مخالفان احتمالی«تهران زیرزمینی»
فرید قدیری
پژوهشگران دانشگاهی، اخیرا طرحی را به شهرداری تهران پیشنهاد کرده‌اند که براساس آن، فضاهای روسطحی در محله‌های متراکم پایتخت با انتقال ۵ نوع کاربری به تراز منفی شهر- فضای زیرسطحی تهران- آزاد می‌شود و عرصه‌های ناشی از این انتقال، در مقیاس وسیع، قابلیت ایجاد «فضای سبز با غلبه محیط‌های گردشگری» را پیدا می‌کند.
این طرح سابقه دیرینه در کلان‌شهرهای برخی کشورهای توسعه‌یافته دارد و دولت‌های محلی در این شهرها با هدایت بخشی از مراکز کار و فعالیت به زیرزمین، شرایط زیست‌محیطی تراز مثبت شهر را برای ساکنان تاحدودی بهبود داده‌اند.
پژوهشگران دانشگاهی، اخیرا طرحی را به شهرداری تهران پیشنهاد کرده‌اند که براساس آن، فضاهای روسطحی در محله‌های متراکم پایتخت با انتقال ۵ نوع کاربری به تراز منفی شهر- فضای زیرسطحی تهران- آزاد می‌شود و عرصه‌های ناشی از این انتقال، در مقیاس وسیع، قابلیت ایجاد «فضای سبز با غلبه محیط‌های گردشگری» را پیدا می‌کند.
این طرح سابقه دیرینه در کلان‌شهرهای برخی کشورهای توسعه‌یافته دارد و دولت‌های محلی در این شهرها با هدایت بخشی از مراکز کار و فعالیت به زیرزمین، شرایط زیست‌محیطی تراز مثبت شهر را برای ساکنان تاحدودی بهبود داده‌اند.
فرید قدیری
پژوهشگران دانشگاهی، اخیرا طرحی را به شهرداری تهران پیشنهاد کرده‌اند که براساس آن، فضاهای روسطحی در محله‌های متراکم پایتخت با انتقال ۵ نوع کاربری به تراز منفی شهر- فضای زیرسطحی تهران- آزاد می‌شود و عرصه‌های ناشی از این انتقال، در مقیاس وسیع، قابلیت ایجاد «فضای سبز با غلبه محیط‌های گردشگری» را پیدا می‌کند.
این طرح سابقه دیرینه در کلان‌شهرهای برخی کشورهای توسعه‌یافته دارد و دولت‌های محلی در این شهرها با هدایت بخشی از مراکز کار و فعالیت به زیرزمین، شرایط زیست‌محیطی تراز مثبت شهر را برای ساکنان تاحدودی بهبود داده‌اند. اما در تهران، از فضای بکر سطح زیرین شهر تاکنون استفاده موثر به عمل نیامده و به جز تعبیه شبکه‌های آب و فاضلاب و خطوط گاز و برق و تلفن توسط دولت و احداث مترو از جانب شهرداری، بهره‌برداری دیگری نشده است. اخیرا در برخی ایستگاه‌های مترو، دکه‌های خرده‌فروشی نیز راه‌اندازی شده اما کسب‌و‌کار به معنای آنچه در واحدهای صنفی و اداری خیابان‌های پایتخت وجود دارد، هنوز در زیرسطح تهران شکل نگرفته است.
اعضای شورای شهر تهران در واکنش به این طرح تحقیقاتی، از تکلیف محول شده به شهرداری در سال‌های اواخر دهه 80 برای پیاده‌سازی پروژه‌ای با مضمون ایجاد شهر زیرزمینی در تهران، می‌گویند اما ظاهرا برخی مخالفت‌ها با چنین طرحی، تاکنون مانع از پیاده‌سازی تجربه موفق کلان‌شهرهای جهان برای فقرزدایی از فضاهای سبز و گردشگری در تهران شده است.
میادین ونک و 7 تیر از جمله نقاطی هستند که سابقه مطالعات اولیه برای ایجاد معبر زیرزمینی در آنها، در مراکز مطالعاتی و فنی مدیریت شهری تهران وجود دارد. مکانیزم مالی احداث شهر زیرزمینی به مراتب ساده‌تر و دست‌یافتنی‌تر از آنچه در حال حاضر برای احداث تونل و بزرگراه‌های دو طبقه در تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد، است به طوری که شهرداری می‌تواند در ازای واگذاری تراکم ساختمانی منفی در سطح زیرین شهر، درآمد حاصل از آن را صرف تملک عرصه‌های روسطحی و در نتیجه ایجاد فضای سبز در مجاورت ساختمان‌های مسکونی کند. به‌رغم چنین ایده‌ای که قابلیت اجرا در مناطق قدیمی و مرکزی تهران را دارد، این موضوع فعلا در اولویت مدیران شهر که علاقه‌مند به اجرای پروژه‌های عینی و قابل مشاهده عمومی هستند، قرار ندارد.
این در حالی است که طی دوسه سال اخیر، تعداد ساخت‌وسازهایی که با گودبرداری‌های عمیق بیش از 30 متر، به عمق شهر تهران نفوذ کرده‌اند فوق‌العاده افزایش پیدا کرده و طبق آمارهای سازمان نظام مهندسی تهران، بیش از 1000 ساختمان تجاری، اداری و مسکونی بلندمرتبه که یک سوم طبقات‌شان در تراز منفی جا گرفته است، هم‌اکنون در پایتخت در دست احداث است.
