بودجه‌بندی خلاقانه در خانواده
یکی از راهکارهای پایبندی به بودجه استفاده از روش‌های سنتی و قدیمی مانند خرج کردن پول نقد است؛ چراکه وقتی شما به جای استفاده از کارت‌های اعتباری با پول نقد سر و کار دارید این پول را لمس و مشاهده می‌کنید. یکی از روش‌های بودجه‌بندی استفاده از روش بودجه نویسی براساس پاکت‌های مختلف است که به پنج مرحله تقسیم‌بندی می‌شود:
مرحله اول: اجزا و حدود بودجه خود را مشخص کنید، بعضی از دسته بندی‌های مربوط به بودجه که معمولا در تمامی خانواده‌ها به چشم می‌خورند می‌توانند شامل این موارد باشند: هزینه اجاره یا قسط و یا وام، هزینه‌های مربوط به مراقبت از کودکان، هزینه‌های مربوط به اتومبیل مانند بنزین، گاز، بیمه و تعمیرات، هزینه تهیه مواد غذایی، هزینه‌های ثبت‌نام مانند شهریه دانشگاه، کلاس‌های مختلف که فرزندان در آنها شرکت می‌کنند و....، اسباب و لوازم خانه شامل کالاهای بی‌دوام، پس‌انداز، تفریحات که شامل هزینه‌های رستوران، سینما و تئاتر و... است.

مرحله دوم: برای هر بخش یک پاکت مجزا با رنگی مجزا تعیین کنید، مبلغ پول نقد مورد نظر خود را برای هر بخش در پاکت مخصوص خود قرار دهید، حتما باید با ماژیک بر روی پاکت‌ها نام بخش مورد نظر را یادداشت کرد تا برای کودکان پیروی از این بودجه‌بندی دیداری شود.

مرحله سوم: لازم نیست تعداد بی‌شماری پاکت تهیه کنید. مسلما بخش‌هایی وجود دارند که مبالغ آنان بالا است و نمی‌توان به‌صورت نقدی آن مبالغ را در پاکت مخصوص قرار داد مانند هزینه اجاره، بنابراین لازم نیست که حتما این مبالغ را در پاکت گذاشت، می‌توان یک پاکت خالی برای این بخش‌ها در نظر گرفت که یادآور این مبالغ باشد. نکته ظریف این بخش این است که باید در پشت پاکت‌ها مبلغی را که در ابتدای ماه در پاکت قرار داده‌ایم یادداشت کنیم و سپس هر مقداری را که از پاکت خرج کرده‌ایم نیز یادداشت کنیم.

مرحله چهارم: هر هفته مبلغ ابتدای ماه را از مقدار مخارج کسر کنید و در روی پاکت بنویسید. بدین وسیله متوجه خواهید شد که چه مقدار خرج کرده‌اید و آیا این احتمال برای شما وجود دارد که با کسری بودجه روبه‌رو شوید؟ اگر در بخشی با کسری نقدینگی روبه‌رو شدید دو گزینه پیش روی شما است: گزینه اول اینکه دیگر در آن بخش تزریق نقدینگی انجام ندهید و گزینه دوم پیش روی شما این است که از پاکت دیگری مقداری نقدینگی به پاکت خالی تزریق کنید، اما احتیاط کنید تنها مقدار اندکی نقدینگی وارد پاکت کنید.

مرحله پنجم: تلاش کنید سیستم بودجه‌بندی براساس پاکت را به درستی درک کنید، این سیستم خصوصا برای افرادی کاربرد دارد که برای اولین بار می‌خواهند سیستم بودجه‌بندی را فراگیرند و ایده‌ای از بودجه‌بندی ندارند. این روش بیشتر برای بودجه‌بندی خانواده کاربرد دارد و مسلما برای سیستم‌های پیچیده‌تر کار مناسبی نیست. توجه داشته باشید که این سیستم به‌عنوان یک راه‌حل طولانی‌مدت کاربرد ندارد و برای اکثر افراد به‌عنوان سیستمی که برای نظم و ترتیب بخشیدن به بودجه مورد استفاده قرار می‌گیرد به کار می‌رود.

