گرد و غبار؛نتیجه دست‌اندازی‌های سیاست‌های توسعه
آسیه اسحاقی به گفته کارشناسان محیط‌زیست، گرد و غبار موجود در کشور ریشه چند ساله دارد و این پدیده حالا حالاها میهمان کشور خواهد بود. در واقع اقدامات توسعه‌‌ای نابهنجار در تامین منابع آب و ذخیره‌‌سازی، بی‌برنامگی و عدم انضباط با توجه به حجم سرمایه‌های آبی کشاورزی و منابع خارجی در این سال‌ها باعث شده تا مناطق غربی کشور به‌خصوص دامنه‌‌های غربی زاگرس با این مساله درگیر شوند. از طرفی اقلیم کشور در حال تغییر است و در این میان اقدامات کشورهای همسایه نیز مشکلات آلودگی ناشی از گرد و غبار را دوچندان کرده است اما اینکه گفته شود موضوع ریزگردهای خوزستان تماما منشأ داخلی دارد، حرف درستی نیست، اما آنچه مهم است عزم دولت در اجرای برنامه‌ها و تصمیمات منطقی برای حل این مساله است که باید از شایعه پراکنی و سیاسی کردن این موضوع پیشگیری کرد و به فکر سلامتی مردم و حفاظت از هوای کشور باشیم، با توجه به اظهارات مختلفی که برای گرد و غبار اخیر استان خوزستان صورت گرفته، گفت‌وگویی با دکتر محسن ناصری مدیر طرح تغییرات هوا و اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده که می‌خوانید:
در ابتدا بفرمایید که منشأ ریزگردهای کشور از کجا آغاز شد و کشور ما چند سال است که درگیر این پدیده شده است؟ در مجموع کشورمان سال‌ها است که درگیر مساله ریزگردها است اما این پدیده در طول ۶ سال گذشته شدت بیشتری پیدا کرده، البته باید تاکید کنم که به کار بردن واژه ریزگرد غلط بوده و صحیح آن گرد و غبار است.
در ابتدا بفرمایید که منشأ ریزگردهای کشور از کجا آغاز شد و کشور ما چند سال است که درگیر این پدیده شده است؟ در مجموع کشورمان سال‌ها است که درگیر مساله ریزگردها است اما این پدیده در طول ۶ سال گذشته شدت بیشتری پیدا کرده، البته باید تاکید کنم که به کار بردن واژه ریزگرد غلط بوده و صحیح آن گرد و غبار است.
آسیه اسحاقی به گفته کارشناسان محیط‌زیست، گرد و غبار موجود در کشور ریشه چند ساله دارد و این پدیده حالا حالاها میهمان کشور خواهد بود. در واقع اقدامات توسعه‌‌ای نابهنجار در تامین منابع آب و ذخیره‌‌سازی، بی‌برنامگی و عدم انضباط با توجه به حجم سرمایه‌های آبی کشاورزی و منابع خارجی در این سال‌ها باعث شده تا مناطق غربی کشور به‌خصوص دامنه‌‌های غربی زاگرس با این مساله درگیر شوند.از طرفی اقلیم کشور در حال تغییر است و در این میان اقدامات کشورهای همسایه نیز مشکلات آلودگی ناشی از گرد و غبار را دوچندان کرده است اما اینکه گفته شود موضوع ریزگردهای خوزستان تماما منشأ داخلی دارد، حرف درستی نیست، اما آنچه مهم است عزم دولت در اجرای برنامه‌ها و تصمیمات منطقی برای حل این مساله است که باید از شایعه پراکنی و سیاسی کردن این موضوع پیشگیری کرد و به فکر سلامتی مردم و حفاظت از هوای کشور باشیم، با توجه به اظهارات مختلفی که برای گرد و غبار اخیر استان خوزستان صورت گرفته، گفت‌وگویی با دکتر محسن ناصری مدیر طرح تغییرات هوا و اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده که می‌خوانید:
در ابتدا بفرمایید که منشأ ریزگردهای کشور از کجا آغاز شد و کشور ما چند سال است که درگیر این پدیده شده است؟ در مجموع کشورمان سال‌ها است که درگیر مساله ریزگردها است اما این پدیده در طول ۶ سال گذشته شدت بیشتری پیدا کرده، البته باید تاکید کنم که به کار بردن واژه ریزگرد غلط بوده و صحیح آن گرد و غبار است. متاسفانه طی ۶ سال گذشته گرد و غبار در کشور شدت پیدا کرده اما از قدیم الایام به‌ویژه در مناطق جنوبی کشور وجود داشته و این مناطق تحت تاثیر این پدیده بوده‌اند. در واقع این مشکل سابقه‌ای سنتی دارد، اما شدت بیش از حد آن است که این روزها موجب نگرانی همه ما شده است.
