حجم ترافیک هفته اول مهر در پایتخت با استفاده از ابزار بخشنامه‌ای که حاصل هماهنگی موثر دولت و شهرداری تهران بود، دست‌کم ۱۰ درصد نسبت به مهر سال گذشته کاهش یافت.به گزارش «دنیای اقتصاد»، ترافیک اول مهر ماه آن‌قدر برای شهروندان تهرانی تکرار شده که شاید برای بسیاری به یک نوستالژی تلخ می‌ماند. نگرانی از شروع دوباره فصل مدارس و ترافیک سنگین از چند روز پیش از آغاز سال تحصیلی جدید عموم شهروندان را درگیر می‌کند و در هفته‌های نخست مهرماه نظم زندگی و زمان تردد اغلب پایتخت‌نشینان را بر هم می‌زند. اما مهر امسال به واسطه ابلاغ و اجرای یک بخشنامه جدید که به منزله ابزاری برای مهار ترافیک ایفای نقش کرد، جنس همیشگی ترافیک تهران تغییر کرد و از گره‌های ترافیکی فلج‌کننده در سطح شهر در زمان پیک صبحگاهی تقریبا خبری نبود.

همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید الگوی سفرهای صبحگاهی در پایتخت به واسطه ابلاغ و اجرای بخشنامه شروع منعطف ساعت کاری در دستگاه‌های اجرایی، ادارات دولتی و بانک‌ها تغییر کرد و از حجم ترافیک کاسته شد. با این حال از آنجا که بخشنامه مذکور در برخی از بانک‌ها و وزارتخانه‌ها به بدترین شکل ممکن اجرا شد، این نگرانی وجود دارد که ترافیک شهر تهران به وضعیتی که در آغاز سال تحصیلی ۹۶-۹۵ حاکم بود، بازگردد. براساس بخشنامه‌ای که با امضای اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری ابلاغ شد، ساعت شروع کار ادارات در دو هفته اول مهر ماه در کلیه دستگاه‌های اجرایی و بانک‌ها به شکل منعطف از ساعت ۷:۳۰ تا ۹ صبح اعمال می‌شود؛ به این معنا که دستگاه‌ها حضور کارمندان بین ساعت شروع کار عادی تا یک ساعت پس از آن را به‌عنوان «تاخیر مجاز» تلقی و در صورت لزوم، حضور با تاخیر در محل کار را به‌عنوان «مرخصی ساعتی» منظور کنند. اما بخشنامه مذکور در روز اول مهر به چهار حالت اجرا شد. حالت اول که بهترین حالت محسوب می‌شود، اما کمترین دستگاه‌ها آن را مبنای اجرا قرار دادند به این ترتیب بود که تاخیر حضور کارمندان تا یک ساعت، به‌عنوان «تاخیر مجاز» تلقی شد. در حالت دوم که بدترین حالت اجرای بخشنامه مذکور است، کارمندان بعد از حضور با تاخیر در محل کار خود مطلع شدند زمانی که بعد از ساعت ۸ در محل کار خود حضور نداشته‌اند، به‌عنوان مرخصی ساعتی برای آنها منظور می‌شود. تحقیقات «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد بازتاب این مدل اجرای بخشنامه که در بیشتر بانک‌ها و وزارتخانه‌ها مبنا بوده است، تجدیدنظر کارمندان در استفاده از ظرفیت بخشنامه برای حضور دیرتر در محل کار و به دنبال آن توزیع زمان پیک ترافیک در بازه زمانی بیشتر است.

