نقشینه ایرانی
اگر ایران را در جهان به چند چیز بشناسند قطعا یکی از این موارد همیشه پیش پای ما است: فرش ایرانی؛ یادگاری کهن از روزگاران گذشته تا به امروز.
یادآور نقوشی از تمدن و فرهنگ کشوری باستانی، از شکار و نخجیرهای شاهانه گرفته تا طرح‌های اسلیمی و گل و بوته. طرح‌‌واره‌های متفاوتی که از نقشه‌های قالی با دستانی هنرمند بر تار و پود فرش می‌نشینند: شاه‌عباسی، شاه‌عباسی لچک و ترنج،شاه عباسی طره‌دار، شاه‌عباسی تصرفی، گلدانی، مینا‌خانی و بسیاری دیگر. نوع دیگری از نگارگری که این‌بار نقش‌ها به جای بوم بر تار و پود جا خوش می‌کنند.
یادآور نقوشی از تمدن و فرهنگ کشوری باستانی، از شکار و نخجیرهای شاهانه گرفته تا طرح‌های اسلیمی و گل و بوته. طرح‌‌واره‌های متفاوتی که از نقشه‌های قالی با دستانی هنرمند بر تار و پود فرش می‌نشینند: شاه‌عباسی، شاه‌عباسی لچک و ترنج،شاه عباسی طره‌دار، شاه‌عباسی تصرفی، گلدانی، مینا‌خانی و بسیاری دیگر. نوع دیگری از نگارگری که این‌بار نقش‌ها به جای بوم بر تار و پود جا خوش می‌کنند.
اگر ایران را در جهان به چند چیز بشناسند قطعا یکی از این موارد همیشه پیش پای ما است: فرش ایرانی؛ یادگاری کهن از روزگاران گذشته تا به امروز.
یادآور نقوشی از تمدن و فرهنگ کشوری باستانی، از شکار و نخجیرهای شاهانه گرفته تا طرح‌های اسلیمی و گل و بوته. طرح‌‌واره‌های متفاوتی که از نقشه‌های قالی با دستانی هنرمند بر تار و پود فرش می‌نشینند: شاه‌عباسی، شاه‌عباسی لچک و ترنج،شاه عباسی طره‌دار، شاه‌عباسی تصرفی، گلدانی، مینا‌خانی و بسیاری دیگر. نوع دیگری از نگارگری که این‌بار نقش‌ها به جای بوم بر تار و پود جا خوش می‌کنند. هرچند این کالای ایرانی بیشتر روی زمین گسترده می‌شود، اما گاهی می‌توان این هنر متفاوت نگارگری را روی دیوار برخی خانه‌ها نظاره کرد، تابلو‌فرش‌هایی گاه با جنس ابریشم که مخاطبان خاص خود را دارد؛ از غربی‌ها تا هموطنان.
تاریخچه
فرش ایرانی سابقه‌ای کهن دارد که کشف پازیریک در سال ۱۳۲۸ از هویت تاریخی و گره‌زدن این هنر بر تار و پود جامعه ایرانی حکایت دارد. این قالی کهن، قدیمی‌ترین فرش جهان است که در دره‌ای موسوم به پازیریک توسط یکی از باستان‌شناسان روسی در گور یکی از شاهان سکایی کشف شد و نقشینه‌ای پشمی از سوارکاران، چرای آهوها و جانوران افسانه‌ای است. نگاره‌های این فرش با نقوش حک شده در تخت جمشید شباهت‌هایی دارد و برخی محققان آن را از دست‌بافت‌های پارت‌ها و یا مادها می‌دانند. فرش مهم دیگری که در خاطره تاریخ ایرانی ثبت شده شاید فرش بهارستان باشد که مربوط به دوره ساسانی بود و بنا بر برخی روایات در حمله اعراب از میان رفت. این نمونه‌ها، شواهدی آشکار از پیشینه چنین هنری در ایران زمین است.
اما به‌رغم حوادث بسیاری که ایران در گذر تاریخ و پس از حمله مغول وتیمور به خود دید، این هنر در سایر ادوار ادامه یافت. از دوره تیموریان مینیاتورهایی وجود دارد که فرش‌بافی را در آن زمان نشان می‌دهد و بعدها در دوران صفویه فرش مورد توجه خاصی قرار گرفت. این روند حتی تا به امروز نیز ادامه یافته است هرچند امروزه ماشینی شدن صنعت فرش و تولید سریع‌تر آن بسیار گسترده شده و بافت سنتی تا حدودی به فراموشی سپرده شده است و اگر‌چه برخی کشورهای جهان مانند چین بدون تجربه لازم و داشتن مهارت‌های مربوط به تولید این محصول وارد بازار جهانی آن شده‌اند، اما هنوز فرش دستباف ایرانی است که به کیفیت و زیبایی در دنیا مشهور و شناخته شده است.