در این میان می‌توان با استفاده از راهکارهای دیگر به فرزندان کمک کنید تا بودجه‌ای خانوادگی را طراحی کنند. در بیشتر اوقات خصوصا هنگامی که خانواده‌ها با محدودیت مالی روبه‌رو می‌گردند و تصمیم می‌گیرند که بودجه خود را محدود کنند با چالشی مواجه می‌شوند که چگونه باید پاسخگوی نیاز کودکان خود باشند. شاید پاسخ این دغدغه در این امر باشد که افراد در هنگام مشخص کردن اهداف بلند مدت خود لازم است از حضور فرزندان خود نیز بهره گیرند. اگر از کودکی این تفکر را در فرزندان ایجاد کنید که بحث‌های اقتصادی، مباحثی خشن و بدون انعطاف هستند این تفکر در کودکان پایدار می‌شود؛ بنابراین آنها در تمام طول مدت عمر خود همواره این نگرش را با خود به همراه دارند که نمی‌توانند از عهده رویارویی با مسائل اقتصادی برآیند و نمی‌توانند زندگی خود را مدیریت کنند، اما مقرر کردن روزهایی مشخص برای جلسات خانوادگی بودجه‌بندی، اولین قدم در دستیابی به بودجه خانواده است. در این جلسات والدین می‌توانند به فرزندان خود آموزش دهند که هیچ چیز رایگان نیست و آنان را به‌طور عملی با مباحث محدودیت درآمد و بودجه آشنا می‌کنند، حتی می‌توان یک قدم فراتر رفت و دو یا چند انتخاب را پیش روی فرزندتان قرار دهید اما به او یادآوری کنید که تنها می‌تواند یک گزینه را انتخاب کند و به این ترتیب او با مفهوم ارزش ذهنی به‌طور عملی آشنا می‌شود. در اینجا چند راهکار عملی‌ای که به‌وسیله آنها می‌توان بودجه‌بندی را به کودکان آموزش داد مطرح می‌کنیم.

راهکار اول: مزایای قلک: کودکان بیشتر از اینکه به سخنان اطرافیان گوش دهند به اعمال آنها نگاه می‌کنند، می‌توان کودکان را به‌طور کلی افرادی دیداری دانست، اهمیت قلک از این جهت عنوان می‌‌شود.

راهکار دوم: از سنین دبستان به فرزند خود آموزش دهید که به تقسیم مخارج خود بپردازد به این معنی که به‌صورت هفتگی در یک کاغذ نام مخارج خود را ذکر کند. در جلسات بودجه‌بندی خانوادگی می‌توانید با کودکان خود توافق کنید که تمام افراد خانواده هر کدام مقدار و درصدی از پول خود را به‌عنوان سهم خود از پس‌انداز خانواده در نظر گیرند و در ابتدای هر ماه یا هفته به حساب پس‌انداز خانواده واریز کنند.

راهکار سوم: در برخورد با کودکی که قادر به پایبندی به بودجه‌بندی و پس‌انداز نیست هرگز از روش‌های تنبیهی استفاده نکنید بلکه در عوض او را تشویق کنید.

راهکار چهارم: یکی از دلایلی که باید فرزندان در جلسات بودجه‌بندی خانوادگی حضور داشته باشند این است که آنان با روش‌های دیگر پس‌اندازی نیز آشنا می‌شوند به‌طوری‌که در این جلسات می‌آموزند پس‌انداز تنها کنار گذاشتن مقداری پول نیست بلکه باید همانطور که والدین از بعضی از مخارج چشم‌پوشی می‌کنند آنان نیز از پاره‌ای از مخارج چشم‌پوشی کنند.

راهکار پنجم: حتما به تعهد خود در برابر فرزندانتان پایبند باشید. حتما این تجربه را امتحان کنید که فرزند شما در جلسه بودجه‌بندی خانواده شرکت کند. در این جلسه از اینکه فرزند شما چطور خواهد توانست اهداف والدین از بودجه‌بندی را درک کند شگفت‌زده خواهید شد.