استانداران خراسان در عهد پهلوی ۴
هادی پژوهش
فتح الله مشیرحضور، معروف به فتح الله پاکروان، فرزند حاج میرزاکاظم مشیرلشکر در سال ۱۲۹۷ه. ق در تبریز به دنیا آمد، مادرش دختر میرزا تقی خان امیرکبیر، وزیر معروف ناصرالدین شاه قاجار بود. فتح الله پس از انجام تحصیلات مقدماتی، برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و از مدرسه نظامی سن سیر پاریس فارغ التحصیل شد و به ایران بازگشت.
در سال ۱۲۸۰ه. ش به خدمت در وزارت امورخارجه مشغول شد و پس از مدتی ژنرال قنسول ازمیر گردید. در آنجا با امینه دختر حسن خان مظاهر آشنا شد و با وی ازدواج کرد.
فتح الله مشیرحضور، معروف به فتح الله پاکروان، فرزند حاج میرزاکاظم مشیرلشکر در سال ۱۲۹۷ه. ق در تبریز به دنیا آمد، مادرش دختر میرزا تقی خان امیرکبیر، وزیر معروف ناصرالدین شاه قاجار بود. فتح الله پس از انجام تحصیلات مقدماتی، برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و از مدرسه نظامی سن سیر پاریس فارغ التحصیل شد و به ایران بازگشت.
در سال ۱۲۸۰ه. ش به خدمت در وزارت امورخارجه مشغول شد و پس از مدتی ژنرال قنسول ازمیر گردید. در آنجا با امینه دختر حسن خان مظاهر آشنا شد و با وی ازدواج کرد.
هادی پژوهش
فتح الله مشیرحضور، معروف به فتح الله پاکروان، فرزند حاج میرزاکاظم مشیرلشکر در سال ۱۲۹۷ه.ق در تبریز به دنیا آمد، مادرش دختر میرزا تقی خان امیرکبیر، وزیر معروف ناصرالدین شاه قاجار بود. فتح الله پس از انجام تحصیلات مقدماتی، برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و از مدرسه نظامی سن سیر پاریس فارغ التحصیل شد و به ایران بازگشت.
در سال 1280ه.ش به خدمت در وزارت امورخارجه مشغول شد و پس از مدتی ژنرال قنسول ازمیر گردید. در آنجا با امینه دختر حسن خان مظاهر آشنا شد و با وی ازدواج کرد. در دوره دوم مجلس به نمایندگی مجلس شورای ملی برگزیده شد و پس از پایان دوره نمایندگی، به عنوان وابسته نظامی به ترکیه و سپس به روسیه رفت؛ همچنین وزیر مختار ایران در مصر، اتریش، ایتالیا، مجارستان و چکسلواکی نیز بود.در سال 1313ه.ش به ایران بازگشت و به استانداری خراسان منصوب شد. در ماجرای تغییر کلاه مردم به کلاه‌فرنگی، به خاطر اجرای طرح توسط پاکروان، تظاهرات و قیام مسجد گوهرشاد به‌وجود آمد که باعث به شهادت رسیدن بسیاری از زوار و مردم مشهد در داخل حرم مطهر حضرت امام رضا(ع) شد. باقر عاقلی درباره نقش پاکروان در حادثه مسجد گوهرشاد چنین می گوید: «فتح الله پاکروان عقیده داشت که در مقابل مقاومت مردم باید اعمال قدرت نمود و به زور سرنیزه مردم را وادار ساخت که از کلاه‌فرنگی استفاده نمایند». فتح الله پاکروان در ماجرای مسجد گوهرشاد محمدولی‌خان اسدی(1) را متهم به تحریک آشوب در شهر مشهد کرد و به همین جهت اسدی از نیابت آستان قدس رضوی برکنار و سپس بازداشت شد. پس از خروج پاکروان از استانداری خراسان، علی منصور نخست وزیر پیشین به استانداری و نیابت تولیت آستان قدس رضوی انتخاب گردید. در سال 1320ه.ش به عنوان سفیرکبیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی برگزیده شد. همچنین وی از جمله بازداشت شدگان زمان دولت سهیلی بود که تبرئه گردید. وی مدتی نیز به عنوان کفیل وزارت امورخارجه بود. همچنین در سال 1324ه.ش همزمان با شکل گیری کابینه محسن صدر(صدرالاشراف) به فتح الله پاکروان پست وزارت پیشنهاد شد که مخالفت علماء با او به خاطر ماجرای کشتار مسجد گوهرشاد موجب انصراف نخست وزیر از این پیشنهاد گردید و او به عنوان سفیر ایتالیا برگزیده و راهی رم شد. وی در سال 1330ه.ش درگذشت.
