گفت‌وگو با حجت‌‌الاسلام حاج محمود رستگاری درباره عزاداری‌های محرم
حاشیه‌های خوب و حاشیه‌های بد
حجت‌‌الاسلام والمسلمین حاج محمود رستگاری از جمله روحانیونی است که درباره واقعه عاشورا از یکسو و آیین‌های عزاداری در ایران از سوی دیگر آرا و نظرهای قابل‌توجه و جالبی دارد، او با تاکید تمام بر لزوم پالایش آیین‌های سوگواری ایام محرم اصرار می‌کند و معتقد است که حاشیه‌های ایجاد شده در این باره باعث رقابت روز افزون برخی هیات‌ها شده است، از سوی دیگر این کارشناس دینی بر جنبه‌های مثبت برخی حاشیه‌های آیین‌ها و دسته‌های عزاداری تاکید دارد. او می‌گوید اگر دختران و پسران هم‌عقیده و هم‌مرام و همفکر در حاشیه مراسم عزاداری بتوانند با هم آشنا شوند، خانوادههایشان را با هم آشنا کنند و ازدواج مبارکی شکل بگیرد، این لطف محرم است و نباید از این موضوع نگران بود.
حجت‌‌الاسلام والمسلمین حاج محمود رستگاری از جمله روحانیونی است که درباره واقعه عاشورا از یکسو و آیین‌های عزاداری در ایران از سوی دیگر آرا و نظرهای قابل‌توجه و جالبی دارد، او با تاکید تمام بر لزوم پالایش آیین‌های سوگواری ایام محرم اصرار می‌کند و معتقد است که حاشیه‌های ایجاد شده در این باره باعث رقابت روز افزون برخی هیات‌ها شده است، از سوی دیگر این کارشناس دینی بر جنبه‌های مثبت برخی حاشیه‌های آیین‌ها و دسته‌های عزاداری تاکید دارد. او می‌گوید اگر دختران و پسران هم‌عقیده و هم‌مرام و همفکر در حاشیه مراسم عزاداری بتوانند با هم آشنا شوند، خانوادههایشان را با هم آشنا کنند و ازدواج مبارکی شکل بگیرد، این لطف محرم است و نباید از این موضوع نگران بود. متن تفصیلی گفت‌وگو را می‌خوانید:
حاج آقا این روزها آنچه بیش از هر چیز درباره آیین عزاداری امام حسین (ع) مورد تاکید بزرگان دینی کشور است، حساسیت نسبت به افزوده شدن برخی حواشی در این‌باره است، برای ورود به بحث نظر شما را در این‌باره و همچنین درباره آیین های عزاداری می‌خواستم بدانم.
ببینید بحث بازخوانی‌هایی که درباره حادثه بزرگ عاشورا و واقعه دشت کربلا که تایتل کلی‌تری برای عنوان سوال شماست، حساسیت ویژه‌ای را می‌طلبد؛ زیرا هرگونه انحراف از اصول و چارچوب دقیق مفهوم و آیینی عزاداری‌ها می‌تواند آسیب‌های بسیاری عظیمی را متوجه جامعه کند.
این موضوع نه فقط در سال‌های اخیر بلکه از گذشته‌های دور هم مورد توجه علما و بزرگان دین ما بوده است، اما به نظرم پیش از این موضوع باید بدانیم که خوشبختانه در روزهای برپایی هیات های عزاداری سیدالشهدا، نظم اجتماعی جامعه ما عمق و گسترش بیشتری پیدا می‌کند، شما اگر نگاهی به آمار جرم در ماه محرم و صفر بیندازید حتما متوجه خواهید شد که این آمار به نحو قابل‌تاملی کاهش پیدا کرده و این توفیقات الهی در این ایام مبارک است. فساد کم می‌شود، فحشا و جنایت رنگ می‌بازد و مردم توجهشان را به سمت وسوی پرچم اباعبدالله برمی‌گردانند. امور معنوی و عبادات بیشتر می‌شود. پیر و جوان و زن و مرد در مسیری قدم برمی‌دارند که به لحاظ دینی مورد قبول است و هم به لحاظ اجتماعی و قانونی مورد تایید است.
اما خب طبیعی است که در این میان برخی اتفاق‌ها ممکن است بیفتد که وجهه این نظم اجتماعی را به هم بزند.
