اعتماد به نفس چیست؟

میترا فتحی

مربی هوش هیجانی، مربی زندگی و گروه درمانگر

info@mitrafathi. com

اعتماد به نفس یعنی اعتماد به توانایی‌ها، قابلیت‌ها و احساس امنیت بابت توانایی‌های خود؛ یعنی ایمان به موفقیت؛ یعنی من می‌دانم که می‌توانم. اعتماد به نفس باور و اعتمادی است که من نسبت به داشته‌های درونی‌ام دارم. اعتماد به نفس به ما می‌گوید که «با وجود تمام موانع یا اشتباهات باز به راهم ادامه خواهم داد زیرا به توانایی‌ام برای کسب خواسته‌هایم اعتماد دارم.

میترا فتحی

مربی هوش هیجانی، مربی زندگی و گروه درمانگر

[e-mail]

اعتماد به نفس یعنی اعتماد به توانایی‌ها، قابلیت‌ها و احساس امنیت بابت توانایی‌های خود؛ یعنی ایمان به موفقیت؛ یعنی من می‌دانم که می‌توانم.اعتماد به نفس باور و اعتمادی است که من نسبت به داشته‌های درونی‌ام دارم. اعتماد به نفس به ما می‌گوید که «با وجود تمام موانع یا اشتباهات باز به راهم ادامه خواهم داد زیرا به توانایی‌ام برای کسب خواسته‌هایم اعتماد دارم.» یعنی من در بدترین مواقع هم به توانایی خود اعتماد دارم. بنابراین، می‌توان گفت که اعتماد به نفس به ما در حل مساله یا تصمیم‌گیری نیز کمک بسزایی می‌کند.بسیاری از افراد اعتماد به نفس را با عزت نفس اشتباه می‌گیرند، در صورتی که این دو به هم مرتبط هستند اما دو دنیای متفاوت دارند که در این مقاله زیر عنوان «تفاوت اعتماد به نفس با عزت نفس چیست؟» آن را شرح خواهم داد.بر خلاف تصور بسیاری از مردم، افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند نیز گاهی دچار افکار منفی و شک درباره توانایی‌های خود می‌شوند اما تفاوت آنها با دیگران در این است که هرگز عقب نشینی نمی‌کنند و به تلاش خود ادامه می‌دهند.

تفاوت اعتماد به نفس با عزت نفس چیست؟

اعتماد به نفس یعنی اعتماد به توانایی‌ها، دانایی و عملکردهایمان؛ یعنی اینکه من به خودم اعتماد دارم و می‌دانم که می‌توانم به آنچه می‌خواهم با تلاش و استفاده از امکاناتم برسم. اعتماد به نفس به ما مسوولیت‌پذیری و توانایی و اشتیاق مواجهه با چالش‌ها را می‌دهد. افرادی که اعتماد به نفس ندارند نمی‌توانند قاطع باشند و در تصمیم‌گیری‌ها دچار مشکل می شوند.

عزت نفس حالتی کاملا درونی درباره احساسات ما نسبت به خودمان، نگرشمان، طرز فکرمان و... است. عزت نفس، احترام به نفس خود، ارزش‌های درونی، خواسته‌ها، نیازها و... است. عزت نفس یعنی اینکه من حرمت خود را می‌دانم و آن را حفظ می‌کنم، به تقدس و حریم خود احترام می‌گذارم، یعنی من به‌عنوان یک انسان به خود و به شما احترام می‌گذارم، یعنی من خودم و شما را همانطور که هستیم می‌پذیرم، نه من دشمن شما هستم و نه شما دشمن من هستید، من بابت آنچه که هستم هیچ شرم و خجالتی ندارم و شما را نیز بابت آنچه که هستید شرمسار نمی‌کنم، من حد و مرزهایی دارم و در کار شما دخالت نمی‌کنم و به شما هم اجازه دخالت و تجاوز به حریم شخصی‌ام را نمی‌دهم، من هم به خودم و هم به شما اجازه حضور و ابراز عقیده می‌دهم، من خودم را با شما مقایسه نمی‌کنم و...افرادی که عزت نفس پایین و ناسالمی دارند اغلب از اعتماد به نفس پایینی هم رنج می‌برند، اما لزوما همیشه این‌طور نیست که کسی که عزت نفس ندارد، اعتماد به نفس هم نداشته باشد و برخی از افراد با وجود اینکه اعتماد به نفس دارند عزت نفس پایینی دارند.هم اعتماد به نفس و هم عزت نفس می‌توانند موجب موفقیت‌های بیرونی زیادی شوند اما از دیگر مواردی که این دو را از هم متفاوت می‌کند این است که عوامل بیرونی و موفقیت‌ها می‌توانند به افزایش اعتماد به نفس کمک کنند اما هیچ تاثیری بر عزت نفس نخواهند داشت. افراد زیادی تلاش می‌کنند تا با دستاوردهای هر چه بیشتر عزت نفس بیمار خود را بهبود بخشند اما این یک امید واهی است زیرا آنچه من در درون خودم ندارم، از بیرون از خود نمی‌توانم تامینش کنم.افرادی که عزت نفس سالم دارند نیازی ندارند که خود را با دستاوردهایشان ارزشمند بدانند و ارزشمند جلوه دهند زیرا آنها از درون احساس ارزشمندی می‌کنند و ارزشمند بودن خود را وابسته به دستاوردهایشان نمی‌دانند.

