لطفا سماق بمکید!

دنیای اقتصاد، وفا کامدار- این روزها درباره خواص درمانی ادویه‌ها تحقیقات زیادی انجام می‌شود. در این میان سماق که در میان طیف وسیعی از ادویه‌جات کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، سهم زیادی در نتایج مثبت و پژوهش‌های نوین سلامتی دارد. تصویر سماق در ذهن اکثر ما ایرانیان به همراه کباب تداعی می‌شود اما باید بدانیم که فواید و اهمیت سماق در سلامت عمومی و درمان بسیاری از بیماری‌های مزمن بیشتر از آن است که تنها در کنار کباب مصرف شود. به گیاه سماق در طب سنتی و حتی طب نوین تغذیه خواص بی‌شماری نسبت داده شده است که در ادامه مطلب به آن خواهیم پرداخت. استفاده از سماق در ملل مختلف نیز متداول است. قابل‌توجه است بدانیم که در یونان باستان از چوب سماق برای رنگ کردن پارچه‌های پشمی و در ایتالیا از این گیاه برای رنگ‌آمیزی چرم استفاده می‌کردند. همچنین در بسیاری از کشورها از نوشیدنی سماق برای درمان معده درد و اختلالات گوارشی استفاده شده است.

مرور کلی بر مهمترین خواص سماق

پژوهشگران دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بررسی اثرات ضدمیکروب سماق نشان دادند که عصاره آبی و هیدروالکلی میوه این گیاه اثر ضدمیکروبی خوبی بر باکتری‌های دخیل در مسمومیت‌های غذایی دارند. آن‌ها با شبیه‌سازی محیط معده نشان دادند که مصرف دو گرم سماق همراه با یک وعده غذایی، تعداد باکتری‌های غذایی را که یک شبانه‌روز در گرمای تابستان بیرون یخچال مانده و رو به فساد بود ظرف مدت ۱۵ دقیقه ۱۰۰۰ مرتبه کاهش می‌دهد و از مسمومیت غذایی جلوگیری می‌کند. این پژوهشگران همچنین نشان دادند که اثر ضدمیکروبی سماق در دماهای بالا نیز پایدار می‌ماند؛ بنابراین پختن سماق حتی در زودپز هم نمی‌تواند از اثر ضد میکروبی سماق بکاهد.

خواص ضد میکروب و قارچ

سماق به‌دلیل دارا بودن متیل‌گالیک‌اسید، با باکتری سالمونلا مبارزه می‌کند. مخلوط عصاره سماق با آب، باکتری‌های میوه‌ها و سبزیجات را از بین می‌برد و آن‌ها را ضدعفونی می‌کند. همچنین دانه‌های سماق ضدقارچ آسپرژیلوس هستند که باعث عفونت‌های ریه و دیگر اعضا می‌شود.

چرا سماق را با کباب می‌خوریم؟

پزشکان طب سنتی می‌گویند سماق خواص ضدمیکروبی بسیار قوی دارد و به همین دلیل باید با گوشت خورده شود. از طرف دیگر، سماق به هضم غذای سنگینی مثل کباب کمک می‌کند و از آنجا که ضدکلسترول است، می‌تواند همنشین خوبی برای کباب باشد. توجه کنیم از آنجاکه گوشت مورد استفاده برای طبخ کباب چرب است، سماق موجب کاهش کلسترول و جذب چربی موجود در آن می‌شود. در متون پزشکی نیز از این چاشنی به‌عنوان کاهش‌دهنده اسید اوریک یاد شده است که بعد از خوردن فراورده‌های گوشتی، بدن فرد بتواند اسیداوریک حاصل از هضم کباب را کاهش دهد. همچنین سماق، آلودگی موجود در گوشت را از بین می‌برد از سویی دیگر این چاشنی خاصیت قابض دارد؛ یعنی اگر التهابات یا زخم‌هایی در مسیر لوله گوارش باشد تا حدودی موجب بهبود آن‌ها شده و محافظ خوبی برای کبد است. اما این‌ها دلیل نمی‌شود که سماق را به روزهایی که چلوکباب می‌خورید، محدود کنید.‏