برای درک این موضوع لازم است بدانیم که یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های نهضت عاشورا مساله امر به معروف و نهی از منکر است. درواقع دور کردن جامعه و حکما از مفاسد، جزو اصلی‌ترین اهدافی است که مفهوم عاشورا همواره با خود دارد. متاسفانه در جامعه ما به اندازه‌ای که به بکاء (گریه) و عزاداری و نوحه‌خوانی توجه می‌شود، به اصل محوری واقعه عاشورا توجه نمی‌شود. هرچند که بارها رهبر معظم انقلاب و سایر بزرگان کشور و دین بر آن تاکید داشته‌اند.
تاکید بر جنبه‌های حاشیه‌ای واقعه عاشورا باعث می‌شود تا جنبه شعاری و تشریفاتی برخی هیات‌ها بیش از سایر جنبه‌ها رشد کند و این موضوع ممکن است با گسترش یافتن آن خطرناک باشد. اهمیت قیام امام حسین(ع) چیزی نیست که بتوان با گریه کردن و نوحه‌خواندن و بر سر و سینه زدن آن را درک کرد.
قیام امام یک قیام عقلانی، اجتماعی است و بعد عاطفی بازخوانی آن نباید پررنگ‌تر از بعد عقلانی و اجتماعی‌اش باشد.
اما همچنان که شما هم به آن اشاره کردید، این اتفاق در حال وقوع است و تقریبا در بیشتر هیات‌هایی که در سراسر شهر وجود دارد، این موضوع تکرار می‌شود و یک نوع رقابت میان هیات‌ها را به دنبال داشته است.
بله، متاسفانه برخی هیات‌ها به این نقیصه دچار شده‌اند، در جریان همین رقابت‌ها هم هست که مساله نذری دادن‌های آنچنانی رنگ و رو گرفته است، ورود برخی از آلات موسیقی به هیات‌ها بیشتر شده و... همچنان که شما هم شنیده‌اید برخی از مداحی‌ها، ریتم‌ها و قصایدی که برای مداحی‌ها به کار برده می‌شود اصولا همسو و متناسب با مفهوم عالی عاشورا نیست.
رقابت میان برخی هیات‌ها این آسیب را تشدید کرده است. اصلا اگر خیلی عمیق‌تر به این مساله نگاه کنیم درمی‌یابیم که در گذشته‌ها هیات‌های عزاداری در محله‌های مختلف، همسو بودند و اتحاد قدرتمندی در میان آنها وجود داشت، اما متاسفانه امروز هرکسی در گوشه‌ای از محله یا خیابانی یک هیات برپا کرده و خودش را از دیگران جدا می‌داند و ساز رقابت را کوک کرده است.
طوری شده است که کمیت سینه زنان در یک هیات و دسته بر کیفیت درک مفاهیم حقیقی واقعه عاشورا و قیام امام اولویت پیدا کرده است.
درباره این رقابت‌ها ناگفته‌های زیادی وجود دارد، از جمله اینها که به تازگی باب شده است، مدل ماشین‌هایی است که در کنار هیات‌ها پارک شده‌اند، این ماشین‌ها که قیمت‌های چند صد میلیونی دارند،با جمله‌هایی درباره شهادت امام حسین (ع) تزئین شده است از نظر شما چگونه می‌توان با این موضوع برخورد کرد.
البته پیش از هر چیز باید تذکر بدهم که قرار نیست عزاداری برای امام حسین یا قیام ایشان یا.... مختص به یک قشر یا یک طبقه خاص باشد. هرکسی با هر مرام و درآمدی می‌تواند محب امام باشد. اینکه بگویم اگر کسی پول‌دار است (با فرض اینکه پولش را حلال به دست آورده باشد) حق ندارد عزادار باشد چون فقیر نیست و.... اصولا معنی ندارد، اما درس عاشورا این است که انسان‌ها برابر هستند و اصل در زندگی آدمی، تقوا و حرکت در مسیر خداست نه چیزی دیگر. خود حضرت بر کتفشان جای زخم کار و خدمت به خلق بود؛ بنابراین ثروتمندان کشور ما هم باید به تاسی از این بزرگان دینی، سعی کنند تا هم خدمت به خلق خدا را بیشتر نهادینه کنند و هم مطمئن باشند کمترین درآمدی اگر به دست می‌آورند حلال و منزه باشد.