در سال‌های گذشته بسیاری از کارشناسان حوزه محیط‌زیست، منشأ گرد و غبار کشور را کشورهای عراق و سوریه می‌دانستند، اما این کشورها با توجه به مشکلاتی که در دل آنها از جمله جنگ و سایر مسائل وجود دارد، نتوانستند هیچ اقدام جدی برای حل گرد و غبار انجام دهند، مشکل از کجاست و چرا این‌گونه شده است؟
در مورد منشأ ریزگردها باید گفت که تا 2 سال گذشته بخش عمده‌ای از گرد و غباری که وارد کشور می‌شد، ریشه خارجی داشت و از مناطق مختلفی مانند استان‌های (الانبار،الرمادی در کشور عراق، رقه در کشور سوریه یا ربع الخالی در کشور عربستان) نشأت می‌گرفته است. در نهایت گرد و غبار با منشأ خارجی بسته به اینکه الگوی جریان هوا به چه شکل است از یکی از مناطقی که ذکر شد این ذرات را حمل کرده و به کشور ما می‌آورد ولی در این 2 سال اخیر شاید سهم حوادثی که ریشه و منبع‌اش داخلی بوده افزایش پیدا کرده است.
با این اوصاف چرا در دولت‌های گذشته نسبت به پدیده گرد و غبار اقدام جدی صورت نگرفته به این معنی که ما امروز شاهد گرد و غبار با این شدت در مناطق مختلف کشور نباشیم؟
البته در دولت گذشته نیز تصمیماتی برای مقابله با موضوع گرد و غبار صورت گرفته بود و مسوولان گذشته نیز درصدد علاج این پدیده و کاستن شدت آن بودند اما متاسفانه به دلیل مشکلات اعتباری که برای طرح مقابله با پدیده گرد و غبار پیش آمد، برنامه‌ها عملا متوقف می‌شود و آن بخش از مطالعاتی هم که انجام گرفته بود نیز به نتیجه نرسید.خوشبختانه سازمان حفاظت محیط‌زیست و دولت نگاه ویژه‌ای به حل مشکلات حوزه محیط‌زیست دارند، در دوره جدید طرح ملی مقابله با گرد و غبار تعریف شده و درباره مسائل مربوط به گرد و غبار به صورت تخصصی اقداماتی در دست پیگیری است. اینکه گفته شود سازمان حفاظت محیط‌زیست اقدام عملی را برای حل این مشکل انجام نداده بی‌انصافی است چرا که نگاه ما حل این پدیده است.
به افزایش گرد و غبار در کشور با منشأ داخلی اشاره کردید، به اعتقاد شما دلیل افزایش گرد و غبار با منشأ داخلی چیست؟
عمده‌ترین دلیل افزایش گرد و غباری که با منشأ داخلی در کشور مشاهده می‌کنیم، توسعه نامتوازن بوده و خشکسالی کشور نیز به این مساله دامن زده است. به هر حال تغییر آب و هوا و تغییر اقلیم در کشور که با عنوان مادر خشکسالی می‌توان از آن یاد کرد را نمی‌توان در بروز این پدیده نادیده گرفت.
در دولت گذشته رایزنی‌هایی با کشور عراق برای کاهش پدیده گرد و غبار و مقابله صورت گرفت اما چرا این موضوع ادامه پیدا نکرد؟
هم اکنون در مناطق خارجی «الرمادی و الانبار»در کشور عراق تحت حاکمیت داعش است و«رقه» در کشور سوریه نیز همین وضعیت را دارد. بنابراین حاکمیت کشور عراق نمی‌تواند به این موضوع بپردازد و عمدتا پدیده گرد و غبار با توجه به شرایط بحرانی که الان در کشور عراق حاکم است، جزو اولویت‌های این کشور قرار ندارد.همچنین منشأیی که در
«ربع الخالی» کشور عربستان وجود دارد طبیعتا سهم زیادی در ناهنجاری‌هایی در کیفیت هوای آن کشور ندارد که در این راستا کشور عربستان احساس مسوولیت روشنی نسبت به آن نمی‌کند، بنابراین خود ایران تصمیم گرفته تا در عراق دست به کار شود به‌طوری که هم‌اکنون کاشت نهال‌هایی در اراضی مجاور کربلا آغاز شده و تا آنجا که دولت ایران از دستش برآید و در توان داشته باشد، سعی می‌کند در کنترل گرد و غبارهایی که ریشه خارجی دارد، نقش‌آفرینی کند.
