به طور صحیح مدیریت شود، عیار چغندر را به 17 می‌رسانیم و اگر خاک غنی باشد و نوع بذر وسموم عالی باشد، مصرف آب نیز کاهش می‌یابد».اسماعیل نیا با اشاره به محقق نشدن وعده‌های داده شده در بخش کشاورزی خاطر نشان کرد: «مجلس آمادگی کامل دارد که به مشکلات کشاورزان رسیدگی نماید و یکی از دلایل کاسته شدن از رشد کشاورزی محقق نشدن وعده‌های مدیران است». وی با اشاره به توقع کمیسیون کشاورزی مجلس از کشاورزان گفت: «کشاورزان باید مشکلات و موانع را به سرعت اطلاع‌رسانی کنند تا درصدد رفع آنها در مجلس باشیم». pic2
کشت پاییزه راه‌حل کشت چغندرقند
در ادامه این جلسه غلامحسین ساربان، معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی تصریح کرد: «در حال حاضر الگوی کشت استان در حال تغییر است و این تغییرات به تدریج افزایش می‌یابد».وی ادامه داد: «در استان 76 نوع محصول زراعی وجود دارد که 17 نوع آن بسیار حائز اهمیت است، البته درآمد ناخالص این 76 محصول زراعی 5400 میلیارد تومان است که از این رقم 3200 میلیارد تومان مربوط به محصولات باغی است».
ساربان با بیان اینکه سطح زیر کشت باغات در خراسان رضوی یک سوم است، گفت: «طبق آمارهای موجود این مقدار سالانه در حال کاهش است که این جریان در رابطه با محصول چغندر هم صادق است».ساربان با اشاره به اینکه نیاز اصلی کشاورزان، افزایش قیمت چغندر است گفت: «کشاورزان به دلیل پایین بودن قیمت‌ها چغندر کشت نمی‌کنند و این مسئله باید به طور کلی مورد بحث و بررسی قرار گیرد و راهکارهای لازم ارائه شود».
وی با بیان اینکه باید کشاورزان را از لحاظ بذر و قیمت محصول غنی کنیم، افزود: «قیمت بذر و حقوق کارگران افزایش یافته، اما قیمت چغندر تغییری نکرده است و باید اتفاقی بیفتد تا کشاورزان به کاشت چغندر تشویق شوند».
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: «بهره‌وری آب و مصرف آن و آشفتگی در خرید محصولات از سوی کارخانجات از جمله مشکلات اصلی در کشت چغندر است، کارخانجات نباید تفاوتی در قیمت‌ها قائل شوند و وجود این‌گونه تفاوت‌ها باعث آشفتگی بازار فروش می‌شود».
ساربان با اشاره به اینکه کشت پائیزه راه خوبی برای حل مشکل شکر است، عنوان کرد: «از جمله راهکارهای موجود که می‌تواند کشاورزان را به کشت چغندر ترغیب کند، استفاده از آب کافی و خاک حاصلخیز کشوری مانند افغانستان است که فرصت خوبی برای سرمایه گذاری و به کارگیری کشاورزان در کشت علوفه است».
بازار شکر در رکود به سر می‎برد
احمد انسان مدیر عامل شرکت قند تربت حیدریه هم با بیان اینکه بازار شکر در رکود به سر می‌برد، گفت: برخی از کارخانه‌داران قند هنوز بهای چغندر تحویلی سال 92 را نپرداخته‌اند. وی ادامه داد: چند سال است که حدود 70 الی 80 درصد شکر از نیشکر و چغندر تولید می‌شود و تعداد کشورهایی مانند ایران که از دو محصول برای تامین شکر استفاده می کنند، اندک است.
انسان در ادامه افزود: «نمی‌توان با این نگرش که چغندر تنها 20 درصد در تهیه شکر نقش دارد آن را از الگوی کشت حذف کرد و دلایلی چون بحران آب نیز بر این موضوع تاثیرگذار است».
وی اضافه کرد: «اوایل انقلاب میزان تولید محصولات باغی و زراعی 25 میلیون تن بوده و تاکنون به 100 میلیون تن هم رسیده است و این در حالی است که کشت چغندر از بعضی باغات حذف و صیفی‌جات جایگزین آن شده‌اند. وی ادامه داد:نمی‌توان شکر را از بسته غذایی خانواده‌ها حذف کرد، چون نیاز جامعه به شکر مرسوم‌تر است و حالا کشت چغندر به حداقل رسیده است».