نشانه‌های افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند چیست؟

افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند غالبا به رفتارهایی دچار می‌شوند که موجب کاهش عزت نفس در آنها نیز می‌شود.

افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند:

نیاز دارند که همه چیز را به دیگران توضیح دهند.

نیاز دارند درباره تمام اشتباهات خود به دیگران توضیح دهند.

برای فرار از مسوولیت‌های خود دیگران را سرزنش می‌کنند و در این موارد اگر فرد مقابل عزت نفس پایینی داشته باشد قربانی رفتار آنها خواهد شد.

زمانی که مورد انتقاد قرار می‌گیرند برای اثبات خود سریع بهانه‌تراشی می‌کنند.

پذیرش طلب و تایید طلب هستند.

توانایی لذت بردن از موفقیت‌های خود را ندارند زیرا در مواجهه با موفقیت‌ها خود را خوش شانس می‌بینند و نه لایق!

ترس از شکست دارند و ترجیح می‌دهند در زندگی در نقطه آشنایی که هستند باقی بمانند، هر چند در این نقطه نیز آرامش ندارند.

گرایش به تفکر و باورهای منفی دارند.

از آینده می‌ترسند بنابراین نمی‌توانند از لحظه حال لذت ببرند.

از آنچه هستند شرم دارند و گمان می‌کنند ناقص هستند و همین شرم آنها را به سمت کمال‌گرایی
سوق می‌دهد.

بر مشکلات تمرکز دارند.

نشانه‌های افرادی که عزت نفس سالم دارند چیست؟

افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند:

تمرکز آنها به جای اینکه بر مشکلات باشد بر روی راه‌حل‌ها است.

مورد تحسین دیگران هستند و بر آنها تاثیر می‌گذارند.

آنها با ترس‌هایشان مواجه می‌شوند و اهل ریسک کردن هستند.

برای این افراد مهم نیست که چه موانعی بر سر راهشان قرار می‌گیرد، شانس خود را با تلاش و به‌کارگیری مهارت‌های خود امتحان می‌کنند.

آنها زندگی خود را در نور امید می‌بینند حتی اگر در موقعیتی قرار بگیرند که شرایط به‌خوبی پیش نرود.

غالبا از خودشان راضی هستند و پویایی و تحرک از ویژگی‌های بارز آنها است.

آنها می‌دانند که محکوم به شکست نیستند و از هر چالشی درسی برای پیروزی می‌گیرند.

۱۰ راهکار برای تقویت اعتماد به نفس

حتی بزرگ‌ترین مدیران هم ممکن است در مواقعی اعتماد به نفس پایینی داشته باشند. اعتماد به نفس حالت ثابتی ندارد. یکی از چیزهایی که ما را از رویاهایمان دور نگه می‌دارد و مانع پیگیری رویاها می‌شود ترس از شکست و ترس از زیبایی و قدرت درون است و این مساله به ضعف اعتماد به نفس مربوط می‌شود، چیزی که ما برای غلبه بر شکست نیاز مبرمی به آن داریم. سوال درست این است که: «چطور می‌توانیم بر این ترس غلبه کنیم؟»

پاسخ: «با تقویت اعتماد به نفس سالم و عزت نفس سالم.» اعتماد به نفس به ما می‌گوید که: «با وجود ترس‌ها و موانع، من می‌دانم که می‌توانم پیروز شوم.» شما می‌توانید با تمرین و کسب مهارت‌ها اعتماد به نفس خود را تقویت کنید، می‌توانید فردی ارزشمند و مورد احترام باشید و کنترل زندگی خود را باز یابید. خبر خوش این است که شما محکوم نیستید که تا پایان عمر با اعتماد به نفس پایین زندگی کنید بلکه می‌توانید مهارت‌هایی را یاد بگیرید، به‌کار ببندید، تمرین کنید و اعتماد به نفس سالم خود را تقویت کنید. زمانی که به آن احاطه یابید همه چیز در زندگی شما بهتر خواهد شد. برای تقویت اعتماد به نفس سالم در خود، تمرین‌های زیر را هر روز انجام دهید:

از منفی‌ها دوری کنید و مثبت فکر کنید:

امروز زمانی است که شما باید دایره روابط خود را که شامل خانواده و دوستانتان هستند ارزیابی کنید. اگر می‌خواهید اعتماد به نفس و عزت نفس شما تقویت شود باید از افراد سمی، افرادی که شما را در زندگی ناامید و افسرده می‌کنند فاصله بگیرید. قدم دوم دوری از افکار ناامیدکننده، سرزنش‌کننده و افسرده‌کننده است. تمرکز خود را از روی مشکلات بردارید و به راه‌حل‌ها فکر کنید.

نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید.

از نقاط قوت و ضعف خود فرار نکنید، آنها را ببینید، بشناسید و به‌عنوان بخش‌هایی ارزشمند از وجودتان بپذیرید. این کار باعث می‌شود که از وجود خود شرم نداشته باشید و با قدرت در زندگی پیش روید.

باورها و باید و نبایدهای ناسالم را تغییر دهید.

به‌عنوان مثال، باور اشتباه مبنی بر اینکه «من هرگز نباید اشتباه کنم و اگر اشتباه کنم باید آن را پنهان کنم» را به باور صحیح «همه ما اشتباه می‌کنیم تا درس بگیریم» تغییر دهید.

از انتقادهای شدید از خودتان پرهیز کنید.

انتقادهای مکرر و شدید نه تنها به اعتماد به نفس شما آسیب وارد می‌کند بلکه عزت نفس شما را نیز کاهش می‌دهد.

از نقدهای دیگران در جهت رشد خود استفاده کنید.

متاسفانه برخی از مردم تخریب شخصیتی دیگران را با نقد سالم اشتباه گرفته‌اند. انتقادهای ناسالم را باور نکنید و از نقد‌ها برای رشد خود استفاده کنید. هر کسی جهان را از دیدگاه خود می‌بیند، چیزی که برای یک فرد کارآمد است ممکن است برای دیگری کارآمد نباشد. انتقاد فقط نظر یک شخص دیگر است، می‌توانیم از نظر‌های مفید در جهت رشد خود استفاده کنیم و نظرهای مغرضانه و ناسالم را دور بریزیم.

شکسته نفسی ناسالم را کنار بگذارید.

به جای شکسته نفسی ناسالم، تحسین‌ها، تمجید‌ها و تعریف‌ها از جانب دیگران را بپذیرید و از تعریف‌کنندگان تشکر کنید.

موفقیت‌های خود را در نظر بگیرید.

لیست کاملی از کوچکترین موفقیت‌ها تا بزرگ‌ترین موفقیت‌هایتان تهیه کنید. تهیه لیستی از موفقیت‌هایتان ذهن شما را منظم می‌کند و به شما این باور را می‌دهد که «پس می‌توانید!» موفقیت‌های خود را بشناسید و احساس کنید!

درباره زندگی مثبت فکر کنید و شکرگزار باشید.

در مراحل بالاتر در مسیر خودشناسی به این حقیقت می‌رسیم که آنقدر که ما با زندگی می‌جنگیم، زندگی با ما نمی‌جنگد. به قول معروف، زندگی را هرطور بگیریم همان‌طور می‌گذرد! شکرگزاری به ما کمک می‌کند که زیبایی‌ها و نقاط مثبت زندگی را به‌خاطر بیاوریم و از زندگی استفاده بهینه کنیم.

با افرادی که اعتماد به نفس دارند معاشرت کنید.

با هر کسی معاشرت کنید به تدریج رنگ و بوی او را می‌گیرید. برای یادگیری مهارت‌های تقویت اعتماد به نفس می‌توانید با افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند معاشرت کرده و از آنها الگو بگیرید.

از تکبر دوری کنید.

فراموش نکنید که هیچ‌کسی کامل نیست. همه ما همان‌طور که نقاط مثبت و تحسین برانگیزی داریم نقاط منفی و اشتباهاتی نیز داریم و همیشه چیزهایی وجود دارد که بلد نیستیم. نگاه از بالا به پایین را کنار بگذارید، مودب باشید و نقاط مثبت دیگران را تشویق و تحسین کنید. از خیال دست بردارید و بدانید که تلاش شما است که شما را به موفقیت می‌رساند. به جای خیال‌بافی، از جای خود بلند شوید و اقدام کنید و راهتان را تا حصول نتیجه مطلوب ادامه دهید. افرادی که اعتماد به نفس سالم بالایی دارند سخت تلاش می‌کنند و روی نقاط ضعف خود کار می‌کنند تا آنها به نقاط قوت برای خود تبدیل کنند. آنها مطالعه می‌کنند، یاد می‌گیرند و به‌کار می‌بندند. به جای نگرانی درباره آنچه نمی‌توانید انجام دهید تمرکز خود را بر کاری که می‌توانید انجام دهید بگذارید. تلاش کنید تا برنده شوید و نه اینکه تلاش کنید تا نبازید!