با این اوصاف دولت به‌ویژه سازمان محیط‌زیست قرار است چه اقدام جدی برای گرد و غباری که منشأ داخلی دارد، انجام دهد؟
توسعه نامتوازنی که در کشور اتفاق افتاده به همراه توسعه بیش از اندازه کشاورزی بدون توجه به منابع آب و در واقع عدم توجه به رهاسازی حداقل‌های زیست‌محیطی توسط وزارت نیرو عمده‌ترین مسائلی است که باعث شده گرد و غبار در کشور افزایش پیدا کند. طبعا با توجه به نیت و اراده‌ای که در حاکمیت برای مواجهه با این مساله وجود دارد، اقدامات در دست انجام است به‌طوری که هیات دولت برای مقابله با پدیده گرد و غبار در روزهای اخیر اعتباری را تخصیص داده است. همچنین دکتر ابتکار معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط‌زیست نیز در سفر به اهواز بسته اجرایی دولت برای مقابله با پدیده گرد و غبار را ارائه می‌کند اما باید گفت که اگر امروز کلید عملیات کار زده شود زمان می‌برد تا بتوان این منابع را تثبیت کرد و به یک وضعیت مطلوب‌تر و پایدارتر رسید. توصیه بنده برای رفع این مشکل صبر، عمل مسوولان و هماهنگی دستگاه‌ها است تا به نتیجه موفقیت آمیزی
دست پیدا کنیم.
برای مقابله با پدیده گرد و غبار فرضیه‌های مختلفی مطرح شده، به نظر شما عملی ترین و کاربردی‌ترین راهکار برای حل این مساله چه می‌تواند باشد؟
باید منتظر ماند که به‌طور رسمی کاربردی‌ترین راهکار در بسته دولت اعلام شود. البته ما به عنوان سازمان محیط‌زیست روش‌هایی را می‌پسندیم و مورد تاکید قرار دارد که عامل بازگشت به طبیعت روح اصلی طبیعت باشد و اگر قرار است اقدام مصنوعی و انسان ساختی انجام شود، باید سازگاری در طبیعت در آن گنجانده شود.
یکی از مسائلی که در پی تشدید وضعیت گرد و غبار در خوزستان از سوی نمایندگان مطرح شده، واکنش نسبت به طرح موضوع حذف بودجه گرد و غبار است، چرا نمایندگانی که داعیه‌دار توجه به موضوع گرد و غبار شده‌اند، این اعتبار را حذف کرده‌اند؟
طبیعتا سازمان محیط‌زیست در این ایام سرگرم برنامه‌ریزی و تهیه راهکارها برای مقابله با پدیده گرد و غبار بوده و کمیته ملی مقابله با گرد و غبار نیز به‌طور مداوم و مرتب تشکیل جلسه داده به‌طوری که برآیند آن برنامه‌ای است که دکتر ابتکار اعلام کرده و قرار است با همکاری دستگاه‌های مختلف انجام شود. برنامه‌ها از این مرحله به بعد وارد عملیات و فاز اجرایی خواهد شد.اما معتقدم که حذف این ردیف اعتباری به عبارتی هیچ کمکی به حل مشکلات شهروندان به‌خصوص در مناطق غربی زاگرس نمی‌کند. از طرفی گمان می‌کنم با توجه به مطالبه‌ای که افکار عمومی دارد، باید این اعتبار مجددا به شکل مستقل در بودجه دیده شود. در مجموع نکته مهم این است که امیدوارم سیاست‌های کلان در کشور با طبیعت آشتی کند. ما در تامین منابع پایه یعنی آب و اقلام پایه کشاورزی اگر به موضوع همزیستی با طبیعت توجه نکرده و واقعیت‌های موجود در طبیعت را رعایت نکنیم، به نظرم این اتفاقی که طی روزهای اخیر در خوزستان افتاد شروع یک شروع است. یعنی شروع مواجهه طبیعت با دست‌اندازی‌های بی‌حد و اندازه‌ای است که در سیاست‌های توسعه کشور دیده‌ایم.
