ریشه‎یابی رکود بازار شب عید
مهدی بهنامه
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
بخشی از رکود بازارهای شب عید به علت رکود اقتصادی کشور است و بخش دیگر آن انتظارات مردم. پس از تورم‎های افسارگسیخته دولت قبل (که خود نقش مهمی در کاهش قدرت خرید مردم داشت)، دولت یازدهم تمرکز خود را بر دو امر مهم قرار داد: برجام و کنترل تورم؛ از طرفی تحریم‎های اقتصادی زمینه‎های مشکلات اقتصادی فراهم کرده بود و از طرف دیگر تمرکز دولت بر برجام، خود باعث شد که از برنامه‎های رونق اقتصادی دور شود؛ همچنین به دلیل وجود رکود تورمی در کشور، برنامه‎های دولت برای کنترل تورم منجر به کاهش درآمد ملی و کاهش قدرت خرید مردم شد که نتیجه آن کاهش تقاضا و رکود بازارهای مختلف است؛ البته باید در نظر داشت که بازی کثیفی را که نوکر سر سپرده آمریکا یعنی عربستان در کاهش قیمت نفت به راه انداخت، در کاهش در آمد دولت نقش مهمی داشته است که آن هم به نوبه خود مانعی در زمینه اجرای برنامه‎های اقتصادی بود. انتظارت مردم نیز در تعمیق رکود نقش مهمی را بازی کرد؛ به طور کل انتظارات در اقتصاد وزنه سنگینی دارند؛ انتظارات مردم در زمینه برجام، سرمایه‌گذاری خارجی، ورود کالاهای خارجی و همچنین وعده اخیر عمل نشده دولت در زمینه تسهیلات لوازم خانگی باعث شده که مردم تقاضای خود را به تعویق بیاندازند.
پایین بودن قدرت خرید مردم هم از علل رکود بازار شب عید است که این امر، خود دلایل مختلفی دارد: سیاست‎های اقتصادی اشتباه دولت قبل که منجر به تورم افسار گسیخته شد و تولید ملی را کاهش داد؛ از طرف دیگر کاهش قیمت نفت نیز مزید بر این علت بوده است؛ با افزایش سطح عمومی قیمت‎ها(تورم) توانایی مردم برای خرید کم شده و با کاهش تولید ملی در آمد افراد کاهش می‎یابد که هر دو به معنی کاهش قدرت خرید هستند؛ از طرفی کاهش قیمت نفت قدرت دولت را در زمینه تولید و اشتغال کاهش داده که این مورد هم به معنی پایین بودن قدرت خرید جامعه است.برای خروج از این رکود عملا در کوتاه مدت کار خاصی نمی‎توان انجام داد زیرا سیاست‌های اقتصادی معمولا با یک وقفه زمانی اثرگذار هستند اما در سال‌های آینده این اتفاق (خروج از رکود) رخ خواهد داد. برنامه‎های دولت در زمینه سرمایه‎گذاری خارجی و شرط حداقل 30 درصدی صادرات کالاهای آن‎ها (سرمایه‎گذاران خارجی) باعث افزایش تولید و اشتغال شده و با افزایش قدرت خرید مردم کشور از رکود خارج می‎شود؛ همچنین در سال‌های آینده انتظارات مردم نیز تعدیل شده که خود در زمینه خروج از رکود بسیار مهم است.سیاست‌های تحریک تقاضایی که دولت در چند ماه گذشته در پیش گرفته بود، عملا به طور کامل انجام نشد و همچنین اثر خاصی حتی کوتاه مدت بر اقتصاد نداشت؛ دولت برای رفع مشکلات رکود تورمی باید برنامه‎های بلند مدت متفاوتی داشته باشد و با تغییر ساختار اقتصادی از دولتی به سمت خصوصی‎سازی به معنی واقعی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش صادرات و... این مهم را چاره‎سازی کند. به نظر نگارنده استارت رشد اقتصادی ایران از سال آینده زده می‎شود و با آینده پیش‎رو یک خون تازه در رگ بازارهای مختلف از جمله بازارهای مصرفی به جریان می‎افتد.