فرش‌بافی و مزیت‌های آن
هر یک از مناطق ایران فرشی تولید می‌کند که تا حدودی با فرش دیگر مناطق متفاوت است. برای مثال، بافندگان چهارمحال و بختیاری قالی‌های بختیاری وقشقایی در طرح‌های ترنجی و خشتی تولید می‌کنند و بافندگان خراسان جنوبی طرح لچک و ترنج. تمامی مواردی که در بالا گفته شد، از جمله کیفیت و قدمت طولانی، توانایی تولید فرش و مزیت نسبی این محصول را در ایران نشان می‌دهد. با این مقدمه می‌توان به بازتر شدن تجارت به مثابه موهبتی برای اقتصاد ایران و بافندگان فرش و علاوه بر آن اشتغال‌زایی در شرایط کنونی نگاه کرد. در زیر به این مباحث بیشتر پرداخته خواهد شد.
اهمیت فرش
اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با مشکلات فراوانی روبه‌رو بوده است؛ از مشکلات ناشی از افزایش نرخ ارز و تضعیف شدید ریال گرفته تا تورم شدید در سال‌های گذشته، که حتی از مرز ۳۴ درصد سالانه نیز گذشت. نرخ بیکاری بالا، بالاتر رفتن هزینه‌های تولید‌کنندگان، ناامنی شدید و پدید آمدن فضای امنیتی پیرامون مرزهای ایران، وضع تحریم‌های شدید در بسیاری بخش‌ها که دامنه آن حتی به خاویار و پسته و فرش نیز رسید و در نهایت نیز کاهش چشمگیر قیمت نفت از جمله مسائل مهمی بوده که گریبان‌گیر اقتصاد ایران شده‌اند.
در چنین شرایطی تمرکز بر اقتصاد غیرنفتی و رشد و توسعه تجارت در این بخش بسیار مهم‌تر از هر زمان دیگری تلقی می‌شود. فرش نیز از اقلامی است که به دلیل سابقه طولانی تولید و کیفیت آن، قابلیت باز پس‌گیری سهم خود در بازارهای جهانی و ارزآوری برای اقتصاد ایران را داراست.
نگاهی به وضعیت و صادرات فرش
در چهار ماهه نخست سال ۱۳۹۴، فرش و انواع منسوجات کف‌پوش ایران به ۶۷ کشور جهان صادر شده و میانگین آن به ازای هر کیلو صادرات، ۲۹۸۴۴ تومان معادل با ۳۹/ ۱۰ دلار بوده است. این در حالی است که فرش دستباف ایرانی جزو بسیار گرانبهاتری در این دسته از محصولات است و نسبت به بقیه انواع فرش قیمت بالاتری دارد. با بررسی جداگانه فرش دستباف می‌توان دید که هر کیلو صادرات این کالا ۱۱۵۱۱۱ تومان معادل با ۴۰ دلار در گمرک جمهوری اسلامی ایران ثبت شده است. با توجه به اینکه معمولا بشکه‌های نفت ۱۵۹ لیتر وزن دارند و قیمت هر بشکه آنها در حال حاضر حتی به محدوده ۴۰ تا ۵۰ دلار و حتی در بازه‌ای به زیر ۴۰ دلار رسیده است، می‌توان مقایسه‌ای از این دو محصول در ذهن داشت؛ هرچند که حجم صادرات نفت بسیار بیشتر از وزن کالاهای غیرنفتی است.
یادآور نقوشی از تمدن و فرهنگ کشوری باستانی، از شکار و نخجیرهای شاهانه گرفته تا طرح‌های اسلیمی و گل و بوته. طرح‌‌واره‌های متفاوتی که از نقشه‌های قالی با دستانی هنرمند بر تار و پود فرش می‌نشینند: شاه‌عباسی، شاه‌عباسی لچک و ترنج،شاه عباسی طره‌دار، شاه‌عباسی تصرفی، گلدانی، مینا‌خانی و بسیاری دیگر. نوع دیگری از نگارگری که این‌بار نقش‌ها به جای بوم بر تار و پود جا خوش می‌کنند. هرچند این کالای ایرانی بیشتر روی زمین گسترده می‌شود، اما گاهی می‌توان این هنر متفاوت نگارگری را روی دیوار برخی خانه‌ها نظاره کرد، تابلو‌فرش‌هایی گاه با جنس ابریشم که مخاطبان خاص خود را دارد؛ از غربی‌ها تا هموطنان.
تاریخچه
فرش ایرانی سابقه‌ای کهن دارد که کشف پازیریک در سال ۱۳۲۸ از هویت تاریخی و گره‌زدن این هنر بر تار و پود جامعه ایرانی حکایت دارد. این قالی کهن، قدیمی‌ترین فرش جهان است که در دره‌ای موسوم به پازیریک توسط یکی از باستان‌شناسان روسی در گور یکی از شاهان سکایی کشف شد و نقشینه‌ای پشمی از سوارکاران، چرای آهوها و جانوران افسانه‌ای است. نگاره‌های این فرش با نقوش حک شده در تخت جمشید شباهت‌هایی دارد و برخی محققان آن را از دست‌بافت‌های پارت‌ها و یا مادها می‌دانند. فرش مهم دیگری که در خاطره تاریخ ایرانی ثبت شده شاید فرش بهارستان باشد که مربوط به دوره ساسانی بود و بنا بر برخی روایات در حمله اعراب از میان رفت. این نمونه‌ها، شواهدی آشکار از پیشینه چنین هنری در ایران زمین است.
