اپل، قاچاق و سایر قضایا

شهرام شریف
دبیر گروه دیجیتال

هشدار به شرکت اپل برای قانونی کردن حضور خود در ایران و به‌دنبال آن بسته شدن چند فروشگاه عرضه‌کننده آیفون در اوایل هفته را شاید بتوان مهم‌ترین اتفاق رخ داده در بازار موبایل طی سال‌های اخیر دانست. گوشی مشهور شرکت اپل هر چند زینت بخش ویترین‌ موبایل‌ فروشی‌های سطح شهر است و طی سال‌های اخیر با رشد فروش قابل‌توجهی در داخل ایران روبه‌رو شده، اما میزان این فروش هنوز بنابر آمارها بیشتر از 5 درصد کل فروش موبایل‌ها در کشور نیست. قیمت بالای آیفون و حضور رقبای ارزان‌تر اندرویدی در بازار ایران باعث شده که چیزی بیشتر از دو میلیون دستگاه آیفون در کشور فعال نباشد. هرچند از نظر تعدادی این میزان دستگاه موبایل قابل‌مقایسه با برندهای دیگر نیست، اما از نظر ارزش ریالی با توجه به قیمت نسبتا بالای این گوشی قابل‌توجه است.

　

آنچه موضوع آیفون را به بحث رجیستری و قاچاق گوشی متصل کرد اظهارنظرهای دو مقام اداره مبارزه با قاچاق کالا و ارز بود که به اپل فرصت دادند تا اجرای طرح رجیستری در ایران عملی شود. موضوعی که چند روز بعد و با بالاگرفتن موج اختلاف‌ها بر سر اجرای رجیستری تکذیب شد و گفته شد که این برخورد به‌خاطر اجرای رجیستری نبوده، بلکه به دلیل نداشتن نماینده قانونی در داخل کشور است. حالا به‌نظر می‌رسد چند موضوع به هم گره خورده است؛ 1- بحث قاچاق تلفن همراه که معضل همیشگی یک دهه اخیر بازار موبایل است. 2- بحث نمایندگی رسمی برای تلفن‌های آیفون در ایران که آن هم بحث سابقه داری است.3- بحث رجیستری موبایل برای ساماندهی بازار که آن هم بحثی است که یک سابقه شکست را در کارنامه دارد. هر کدام از سرفصل‌های فوق نیازمند بحث‌های مختلف و گوناگونی است و کوچک‌ترین حرکت غیر‌دقیقی در هر زمینه باعث عدم تعادل در بازار می‌شود.

مثال افزایش قیمت آیفون به‌دنبال بستن دو فروشگاه موبایل نمونه‌ای از آن دست است و به ما یادآور می‌شود کوچک‌ترین حرکت حساب نشده‌ای می‌تواند به نفع گروه‌هایی تمام شود که مترصد برهم خوردن فضای بازارند. موضوع اصلی در مورد آیفون این است که مدل حضور محصولات این شرکت در ایران به دلیل مشکلات ناشی از تحریم و رابطه با آمریکا به شکل و شیوه‌ای بوده که با سایر نقاط دنیا متفاوت است. شرکت اپل حتی قبل از برداشته شدن تحریم‌ها مسیرهایی را برای فروش قانونی گوشی به ایران باز کرد و بعد از توافق هسته‌ای نیز مذاکرات مختلفی با فعالان بازار موبایل ایران از سوی این شرکت انجام شده است. با این همه کسانی هم بودند که اتفاقا در این سال‌ها خود را نمایندگان رسمی این شرکت نامیدند و حتی به راحتی مجوز نمایندگی رسمی گرفتند، در حالی که خود اپل آن را تکذیب می‌کرد. بحث در مورد قاچاق موبایل نه با آیفون اغاز می‌شود و نه با مسدود کردن مسیر فروش آن از بین می‌رود. حجم 95 درصدی قاچاق موبایل در کشور نشان‌دهنده معضلی به مراتب بزرگ‌تر و عمیق‌تر است که نیاز به برنامه‌ریزی‌های هوشمندانه‌تر دارد.