منبع: شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد اول)
pic۱
(1)محمدولی‌خان اسدی فرزند میرزاعلی‌اکبر بیرجندی (اسدی) در سال 11257 شمسی در بیرجند به دنیا آمد. وی پس از تحصیل در مدرسه معصومیه بیرجند و بهره‌مندی از محضر حاج شیخ محمدباقر مجتهد، در سال 1321قمری به همراه محمدابراهیم علم و محمداسماعیل شوکت‌الملک راهی تهران شد. پس از فوت محمداسماعیل‌خان در سال 1322قمری، لقب وی به برادرش محمدابراهیم‌خان رسید و با فرمان حکومت به قائن بازگشت. در همین اوان محمدولی‌خان نیز مدیر دیوان حکومتی، مستوفی ولایت قاینات و ملقب به مصباح دیوان گردید. محمدابراهیم‌خان شوکت‌الملک، اسدی را به پیشکاری و اداره املاک خود منصوب نمود و در دوره چهارم مجلس شورای ملی وی را به عنوان نماینده مردم بیرجند به تهران فرستاد. در تهران دارای لقب مصباح‌السلطنه شد و به همراهی تیمورتاش به فعالیت در برابر سلسله قاجاریه پرداخت. در دوره‌های پنجم و ششم مجلس شورا در سال 1305شمسی با مساعدت تیمورتاش از طرف رضاشاه به سمت نیابت تولیت آستان قدس رضوی منصوب گردید و تا سال 1314 در این سمت باقی ماند. محمدولی اسدی در طی مدت خدمت خود خدمات ارزنده‌ای از قبیل توسعه شهر مشهد و ایجاد خیابان کوهسنگی ارائه نمود. در سال 1314 فرمان تغییر کلاه‌پهلوی به کلاه شاپو و کشف حجاب بانوان توسط رضاشاه صادر شد. مردم خراسان در برابر این فرمان مقاومت نشان دادند و در مسجد گوهرشاد اجتماع نمودند. با سخنرانی‌های شیخ بهلول غوغایی درمسجد درگرفت که منجر به گلوله‌باران و کشته شدن عده بسیاری گردید. گزارش واقعه به تهران فرستاده شد و اسدی مقصر شناخته شد. هیأتی از تهران جهت رسیدگی به وضعیت و محاکمه و مجازات اسدی به مشهد رفت. رئیس هیأت، سرتیپ عباس البرز و بازجو سرهنگ آقاخان خلعتبری بود. پس از تشکیل دادگاه، اسدی به اعدام محکوم شد و نتیجه دادرسی به تهران فرستاده شد. دادگاه تجدیدنظری هم به ریاست فضل‌الله زاهدی تشکیل و حکم اعدام تأیید شد. سرانجام در روز 29 آذر 1314 حکم اعدام (علی‌رغم ارسال تلگرافی از سوی رضاشاه دائر بر خودداری از انجام حکم، به بهانه دیر رسیدن تلگراف) اجرا و اسدی در مشهد تیرباران شد.
فتح الله مشیرحضور، معروف به فتح الله پاکروان، فرزند حاج میرزاکاظم مشیرلشکر در سال ۱۲۹۷ه.ق در تبریز به دنیا آمد، مادرش دختر میرزا تقی خان امیرکبیر، وزیر معروف ناصرالدین شاه قاجار بود. فتح الله پس از انجام تحصیلات مقدماتی، برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و از مدرسه نظامی سن سیر پاریس فارغ التحصیل شد و به ایران بازگشت.