اما به‌رغم حوادث بسیاری که ایران در گذر تاریخ و پس از حمله مغول وتیمور به خود دید، این هنر در سایر ادوار ادامه یافت. از دوره تیموریان مینیاتورهایی وجود دارد که فرش‌بافی را در آن زمان نشان می‌دهد و بعدها در دوران صفویه فرش مورد توجه خاصی قرار گرفت. این روند حتی تا به امروز نیز ادامه یافته است هرچند امروزه ماشینی شدن صنعت فرش و تولید سریع‌تر آن بسیار گسترده شده و بافت سنتی تا حدودی به فراموشی سپرده شده است و اگر‌چه برخی کشورهای جهان مانند چین بدون تجربه لازم و داشتن مهارت‌های مربوط به تولید این محصول وارد بازار جهانی آن شده‌اند، اما هنوز فرش دستباف ایرانی است که به کیفیت و زیبایی در دنیا مشهور و شناخته شده است.
فرش‌بافی و مزیت‌های آن
هر یک از مناطق ایران فرشی تولید می‌کند که تا حدودی با فرش دیگر مناطق متفاوت است. برای مثال، بافندگان چهارمحال و بختیاری قالی‌های بختیاری وقشقایی در طرح‌های ترنجی و خشتی تولید می‌کنند و بافندگان خراسان جنوبی طرح لچک و ترنج. تمامی مواردی که در بالا گفته شد، از جمله کیفیت و قدمت طولانی، توانایی تولید فرش و مزیت نسبی این محصول را در ایران نشان می‌دهد. با این مقدمه می‌توان به بازتر شدن تجارت به مثابه موهبتی برای اقتصاد ایران و بافندگان فرش و علاوه بر آن اشتغال‌زایی در شرایط کنونی نگاه کرد. در زیر به این مباحث بیشتر پرداخته خواهد شد.
اهمیت فرش
اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با مشکلات فراوانی روبه‌رو بوده است؛ از مشکلات ناشی از افزایش نرخ ارز و تضعیف شدید ریال گرفته تا تورم شدید در سال‌های گذشته، که حتی از مرز ۳۴ درصد سالانه نیز گذشت. نرخ بیکاری بالا، بالاتر رفتن هزینه‌های تولید‌کنندگان، ناامنی شدید و پدید آمدن فضای امنیتی پیرامون مرزهای ایران، وضع تحریم‌های شدید در بسیاری بخش‌ها که دامنه آن حتی به خاویار و پسته و فرش نیز رسید و در نهایت نیز کاهش چشمگیر قیمت نفت از جمله مسائل مهمی بوده که گریبان‌گیر اقتصاد ایران شده‌اند.
در چنین شرایطی تمرکز بر اقتصاد غیرنفتی و رشد و توسعه تجارت در این بخش بسیار مهم‌تر از هر زمان دیگری تلقی می‌شود. فرش نیز از اقلامی است که به دلیل سابقه طولانی تولید و کیفیت آن، قابلیت باز پس‌گیری سهم خود در بازارهای جهانی و ارزآوری برای اقتصاد ایران را داراست.
نگاهی به وضعیت و صادرات فرش
در چهار ماهه نخست سال ۱۳۹۴، فرش و انواع منسوجات کف‌پوش ایران به ۶۷ کشور جهان صادر شده و میانگین آن به ازای هر کیلو صادرات، ۲۹۸۴۴ تومان معادل با ۳۹/ ۱۰ دلار بوده است. این در حالی است که فرش دستباف ایرانی جزو بسیار گرانبهاتری در این دسته از محصولات است و نسبت به بقیه انواع فرش قیمت بالاتری دارد. با بررسی جداگانه فرش دستباف می‌توان دید که هر کیلو صادرات این کالا ۱۱۵۱۱۱ تومان معادل با ۴۰ دلار در گمرک جمهوری اسلامی ایران ثبت شده است. با توجه به اینکه معمولا بشکه‌های نفت ۱۵۹ لیتر وزن دارند و قیمت هر بشکه آنها در حال حاضر حتی به محدوده ۴۰ تا ۵۰ دلار و حتی در بازه‌ای به زیر ۴۰ دلار رسیده است، می‌توان مقایسه‌ای از این دو محصول در ذهن داشت؛ هرچند که حجم صادرات نفت بسیار بیشتر از وزن کالاهای غیرنفتی است.
ارسال نظر