این موضوع نشان می‌دهد: کاربری‌های خصوصی زیرزمینی که عمدتا به پارکینگ‌های چند طبقه برای مجتمع‌های تجاری خلاصه می‌شود، در تهران هر چند در مقیاس محدود شکل گرفته اما به دلیل عدم پشتیبانی این سبک توسعه شهری از جانب شهرداری، ورود کاربری‌هایی همچون تجاری، اداری و تفریحی به زیرسطح شهر اتفاق نیفتاده است. شهرداری تهران می‌تواند با ابزار عوارض تراکم ساختمانی و تنظیم نوسان نرخ آن براساس بهای بیشتر عوارض برای ساخت در روی سطح و اعمال تخفیف در صورت تصمیم سرمایه‌گذار ساختمانی به احداث پروژه در زیرسطح، توسعه آتی تهران را به فضاهای بکر هدایت کند و همزمان، برای نجات پایتخت از آلودگی هوا و رخوت اجتماعی ناشی از کمبود فضاهای سبز و گردشگری، اقدام کند.
پژوهشگران دانشگاهی، اخیرا طرحی را به شهرداری تهران پیشنهاد کرده‌اند که براساس آن، فضاهای روسطحی در محله‌های متراکم پایتخت با انتقال ۵ نوع کاربری به تراز منفی شهر- فضای زیرسطحی تهران- آزاد می‌شود و عرصه‌های ناشی از این انتقال، در مقیاس وسیع، قابلیت ایجاد «فضای سبز با غلبه محیط‌های گردشگری» را پیدا می‌کند.
این طرح سابقه دیرینه در کلان‌شهرهای برخی کشورهای توسعه‌یافته دارد و دولت‌های محلی در این شهرها با هدایت بخشی از مراکز کار و فعالیت به زیرزمین، شرایط زیست‌محیطی تراز مثبت شهر را برای ساکنان تاحدودی بهبود داده‌اند. اما در تهران، از فضای بکر سطح زیرین شهر تاکنون استفاده موثر به عمل نیامده و به جز تعبیه شبکه‌های آب و فاضلاب و خطوط گاز و برق و تلفن توسط دولت و احداث مترو از جانب شهرداری، بهره‌برداری دیگری نشده است. اخیرا در برخی ایستگاه‌های مترو، دکه‌های خرده‌فروشی نیز راه‌اندازی شده اما کسب‌و‌کار به معنای آنچه در واحدهای صنفی و اداری خیابان‌های پایتخت وجود دارد، هنوز در زیرسطح تهران شکل نگرفته است.
اعضای شورای شهر تهران در واکنش به این طرح تحقیقاتی، از تکلیف محول شده به شهرداری در سال‌های اواخر دهه 80 برای پیاده‌سازی پروژه‌ای با مضمون ایجاد شهر زیرزمینی در تهران، می‌گویند اما ظاهرا برخی مخالفت‌ها با چنین طرحی، تاکنون مانع از پیاده‌سازی تجربه موفق کلان‌شهرهای جهان برای فقرزدایی از فضاهای سبز و گردشگری در تهران شده است.
میادین ونک و 7 تیر از جمله نقاطی هستند که سابقه مطالعات اولیه برای ایجاد معبر زیرزمینی در آنها، در مراکز مطالعاتی و فنی مدیریت شهری تهران وجود دارد. مکانیزم مالی احداث شهر زیرزمینی به مراتب ساده‌تر و دست‌یافتنی‌تر از آنچه در حال حاضر برای احداث تونل و بزرگراه‌های دو طبقه در تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد، است به طوری که شهرداری می‌تواند در ازای واگذاری تراکم ساختمانی منفی در سطح زیرین شهر، درآمد حاصل از آن را صرف تملک عرصه‌های روسطحی و در نتیجه ایجاد فضای سبز در مجاورت ساختمان‌های مسکونی کند. به‌رغم چنین ایده‌ای که قابلیت اجرا در مناطق قدیمی و مرکزی تهران را دارد، این موضوع فعلا در اولویت مدیران شهر که علاقه‌مند به اجرای پروژه‌های عینی و قابل مشاهده عمومی هستند، قرار ندارد.
این در حالی است که طی دوسه سال اخیر، تعداد ساخت‌وسازهایی که با گودبرداری‌های عمیق بیش از 30 متر، به عمق شهر تهران نفوذ کرده‌اند فوق‌العاده افزایش پیدا کرده و طبق آمارهای سازمان نظام مهندسی تهران، بیش از 1000 ساختمان تجاری، اداری و مسکونی بلندمرتبه که یک سوم طبقات‌شان در تراز منفی جا گرفته است، هم‌اکنون در پایتخت در دست احداث است.
این موضوع نشان می‌دهد: کاربری‌های خصوصی زیرزمینی که عمدتا به پارکینگ‌های چند طبقه برای مجتمع‌های تجاری خلاصه می‌شود، در تهران هر چند در مقیاس محدود شکل گرفته اما به دلیل عدم پشتیبانی این سبک توسعه شهری از جانب شهرداری، ورود کاربری‌هایی همچون تجاری، اداری و تفریحی به زیرسطح شهر اتفاق نیفتاده است. شهرداری تهران می‌تواند با ابزار عوارض تراکم ساختمانی و تنظیم نوسان نرخ آن براساس بهای بیشتر عوارض برای ساخت در روی سطح و اعمال تخفیف در صورت تصمیم سرمایه‌گذار ساختمانی به احداث پروژه در زیرسطح، توسعه آتی تهران را به فضاهای بکر هدایت کند و همزمان، برای نجات پایتخت از آلودگی هوا و رخوت اجتماعی ناشی از کمبود فضاهای سبز و گردشگری، اقدام کند.
ارسال نظر