اما در ادامه سوال شما باید بگویم که من جوانانی را دیده‌ام که برای مثال قبل از ایام محرم با ماشین‌هایشان که از خیابان عبور می‌کنند،صدای آهنگ‌هایی را بسیار بلند کرده‌اند و ترانه‌هایی را گوش می‌دهند که معشوقه‌های زمینی را خطاب قرار می‌دهد، اما همین جوان‌ها در ایام محرم نوحه‌هایی را گوش می‌کنند که در نعت ائمه و رسول خدا و بزرگان هستند. خب این کار خوبی است و من امیدوارم که کم کم بتوانند معشوق حقیقی را درک کنند.
بله، البته حاج آقا این موضوع خلاصه نمی‌شود به آهنگ گوش کردن! در برخی از دسته‌های عزاداری دیده شده است که دختران و پسرانی برای آشنایی با همدیگر حضور پیدا می‌کنند و....
خیلی سال پیش بود که ما در روستا زندگی می‌کردیم و با پدرم - خدابیامرز- به مسجد می‌رفتیم. یک بار مامور آمار آن موقع، آمد و به پیش نماز مسجد گفت که دختران و پسران شما در این روستا چگونه همدیگر را می‌بینند و می‌شناسند و ازدواج می‌کنند! پیش‌نماز ما گفت در ایام عزاداری‌های اباعبدالله (ع) دختران و پسران ما همدیگر را می‌بینند و آشنا می‌شوند و خانواده‌ها هم آستین‌هایشان را بالا می‌زنند و زوج‌های جوان ازدواج می‌کنند. من آن موقع چون بچه بودم خیلی از این داستان ناراحت شدم! گفتم چطور ممکن است که در چنین فضایی کسی به فکر ازدواج باشد، اما از آن موقع، زمان زیادی گذشته است و من بزرگ شده‌ام و می‌دانم ازدواج امر مقدسی است که همه ادیان الهی به‌ویژه اسلام و به‌ویژه بزرگان دینی ما بر آن تاکید داشته‌اند. منتها شرایط و ضوابطی دارد.
خب باید ممنون امام حسین(ع) باشیم که قربانش بروم همه جوانب قیامش به درد زندگی ما می‌خورد، اما همچنان که گفتم همه چیزی باید سر جای خودش باشد. نباید اصل و اساس مراسم و آیین عزاداری تحت‌الشعاع هیچ مساله دیگری قرار بگیرد؛ اما خب در حاشیه اگر قرار است پیوند مبارکی انجام شود، دختر و پسرهای جوان آشنا بشوند،خانوادههایشان آشنا بشوند و ازدواج مبارکی شکل بگیرد،خیلی هم خوب است. چه چیزی از این بهتر که دو نفر هم فکر، هم عقیده و هم مرام در مراسم بزرگ و عزیزی مثل آیین‌های محرم همدیگر را بشناسند و خانوادههایشان را با هم آشنا کنند و سر و سامان بگیرند.
ما باید سره و ناسره را در مراسم‌های محرم تشخیص بدهیم، دقت داشته باشیم و هرچه را که مخرب است بزداییم و هرچه را که نیک و مثبت است، تقویت کنیم. این مهمترین اصل عاشورا را که امر به معروف و نهی از منکر است باید در همه جوانب خود آیین‌های عاشورایی رعایت کنیم و ان‌شاءلله در همه جوانب زندگی دخیل کنیم.
حاج آقا این روزها آنچه بیش از هر چیز درباره آیین عزاداری امام حسین (ع) مورد تاکید بزرگان دینی کشور است، حساسیت نسبت به افزوده شدن برخی حواشی در این‌باره است، برای ورود به بحث نظر شما را در این‌باره و همچنین درباره آیین های عزاداری می‌خواستم بدانم.
ببینید بحث بازخوانی‌هایی که درباره حادثه بزرگ عاشورا و واقعه دشت کربلا که تایتل کلی‌تری برای عنوان سوال شماست، حساسیت ویژه‌ای را می‌طلبد؛ زیرا هرگونه انحراف از اصول و چارچوب دقیق مفهوم و آیینی عزاداری‌ها می‌تواند آسیب‌های بسیاری عظیمی را متوجه جامعه کند.