در ابتدا بفرمایید که منشأ ریزگردهای کشور از کجا آغاز شد و کشور ما چند سال است که درگیر این پدیده شده است؟ در مجموع کشورمان سال‌ها است که درگیر مساله ریزگردها است اما این پدیده در طول ۶ سال گذشته شدت بیشتری پیدا کرده، البته باید تاکید کنم که به کار بردن واژه ریزگرد غلط بوده و صحیح آن گرد و غبار است. متاسفانه طی ۶ سال گذشته گرد و غبار در کشور شدت پیدا کرده اما از قدیم الایام به‌ویژه در مناطق جنوبی کشور وجود داشته و این مناطق تحت تاثیر این پدیده بوده‌اند. در واقع این مشکل سابقه‌ای سنتی دارد، اما شدت بیش از حد آن است که این روزها موجب نگرانی همه ما شده است.
در سال‌های گذشته بسیاری از کارشناسان حوزه محیط‌زیست، منشأ گرد و غبار کشور را کشورهای عراق و سوریه می‌دانستند، اما این کشورها با توجه به مشکلاتی که در دل آنها از جمله جنگ و سایر مسائل وجود دارد، نتوانستند هیچ اقدام جدی برای حل گرد و غبار انجام دهند، مشکل از کجاست و چرا این‌گونه شده است؟
در مورد منشأ ریزگردها باید گفت که تا 2 سال گذشته بخش عمده‌ای از گرد و غباری که وارد کشور می‌شد، ریشه خارجی داشت و از مناطق مختلفی مانند استان‌های (الانبار،الرمادی در کشور عراق، رقه در کشور سوریه یا ربع الخالی در کشور عربستان) نشأت می‌گرفته است. در نهایت گرد و غبار با منشأ خارجی بسته به اینکه الگوی جریان هوا به چه شکل است از یکی از مناطقی که ذکر شد این ذرات را حمل کرده و به کشور ما می‌آورد ولی در این 2 سال اخیر شاید سهم حوادثی که ریشه و منبع‌اش داخلی بوده افزایش پیدا کرده است.
با این اوصاف چرا در دولت‌های گذشته نسبت به پدیده گرد و غبار اقدام جدی صورت نگرفته به این معنی که ما امروز شاهد گرد و غبار با این شدت در مناطق مختلف کشور نباشیم؟
البته در دولت گذشته نیز تصمیماتی برای مقابله با موضوع گرد و غبار صورت گرفته بود و مسوولان گذشته نیز درصدد علاج این پدیده و کاستن شدت آن بودند اما متاسفانه به دلیل مشکلات اعتباری که برای طرح مقابله با پدیده گرد و غبار پیش آمد، برنامه‌ها عملا متوقف می‌شود و آن بخش از مطالعاتی هم که انجام گرفته بود نیز به نتیجه نرسید.خوشبختانه سازمان حفاظت محیط‌زیست و دولت نگاه ویژه‌ای به حل مشکلات حوزه محیط‌زیست دارند، در دوره جدید طرح ملی مقابله با گرد و غبار تعریف شده و درباره مسائل مربوط به گرد و غبار به صورت تخصصی اقداماتی در دست پیگیری است. اینکه گفته شود سازمان حفاظت محیط‌زیست اقدام عملی را برای حل این مشکل انجام نداده بی‌انصافی است چرا که نگاه ما حل این پدیده است.
به افزایش گرد و غبار در کشور با منشأ داخلی اشاره کردید، به اعتقاد شما دلیل افزایش گرد و غبار با منشأ داخلی چیست؟
عمده‌ترین دلیل افزایش گرد و غباری که با منشأ داخلی در کشور مشاهده می‌کنیم، توسعه نامتوازن بوده و خشکسالی کشور نیز به این مساله دامن زده است. به هر حال تغییر آب و هوا و تغییر اقلیم در کشور که با عنوان مادر خشکسالی می‌توان از آن یاد کرد را نمی‌توان در بروز این پدیده نادیده گرفت.
در دولت گذشته رایزنی‌هایی با کشور عراق برای کاهش پدیده گرد و غبار و مقابله صورت گرفت اما چرا این موضوع ادامه پیدا نکرد؟
هم اکنون در مناطق خارجی «الرمادی و الانبار»در کشور عراق تحت حاکمیت داعش است و«رقه» در کشور سوریه نیز همین وضعیت را دارد. بنابراین حاکمیت کشور عراق نمی‌تواند به این موضوع بپردازد و عمدتا پدیده گرد و غبار با توجه به شرایط بحرانی که الان در کشور عراق حاکم است، جزو اولویت‌های این کشور قرار ندارد.همچنین منشأیی که در
«ربع الخالی» کشور عربستان وجود دارد طبیعتا سهم زیادی در ناهنجاری‌هایی در کیفیت هوای آن کشور ندارد که در این راستا کشور عربستان احساس مسوولیت روشنی نسبت به آن نمی‌کند، بنابراین خود ایران تصمیم گرفته تا در عراق دست به کار شود به‌طوری که هم‌اکنون کاشت نهال‌هایی در اراضی مجاور کربلا آغاز شده و تا آنجا که دولت ایران از دستش برآید و در توان داشته باشد، سعی می‌کند در کنترل گرد و غبارهایی که ریشه خارجی دارد، نقش‌آفرینی کند.