در سال 1280ه.ش به خدمت در وزارت امورخارجه مشغول شد و پس از مدتی ژنرال قنسول ازمیر گردید. در آنجا با امینه دختر حسن خان مظاهر آشنا شد و با وی ازدواج کرد. در دوره دوم مجلس به نمایندگی مجلس شورای ملی برگزیده شد و پس از پایان دوره نمایندگی، به عنوان وابسته نظامی به ترکیه و سپس به روسیه رفت؛ همچنین وزیر مختار ایران در مصر، اتریش، ایتالیا، مجارستان و چکسلواکی نیز بود.در سال 1313ه.ش به ایران بازگشت و به استانداری خراسان منصوب شد. در ماجرای تغییر کلاه مردم به کلاه‌فرنگی، به خاطر اجرای طرح توسط پاکروان، تظاهرات و قیام مسجد گوهرشاد به‌وجود آمد که باعث به شهادت رسیدن بسیاری از زوار و مردم مشهد در داخل حرم مطهر حضرت امام رضا(ع) شد. باقر عاقلی درباره نقش پاکروان در حادثه مسجد گوهرشاد چنین می گوید: «فتح الله پاکروان عقیده داشت که در مقابل مقاومت مردم باید اعمال قدرت نمود و به زور سرنیزه مردم را وادار ساخت که از کلاه‌فرنگی استفاده نمایند». فتح الله پاکروان در ماجرای مسجد گوهرشاد محمدولی‌خان اسدی(1) را متهم به تحریک آشوب در شهر مشهد کرد و به همین جهت اسدی از نیابت آستان قدس رضوی برکنار و سپس بازداشت شد. پس از خروج پاکروان از استانداری خراسان، علی منصور نخست وزیر پیشین به استانداری و نیابت تولیت آستان قدس رضوی انتخاب گردید. در سال 1320ه.ش به عنوان سفیرکبیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی برگزیده شد. همچنین وی از جمله بازداشت شدگان زمان دولت سهیلی بود که تبرئه گردید. وی مدتی نیز به عنوان کفیل وزارت امورخارجه بود. همچنین در سال 1324ه.ش همزمان با شکل گیری کابینه محسن صدر(صدرالاشراف) به فتح الله پاکروان پست وزارت پیشنهاد شد که مخالفت علماء با او به خاطر ماجرای کشتار مسجد گوهرشاد موجب انصراف نخست وزیر از این پیشنهاد گردید و او به عنوان سفیر ایتالیا برگزیده و راهی رم شد. وی در سال 1330ه.ش درگذشت.
منبع: شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد اول)
pic۱
(1)محمدولی‌خان اسدی فرزند میرزاعلی‌اکبر بیرجندی (اسدی) در سال 11257 شمسی در بیرجند به دنیا آمد. وی پس از تحصیل در مدرسه معصومیه بیرجند و بهره‌مندی از محضر حاج شیخ محمدباقر مجتهد، در سال 1321قمری به همراه محمدابراهیم علم و محمداسماعیل شوکت‌الملک راهی تهران شد. پس از فوت محمداسماعیل‌خان در سال 1322قمری، لقب وی به برادرش محمدابراهیم‌خان رسید و با فرمان حکومت به قائن بازگشت. در همین اوان محمدولی‌خان نیز مدیر دیوان حکومتی، مستوفی ولایت قاینات و ملقب به مصباح دیوان گردید. محمدابراهیم‌خان شوکت‌الملک، اسدی را به پیشکاری و اداره املاک خود منصوب نمود و در دوره چهارم مجلس شورای ملی وی را به عنوان نماینده مردم بیرجند به تهران فرستاد. در تهران دارای لقب مصباح‌السلطنه شد و به همراهی تیمورتاش به فعالیت در برابر سلسله قاجاریه پرداخت. در دوره‌های پنجم و ششم مجلس شورا در سال 1305شمسی با مساعدت تیمورتاش از طرف رضاشاه به سمت نیابت تولیت آستان قدس رضوی منصوب گردید و تا سال 1314 در این سمت باقی ماند. محمدولی اسدی در طی مدت خدمت خود خدمات ارزنده‌ای از قبیل توسعه شهر مشهد و ایجاد خیابان کوهسنگی ارائه نمود. در سال 1314 فرمان تغییر کلاه‌پهلوی به کلاه شاپو و کشف حجاب بانوان توسط رضاشاه صادر شد. مردم خراسان در برابر این فرمان مقاومت نشان دادند و در مسجد گوهرشاد اجتماع نمودند. با سخنرانی‌های شیخ بهلول غوغایی درمسجد درگرفت که منجر به گلوله‌باران و کشته شدن عده بسیاری گردید. گزارش واقعه به تهران فرستاده شد و اسدی مقصر شناخته شد. هیأتی از تهران جهت رسیدگی به وضعیت و محاکمه و مجازات اسدی به مشهد رفت. رئیس هیأت، سرتیپ عباس البرز و بازجو سرهنگ آقاخان خلعتبری بود. پس از تشکیل دادگاه، اسدی به اعدام محکوم شد و نتیجه دادرسی به تهران فرستاده شد. دادگاه تجدیدنظری هم به ریاست فضل‌الله زاهدی تشکیل و حکم اعدام تأیید شد. سرانجام در روز 29 آذر 1314 حکم اعدام (علی‌رغم ارسال تلگرافی از سوی رضاشاه دائر بر خودداری از انجام حکم، به بهانه دیر رسیدن تلگراف) اجرا و اسدی در مشهد تیرباران شد.
ارسال نظر