کاهش روند کشت چغندرقند
در خراسان رضوی
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم در گفتگو با خبرنگار دنیای اقتصاد با بیان اینکه سطح زیر کشت چغندرقند در 20 سال گذشته روند کاهشی داشته است، اظهار کرد: چنانچه به منظور افزایش سطح زیر کشت این محصول اقدامات لازم صورت نگیرد، کشت سایر محصولات رقیب جایگزینpic3 چغندرقند خواهد شد. محمد صبور با اشاره به اینکه مکانیزه کردن روند کشت چغندرقند و همچنین کشت پاییزه این محصول سبب حفظ صنعت قند استان می‌شود، افزود: کشاورزان همواره به دنبال تولید محصولاتی با ضریب مکانیزاسیون بالا و نیروی کارگر کم هستند و چنانچه برای مکانیزه کردن و کشت پاییزه چغندرقند اقدامی صورت نگیرد کشت این محصول در استان به حداقل می‌رسد. وی افزود: کشت پاییزه چغندرقند در پاییز، انجام و در اواخر بهار برداشت خواهد شد، به این ترتیب محصول از آفات بهاری در امان خواهد ماند. صبور با بیان اینکه استقبال کشاورزان از طرح کشت پاییزه چغندرقند خوب بوده است، خاطر نشان کرد: برای اجرای این طرح باید متولیان کارخانه قند همکاری کنند و برای کشت پاییزه نیز بذر مناسب در نظر گرفته شود تا در سطح وسیع بتوانیم اقدام به کشت پاییزه این محصول کنیم. مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: کمبود منابع آب نیز یکی از عواملی است که بر کاهش سطح زیرکشت بهاره این محصول بسیار تاثیر گذاشته است.
نرخ چغندر براساس نظرات
کارشناسی باشد نه براساس سیاست
عضو انجمن صنفی کارخانجات قند ایران با انتقاد از پرداخت نشدن سهم تولید از اجرای هدفمندی یارانه‌ها اظهار کرد: از زمان اجرای هدفمندی یارانه‌ها تا کنون حتی یک ریال به صنعت قند و شکر پرداخت نشده است و بیش از یک سال است که فعالان این حوزه برای استفاده از تسهیلات مالی صندوق توسعه ملی ثبت نام کرده‌اند، اما هنوز وجه مصوب مربوطه از ناحیه صندوق توسعه به بانک پرداخت نشده و به همین دلیل تسهیلات به شرکت‌های قند و شکر پرداخت نمی‌شود.
احمد انسان با اشاره به مشکلات صنعت قند و شکر استان خاطر نشان کرد: متاسفانه به دلیل وجود کشت‌های رقیب و افزایش نرخی که‌ محصولات رقیب مثل سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، خربزه و هندوانه در بازار دارند، دیگر برای کشت چغندر که نرخ بسیار پایینی دارد رغبتی وجود ندارد.
عضو کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی استان خراسان رضوی با اشاره به عدم وجود نقدینگی کافی در صنعت قند تصریح کرد: سرمایه درگردش برای تداوم کار صنایع قند کافی نیست و رکود اقتصادی جاری در کشور سبب عدم فروش محصول شکر شرکت‌ها شده است. احمد انسان درباره راهکارهای رفع این مشکلات گفت: نرخ چغندر باید براساس کار کارشناسی در شورای اقتصاد تصویب شود، نه براساس سیاست‌های دیگر و تعرفه شکر خام وارداتی باید طوری تعیین شود که قیمت تمام شده شکر سفید خارجی برابر یا بیشتر از قیمت تمام شده شکر سفید داخلی باشد.
تولید چند نوع چغندر قند جدید در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی
رییس بخش تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی گفت: از جمله فعالیت‌های این بخش در یک سال اخیر تولید ارقام جدید چغندر قند است که مقاوم به بیماری مهلک و خطرناک ریزومانیا است. pic4
احمدی ادامه داد: این بیماری ویروسی باعث پوسیدگی ریشه می‌شود و عملکرد محصول در واحد سطح را تا 90 درصد کاهش می‌دهد، ضمن آنکه درصد قند محصول نیز از 18 درصد به هفت تا هشت درصد افت می‌کند و عملا به طور کامل کشت این محصول را غیراقتصادی می‌کند. وی ادامه داد: با حمایت سازمان جهاد کشاورزی توانستیم با دانش بومی به رقم جدیدی از چغندرقند با عنوان کد 29 دست یابیم که مزایای لازم برای مقابله با بیماری را دارد. وی با تاکید بر جلوگیری از جابه‌جایی چغندرقند گفت: هم اینک پراکنش بیماری ریزومانیا بین 30 تا 40 درصد است، لذا نیاز به استفاده از بذرهای مقاوم به شدت احساس می‌شود. احمدی ادامه داد: تاکنون حدود
40 درصد بذرها از خارج وارد می‌شد و
60 درصد دیگر نیز تولید داخل بود، اما با حرکتی که طی یک سال اخیر شروع کرده‌ایم، در پی آن هستیم تا ضریب خودکفایی را در بذر چغندرقند افزایش دهیم .
رییس بخش تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندر گفت: هزینه تهیه بذر خارجی نسبت به تولید داخل بسیار بالاتر است و اگر به‌طور متوسط نرخ هر کیلوگرم بذر داخلی 890 هزار ریال باشد، نرخ نوع خارجی آن یک میلیون و 300 هزار ریال تمام می شود.