شگفتی‌ساز در درمان

در کنار اثر ضدمیکروبی سماق، تاکنون اثرات ضددیابت و ضدنقرس سماق نیز به‌طور محدود بررسی شده است. این بررسی‌ها نشان داده‌اند که سماق، با مهار آنزیم آلفا- آمیلاز که مسئول شکستن نشاسته به قندهای کوچک‌تر است تحمل بیماران دیابتی را به گلوکز افزایش می‌دهد. سماق همچنین می‌تواند به‌طور غیررقابتی آنزیم زانتاین اکسیداز را مهار کند که مهار این آنزیم یکی از راه‌های کاهش میزان اسیداوریک خون در بیماران مبتلا به نقرس است. یکی از مهمترین مزیت‌های سماق در علم پزشکی، خاصیت آن در ممانعت از ترکیب گلوکز با مولکول‌های پروتئین‌های حیاتی بدن است که باعث شده این‌ گیاه تا میزان ۸۰ درصد برای بیماران مبتلا به دیابت، موثر باشد. درمان رماتیسم، نقرس و خاصیت ضدمیکروبی این گیاه نیز اثبات شده است. سماق به‌دلیل داشتن تانن فراوان، قابض و پاک‌کننده معده است.

آنتی‌اکسیدان قوی

سماق جزو ۱۰ آنتی‌اکسیدان گیاهی برتر محسوب می‌شود. همچنین سرشار از ویتامین ث و اسیدهای چرب امگا۳ است و به همین دلیل از بروز سکته و بیماری‌های قلبی و عروقی جلوگیری می‌کند. همچنین سماق به دفع رادیکال‌های آزاد بدن، به‌خصوص دستگاه گوارش کمک می‌کند.

دندان سالم با سماق

سماق برای دندان‌‌درد مفید است و اشتها را تحریک می‌کند. لثه را تقویت و از خونریزی معده جلوگیری می‌کند. بنابراین با مالیدن آن به دندان و لثه‌ها می‌توانید دندان‌های سالم‌تری داشته باشید. همچنین سماق خیس کرده در آب را می‌توانید روی زخم‌های دهانی‌تان بگذارید و زودتر زخم‌ها را از بین ببرید. البته در طب سنتی گفته می‌شود که خوردن سماق تازه ایجاد مسمومیت می‌کند. سماق از نظر طبیعت سرد و خشک است، از اسهال صفراوی و مزمن و اسهال خونی و آمدن خلط خونی از سینه جلوگیری می‌کند و خونریزی را بند می‌آورد. سماق همچنین خونریزی دوران قاعدگی را کم می‌کند و در برطرف کردن اسهال معمولی و اسهال خونی موثر است.‏

کاهش وزن با راهکار طبیعی

اگر دنبال رژیم‌های کاهش وزن و لاغری هستید، مصرف این ماده غذایی به شما می‌تواند کمک کند. برای مثال در سالادها و یا ماست خود به‌عنوان یک چاشنی و یا طعم‌دهنده می‌توانید از سماق استفاده کنید. البته باید دقت کنید مصرف سماق در حجم‌های بالا مثلا به‌صورت دمنوش سماق ممکن است باعث افت قندخون شما و به‌دنبال آن پرخوری نیز بشود. بنابراین در مصرف آن باید حد اعتدال را رعایت کنید واین ماده ارزشمند در حد یک قاشق به‌عنوان چاشنی و طعم‌دهنده به غذای شما می‌تواند بهترین عملکرد را داشته باشد.

نسخه‌ای برای سماق خوردن

اگر خون غلیظی دارید، هر روز سماق خشک بخورید. اگر فشار خونتان بالا است، سماق را به هر غذایی اضافه کنید و اگر کلسترول بالا دارید، دانه‌های نکوبیده سماق را دم کنید و هر روز یک استکان از دمنوش سماق بخورید تا معجزه آن را در آزمایش خون بعدی‌تان ببینید. حتی گفته می‌شود این دانه‌های خوش‌طعم و خوش‌رنگ به‌طور طبیعی ناراحتی‌های تنفسی و سینه مانند برونشیت و گرفتگی سینه را برطرف می‌کنند. برای تهیه دمنوش سماق یک تا دو قاشق دانه سماق را در آب‌جوش ریخته و در قوری دم کنید. سپس با نبات میل کنید.‏