تغییر نگاه از درمان محور به سلامت محور

اساس کار بهداشت، "پیشگیری" است؛ امری به مراتب سخت‌تر از "درمان" که البته ثمراتش هم کمی دیرتر به بار می‌نشیند و در این میان سلامت از همه مباحث بهداشتی مهم‌تر جلوه می‌کند، اما نگاه جامعه به گونه ای است که همه به دنبال درمان هستند.

در حالی که درمان آخرین سنگر بهداشت محسوب می شود و همواره پیشگری و سلامت باید در ابتدای راه باشند ولی در ایران و به خصوص استان اصفهان انگار این سنگر پایانی است که در بحث بهداشت و درمان جدی تلقی می شود. هرچند در برش استانی برنامه ششم توسعه تمام سعی کارشناسان بر این بوده که نگاه را از درمان محوری به سلامت محوری تغییر دهند، اما باید دید که آیا این تغییر نگاه در جامعه امکان پذیر هست. در همین زمینه بابک صفاری در گفت وگو با دنیای اقتصاد اصفهان از اقتصاد سلامت و بازتاب آن در برنامه ششم و آمایش سرزمین برش استانی بیان داشت: کل بحث سلامت در کشور و استان اصفهان تبدیل شده به درمان و این یک مشکل بسیار اساسی برای کشور محسوب می شود. ما در برنامه ششم برش استانی اصفهان سعی داریم که کل نگرش درمان محور را به سمت سلامت محور حرکت دهیم و معتقدیم که اگر بتوانیم این موضوع را به سرانجام برسانیم هم از نظر اقتصادی و هم از نظر اجتماعی برای جامعه مرقوم به صرفه فعالیت کرده ایم.

به گفته وی اگر بتوانیم موضوع سلامت محور شدن جامعه را جایگزین درمان محوری کنیم خانواده ها را نیز با بیمارستان کمتر درگیر می کنیم . در واقع خانواده ها قبل از رسیدن به تخت بیمارستان می توانند به سلامت فکرکنند. در برنامه ششم توسعه استان اصفهان مساله شاخص سلامت را مهم تر از شاخص درمان در نظر گرفته ایم و به همین دلیل اعتقاد داریم که سیاستگذاری باید به این سمت باشد. این عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان تصریح می کند که تشخیص درست، سلامت مادر و نوزاد و سلامت در مدارس همگی موضوعاتی است که باید اتفاق بیفتد تا تغییر نگاه حاصل شود. قابل قبول نیست که ایران را با دیگر کشورهای دنیا از نظر هزینه درمانی مقایسه کنیم چون هزینه درمان در کشور ما پایین است.

صفاری می گوید در برنامه پنجم توسعه نیز یکسری کارهای اساسی در حوزه سلامت انجام شد و نگاه به درمان محوری در پایان این برنامه کمرنگ شده و تغییر نگاه از همین برنامه شروع شده است. برای مثال مرگ و میر نوزادان از هر یک هزار نفر در سال ۹۰ از ۷.۹ به ۶.۷ درصد کاهش پیدا کرده این در حالی است که در سال ۸۹ این رقم ۸.۴ درصد بوده است و این کاهش معنا داری را نشان می دهد. همچنین در خصوص مرگ و میر نوزادان زیر یکسال در هر هزار نفر از ۱۱.۵به ۹.۵کاهش یافته است. این کاهش ها علاوه بر صرفه اقتصادی که هم برای خانوار و هم برای جامعه ایجاد کرده توانسته شاخص توسعه را نیز افزایش دهد و باید این شاخص های بسیار خوب را ادامه دهیم.

وی تاکید می کند که استان اصفهان در زمینه بحث بهداشت و سلامت جزو استان های بسیار خوب کشور محسوب می شود و رتبه بالایی در این زمینه دارد. استان اصفهان از معدود استان هایی است که دارای دو دانشگاه علوم پزشکی است؛ یعنی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی کاشان و عمده خدمات بخش بهداشتی درمانی در این استان دولتی است و سهم بخش خصوصی اما خیلی ضعیف است. به عقیده صفاری با وجود دو دانشگاه علوم پزشکی در یک استان از نظر نیروی انسانی قطعا استان وضعیت مطلوبی دارد و در واقع منطقه مرکزی و جنوب با دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و شمال استان توسط دانشگاه علوم پزشکی کاشان یک پوشش مناسبی در سطح استان وجود دارد و تقریبا می توان گفت منطقه محروم پزشکی در استان وجود ندارد و فقط قسمت های خیلی کمی از خور و بیابانک با مشکل مواجه هستند ولی محرومیت در این زمینه وجود ندارد.

صفاری ادامه می‌دهد: علت اینکه میزان برخی بیماری ها در اصفهان بالاست دلایل مختلف دارد: وقتی در جایی پلیس خوبی مستقر باشد آمار کشف جرم و جنایت به دلیل فعالیت مناسب پلیس بالا می رود؛ وضعیت سلامت در اصفهان هم به همین شکل است. به علت وضعیت مطلوب درمانی و نیروی انسانی متخصص آمار تشخیص در استان بالاست و شناسایی بسیار خوب انجام می شود. مثلا در بحث MS به دلیل وجود متخصص های بسیار متبحر در این زمینه در اصفهان این استان اولا پایگاه درمانی این بیماری محسوب می شود پس وقتی از سراسر استان و استان های دیگر برای درمان به اصفهان مراجعه می کنند آمار بیماری برای اصفهان حساب شده و اعلام می شود اصفهان در این زمینه از آمار بالایی برخوردار است. علت این موضوع نبود اطلاعات آماری نظامند در بحث بهداشت و درمانی است. وقتی در استانی مثل اصفهان حجم ورود بیماری و درمان زیاد است و نظام آماری دقیقی هم وجود ندارد قاعدتا بیماری ها به حساب این شهر ثبت می شود و به همین منظور میزان برخی بیماری های خاص در اصفهان بالاست.

وی با اشاره به اینکه طرح جامع سلامت موجب شده تا پرداخت برای بحث سلامت در بیمارستان ها به خصوص بیمارستان های دولتی کاهش چشمگیر پیدا کند، اظهار می کند البته اصلاح الگوی تغذیه و تحرک در جامعه همچنین ورزش و تغذیه سالم هم مهم است نه تنها این موضوعات به بحث سلامت بر می گردد بلکه موجب افزایش توانمندی و کاهش هزینه های درمانی می شود. البته در این زمینه بحث فرهنگی هم درگیر می شود. ما نباید فقط منتظر بمانیم که ارگان های درمانی وارد موضوع بهداشت شوند بلکه رسانه ها و کلیه ارگان های فرهنگی و فرهنگ ساز نیز باید وارد گود شوند تا این تغییر نگاه در جامعه ایجاد شود و مردم سلامت را قبل از درمان مهم تلقی کنند. من به تغییر نگاه از درمان محور به سلامت محور در برنامه ششم امیدوارم و اگر امروز که دولت به بحث برنامه ریزی و سیاست گذاری توجه می کند بتوانیم برنامه ها را پیش ببریم و سیستم اجرایی درستی را برقرار کنیم توانسته ایم درست حرکت کنیم اگر در این دولت نشود شاید دیگر نشود برنامه ای همچون برنامه ششم را پیاده کرد.