به این ترتیب بسیاری از کارمندان که با حضور در محل کار خود با اطلاع از منظور شدن تاخیر آنها در مرخصی ساعتی، غافلگیر شدند، از فردای اول مهر ساعت اصلی شروع کار را رعایت می‌کنند تا مرخصی ساعتی خود را برای کارهای ضروری شخصی خود ذخیره کنند. در سومین حالت اجرای بخشنامه مذکور در روز اول مهر، کارمندان با وجود اطلاع از امکان تاخیر یک ساعته، از ترس اینکه با خروج دیرتر از منزل با ترافیک شدیدتر صبحگاهی روبه‌رو شوند، به روال سابق ترجیح دادند مثل همیشه از منزل خارج شده و همان زمان همیشگی آغاز ساعت کار را رعایت کنند. در چهارمین حالت نیز برخی از بانک‌ها و وزارتخانه‌ها اصلا بخشنامه مذکور را ابلاغ نکرده‌اند. با این حال اجرای این بخشنامه در روز اول مهر موجب شد الگوی سفرهای صبحگاهی در تهران نسبت به اول مهر پارسال تغییرات محسوس و البته مثبتی داشته باشد؛ طوری که نوع دوم ترافیک صبحگاهی آغاز سال تحصیلی در تهران رقم خورد. کارشناسان توصیه می‌کنند که بهتر است دولت اجرای کامل بخشنامه انعطاف ۱۵ روزه ساعت کار را پیگیری کند تا حداقل در روزهای باقی‌مانده از ترافیک بحرانی تهران، شاهد آثار مثبت آن باشیم؛ هرچند راهکار دائمی کنترل ترافیک و نسخه پایدار آن را باید در افزایش ناوگان حمل‌ونقل عمومی و نیز اجرای بلندمدت راهکارهای کنترل ترافیک نظیر انعطاف یا شناورسازی ساعت کار جست‌وجو کرد و طرح‌های مقطعی حتما آثار مقطعی هم به دنبال خواهد داشت. به گزارش «دنیای اقتصاد»، بر اساس اعلام مسوولان ترافیکی پایتخت، شاخص زمان سفر در کل شهر تهران ۱۰ درصد نسبت به مهرماه سال گذشته کاهش یافته؛ به این معنا که میانگین مدت زمان هر سفر درون‌شهری در تهران در اول مهر امسال نسبت به مهر سال گذشته حدود ۱۰ درصد کوتاه‌تر شده است. این وضعیت ناشی از توزیع بار سفرهای صبحگاهی در معابر بزرگراهی از بازه زمانی دو ساعته به بازه سه ساعته است. در واقع بازه زمانی پیک ترافیک صبحگاهی در اول مهر امسال به ۶:۳۰ تا ۹:۳۰ صبح گسترش یافت، درحالی‌که این بازه از اول مهر تا پایان نیمه دوم سال گذشته بین ساعات ۶:۳۰ تا ۸:۳۰ بوده است.

ترافیک هفته‌ای که گذشت، چهار ویژگی و شاخصه دارد که با ترافیک همیشگی تهران متفاوت است. ویژگی اول این است که ترافیک تهران در اول مهر در معابر بزرگراهی کمتر بوده و در ازای آن معابر شریانی درجه یک و دو (خیابان‌های اصلی و فرعی) بیشترین بار ترافیک را داشته‌اند. علت کاهش ترافیک بزرگراهی را هم باید در توزیع تقاضای سفر صبحگاهی در بازه زمانی سه ساعته جست‌وجو کرد. در مقابل ترافیک در خیابان‌ها و معابر غیربزرگراهی به واسطه سفرهای تحصیلی دانش‌آموزان تشدید شده است. ویژگی دوم ترافیک اول مهر امسال، تغییر نقطه اوج بازه زمانی ترافیک است. در مهر سال گذشته این شاخص ساعت ۷:۴۵ بوده در حالی که این زمان از سوی مرکز کنترل ترافیک شهر تهران ساعت ۸:۴۵ ثبت شده است. سومین ویژگی ترافیک نوع دوم تهران این است که بار ترافیک در آن همچنان حجم بسیار بالایی دارد اما نسبت به سال گذشته قدری کاهش یافته است؛ به این ترتیب که گره ترافیکی در پیک صبحگاهی وجود نداشت. به عبارت دیگر ترافیک «بسیار سنگین» که با رنگ «قرمز تیره» روی نقشه‌های برخط ترافیکی نمایش داده می‌شود، در پیک صبحگاه روز اول مهر وجود نداشته است. چهارمین شاخص ترافیک مهر امسال نیز که به واسطه اجرای بخشنامه انعطاف موقت ساعت کاری رقم خورد، تغییر در ترافیک معابر شرقی ـ غربی است؛ به این معنا که معابر بزرگراهی همچون همت و حکیم که مناطق بیرون از محدوده غربی شهر تهران را به پایتخت وصل می‌کنند، ۳۰ دقیقه زودتر از همیشه با ترافیک سنگین روبه‌رو شدند و از ساعت ۶ صبح درگیر حجم بالای تردد خودروها بوده‌اند. در واقع مناطق غربی پایتخت کمترین اثرپذیری را از این تغییر الگوی ترافیکی تهران داشتند که علت آن را باید حجم بالای جمعیت ساکن در مناطق غربی پایتخت و نیز حجم بالای خودروهای ورودی از شهرستان‌های غرب استان تهران به پایتخت دانست.