با این اوصاف دولت به‌ویژه سازمان محیط‌زیست قرار است چه اقدام جدی برای گرد و غباری که منشأ داخلی دارد، انجام دهد؟
توسعه نامتوازنی که در کشور اتفاق افتاده به همراه توسعه بیش از اندازه کشاورزی بدون توجه به منابع آب و در واقع عدم توجه به رهاسازی حداقل‌های زیست‌محیطی توسط وزارت نیرو عمده‌ترین مسائلی است که باعث شده گرد و غبار در کشور افزایش پیدا کند. طبعا با توجه به نیت و اراده‌ای که در حاکمیت برای مواجهه با این مساله وجود دارد، اقدامات در دست انجام است به‌طوری که هیات دولت برای مقابله با پدیده گرد و غبار در روزهای اخیر اعتباری را تخصیص داده است. همچنین دکتر ابتکار معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط‌زیست نیز در سفر به اهواز بسته اجرایی دولت برای مقابله با پدیده گرد و غبار را ارائه می‌کند اما باید گفت که اگر امروز کلید عملیات کار زده شود زمان می‌برد تا بتوان این منابع را تثبیت کرد و به یک وضعیت مطلوب‌تر و پایدارتر رسید. توصیه بنده برای رفع این مشکل صبر، عمل مسوولان و هماهنگی دستگاه‌ها است تا به نتیجه موفقیت آمیزی
دست پیدا کنیم.
برای مقابله با پدیده گرد و غبار فرضیه‌های مختلفی مطرح شده، به نظر شما عملی ترین و کاربردی‌ترین راهکار برای حل این مساله چه می‌تواند باشد؟
باید منتظر ماند که به‌طور رسمی کاربردی‌ترین راهکار در بسته دولت اعلام شود. البته ما به عنوان سازمان محیط‌زیست روش‌هایی را می‌پسندیم و مورد تاکید قرار دارد که عامل بازگشت به طبیعت روح اصلی طبیعت باشد و اگر قرار است اقدام مصنوعی و انسان ساختی انجام شود، باید سازگاری در طبیعت در آن گنجانده شود.
یکی از مسائلی که در پی تشدید وضعیت گرد و غبار در خوزستان از سوی نمایندگان مطرح شده، واکنش نسبت به طرح موضوع حذف بودجه گرد و غبار است، چرا نمایندگانی که داعیه‌دار توجه به موضوع گرد و غبار شده‌اند، این اعتبار را حذف کرده‌اند؟
طبیعتا سازمان محیط‌زیست در این ایام سرگرم برنامه‌ریزی و تهیه راهکارها برای مقابله با پدیده گرد و غبار بوده و کمیته ملی مقابله با گرد و غبار نیز به‌طور مداوم و مرتب تشکیل جلسه داده به‌طوری که برآیند آن برنامه‌ای است که دکتر ابتکار اعلام کرده و قرار است با همکاری دستگاه‌های مختلف انجام شود. برنامه‌ها از این مرحله به بعد وارد عملیات و فاز اجرایی خواهد شد.اما معتقدم که حذف این ردیف اعتباری به عبارتی هیچ کمکی به حل مشکلات شهروندان به‌خصوص در مناطق غربی زاگرس نمی‌کند. از طرفی گمان می‌کنم با توجه به مطالبه‌ای که افکار عمومی دارد، باید این اعتبار مجددا به شکل مستقل در بودجه دیده شود. در مجموع نکته مهم این است که امیدوارم سیاست‌های کلان در کشور با طبیعت آشتی کند. ما در تامین منابع پایه یعنی آب و اقلام پایه کشاورزی اگر به موضوع همزیستی با طبیعت توجه نکرده و واقعیت‌های موجود در طبیعت را رعایت نکنیم، به نظرم این اتفاقی که طی روزهای اخیر در خوزستان افتاد شروع یک شروع است. یعنی شروع مواجهه طبیعت با دست‌اندازی‌های بی‌حد و اندازه‌ای است که در سیاست‌های توسعه کشور دیده‌ایم.
ارسال نظر