این موضوع نه فقط در سال‌های اخیر بلکه از گذشته‌های دور هم مورد توجه علما و بزرگان دین ما بوده است، اما به نظرم پیش از این موضوع باید بدانیم که خوشبختانه در روزهای برپایی هیات های عزاداری سیدالشهدا، نظم اجتماعی جامعه ما عمق و گسترش بیشتری پیدا می‌کند، شما اگر نگاهی به آمار جرم در ماه محرم و صفر بیندازید حتما متوجه خواهید شد که این آمار به نحو قابل‌تاملی کاهش پیدا کرده و این توفیقات الهی در این ایام مبارک است. فساد کم می‌شود، فحشا و جنایت رنگ می‌بازد و مردم توجهشان را به سمت وسوی پرچم اباعبدالله برمی‌گردانند. امور معنوی و عبادات بیشتر می‌شود. پیر و جوان و زن و مرد در مسیری قدم برمی‌دارند که به لحاظ دینی مورد قبول است و هم به لحاظ اجتماعی و قانونی مورد تایید است.
اما خب طبیعی است که در این میان برخی اتفاق‌ها ممکن است بیفتد که وجهه این نظم اجتماعی را به هم بزند.
برای درک این موضوع لازم است بدانیم که یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های نهضت عاشورا مساله امر به معروف و نهی از منکر است. درواقع دور کردن جامعه و حکما از مفاسد، جزو اصلی‌ترین اهدافی است که مفهوم عاشورا همواره با خود دارد. متاسفانه در جامعه ما به اندازه‌ای که به بکاء (گریه) و عزاداری و نوحه‌خوانی توجه می‌شود، به اصل محوری واقعه عاشورا توجه نمی‌شود. هرچند که بارها رهبر معظم انقلاب و سایر بزرگان کشور و دین بر آن تاکید داشته‌اند.
تاکید بر جنبه‌های حاشیه‌ای واقعه عاشورا باعث می‌شود تا جنبه شعاری و تشریفاتی برخی هیات‌ها بیش از سایر جنبه‌ها رشد کند و این موضوع ممکن است با گسترش یافتن آن خطرناک باشد. اهمیت قیام امام حسین(ع) چیزی نیست که بتوان با گریه کردن و نوحه‌خواندن و بر سر و سینه زدن آن را درک کرد.
قیام امام یک قیام عقلانی، اجتماعی است و بعد عاطفی بازخوانی آن نباید پررنگ‌تر از بعد عقلانی و اجتماعی‌اش باشد.
اما همچنان که شما هم به آن اشاره کردید، این اتفاق در حال وقوع است و تقریبا در بیشتر هیات‌هایی که در سراسر شهر وجود دارد، این موضوع تکرار می‌شود و یک نوع رقابت میان هیات‌ها را به دنبال داشته است.
بله، متاسفانه برخی هیات‌ها به این نقیصه دچار شده‌اند، در جریان همین رقابت‌ها هم هست که مساله نذری دادن‌های آنچنانی رنگ و رو گرفته است، ورود برخی از آلات موسیقی به هیات‌ها بیشتر شده و... همچنان که شما هم شنیده‌اید برخی از مداحی‌ها، ریتم‌ها و قصایدی که برای مداحی‌ها به کار برده می‌شود اصولا همسو و متناسب با مفهوم عالی عاشورا نیست.
رقابت میان برخی هیات‌ها این آسیب را تشدید کرده است. اصلا اگر خیلی عمیق‌تر به این مساله نگاه کنیم درمی‌یابیم که در گذشته‌ها هیات‌های عزاداری در محله‌های مختلف، همسو بودند و اتحاد قدرتمندی در میان آنها وجود داشت، اما متاسفانه امروز هرکسی در گوشه‌ای از محله یا خیابانی یک هیات برپا کرده و خودش را از دیگران جدا می‌داند و ساز رقابت را کوک کرده است.
طوری شده است که کمیت سینه زنان در یک هیات و دسته بر کیفیت درک مفاهیم حقیقی واقعه عاشورا و قیام امام اولویت پیدا کرده است.
درباره این رقابت‌ها ناگفته‌های زیادی وجود دارد، از جمله اینها که به تازگی باب شده است، مدل ماشین‌هایی است که در کنار هیات‌ها پارک شده‌اند، این ماشین‌ها که قیمت‌های چند صد میلیونی دارند،با جمله‌هایی درباره شهادت امام حسین (ع) تزئین شده است از نظر شما چگونه می‌توان با این موضوع برخورد کرد.
البته پیش از هر چیز باید تذکر بدهم که قرار نیست عزاداری برای امام حسین یا قیام ایشان یا.... مختص به یک قشر یا یک طبقه خاص باشد. هرکسی با هر مرام و درآمدی می‌تواند محب امام باشد. اینکه بگویم اگر کسی پول‌دار است (با فرض اینکه پولش را حلال به دست آورده باشد) حق ندارد عزادار باشد چون فقیر نیست و.... اصولا معنی ندارد، اما درس عاشورا این است که انسان‌ها برابر هستند و اصل در زندگی آدمی، تقوا و حرکت در مسیر خداست نه چیزی دیگر. خود حضرت بر کتفشان جای زخم کار و خدمت به خلق بود؛ بنابراین ثروتمندان کشور ما هم باید به تاسی از این بزرگان دینی، سعی کنند تا هم خدمت به خلق خدا را بیشتر نهادینه کنند و هم مطمئن باشند کمترین درآمدی اگر به دست می‌آورند حلال و منزه باشد.
اما در ادامه سوال شما باید بگویم که من جوانانی را دیده‌ام که برای مثال قبل از ایام محرم با ماشین‌هایشان که از خیابان عبور می‌کنند،صدای آهنگ‌هایی را بسیار بلند کرده‌اند و ترانه‌هایی را گوش می‌دهند که معشوقه‌های زمینی را خطاب قرار می‌دهد، اما همین جوان‌ها در ایام محرم نوحه‌هایی را گوش می‌کنند که در نعت ائمه و رسول خدا و بزرگان هستند. خب این کار خوبی است و من امیدوارم که کم کم بتوانند معشوق حقیقی را درک کنند.
بله، البته حاج آقا این موضوع خلاصه نمی‌شود به آهنگ گوش کردن! در برخی از دسته‌های عزاداری دیده شده است که دختران و پسرانی برای آشنایی با همدیگر حضور پیدا می‌کنند و....
خیلی سال پیش بود که ما در روستا زندگی می‌کردیم و با پدرم - خدابیامرز- به مسجد می‌رفتیم. یک بار مامور آمار آن موقع، آمد و به پیش نماز مسجد گفت که دختران و پسران شما در این روستا چگونه همدیگر را می‌بینند و می‌شناسند و ازدواج می‌کنند! پیش‌نماز ما گفت در ایام عزاداری‌های اباعبدالله (ع) دختران و پسران ما همدیگر را می‌بینند و آشنا می‌شوند و خانواده‌ها هم آستین‌هایشان را بالا می‌زنند و زوج‌های جوان ازدواج می‌کنند. من آن موقع چون بچه بودم خیلی از این داستان ناراحت شدم! گفتم چطور ممکن است که در چنین فضایی کسی به فکر ازدواج باشد، اما از آن موقع، زمان زیادی گذشته است و من بزرگ شده‌ام و می‌دانم ازدواج امر مقدسی است که همه ادیان الهی به‌ویژه اسلام و به‌ویژه بزرگان دینی ما بر آن تاکید داشته‌اند. منتها شرایط و ضوابطی دارد.
خب باید ممنون امام حسین(ع) باشیم که قربانش بروم همه جوانب قیامش به درد زندگی ما می‌خورد، اما همچنان که گفتم همه چیزی باید سر جای خودش باشد. نباید اصل و اساس مراسم و آیین عزاداری تحت‌الشعاع هیچ مساله دیگری قرار بگیرد؛ اما خب در حاشیه اگر قرار است پیوند مبارکی انجام شود، دختر و پسرهای جوان آشنا بشوند،خانوادههایشان آشنا بشوند و ازدواج مبارکی شکل بگیرد،خیلی هم خوب است. چه چیزی از این بهتر که دو نفر هم فکر، هم عقیده و هم مرام در مراسم بزرگ و عزیزی مثل آیین‌های محرم همدیگر را بشناسند و خانوادههایشان را با هم آشنا کنند و سر و سامان بگیرند.
ما باید سره و ناسره را در مراسم‌های محرم تشخیص بدهیم، دقت داشته باشیم و هرچه را که مخرب است بزداییم و هرچه را که نیک و مثبت است، تقویت کنیم. این مهمترین اصل عاشورا را که امر به معروف و نهی از منکر است باید در همه جوانب خود آیین‌های عاشورایی رعایت کنیم و ان‌شاءلله در همه جوانب زندگی دخیل کنیم.
ارسال نظر