فرجام مسجد مجاور تئاتر شهر

به گزارش «دنیای اقتصاد»، کلنگ این بنا که قرار بود یک مسجد باشد، حدود ۱۴ سال قبل به زمین خورد اما رخ آن در هفته‌های اخیر با برداشتن حصارها بیشتر نمایان شده است. داستان این مسجد، مجتمع فرهنگی، حوزه علمیه، حسینیه یا شاید در آینده مجتمع تجاری، از زمانی شروع می‌شود که عده‌ای قصد می‌کنند مسجدی در ضلع جنوبی تئاتر شهر، یعنی جایی که پارکینگ این مکان بود، بسازند و همین، نقطه‌ آغاز تمام تنش‌ها می‌شود. زمین کنار تئاتر شهر از قبل از انقلاب اسلامی به‌عنوان پارکینگ مجموعه استفاده می‌شد و اگرچه این بنای فرهنگی و تاریخی همواره به دلیل فضای ناامنی که افراد ناهنجار و غیر‌فرهنگی در این محل به وجود می‌آوردند مشکلاتی داشت، اما ساخت مسجد در کنار تئاتر شهر، آن ‌هم به جای پارکینگ، صدای اعتراض هنرمندان و اهالی تئاتر را درآورد؛ هنرمندانی که الان حتما گله‌ای صد چندان دارند، وقتی می‌بینند آنچه از دست دادند به دلیل وعده‌ ساخت مسجد بود و حالا بنایی ساخته شده که گفته می‌شود در مکاتبات اداری، «مجتمع فرهنگی و نمازخانه» معرفی شده است!

این ساختمان قرار بود مردادماه امسال افتتاح شود، اما عمر شورای شهر چهارم و شهرداری محمدباقر قالیباف قد نداد تا آنچه در دوره مدیریت آنها به این شکل ساخته شده است، به‌طور رسمی رونمایی شود. البته به دلیل پیچیدگی‌ها و حاشیه‌های زیادی که این ساختمان و پرونده‌اش داشته و دارد، اغلب مدیران وقت تمایلی به گفت‌وگوی رسمی در این مورد نداشتند. حجت‌الاسلام میرحیدر جعفری، یکی از کسانی است که با جدیت پیگیر ساخت مسجد بوده و می‌گوید ۳۰ سال است در این محل خاک می‌خورد تا مسجدی ساخته شود و او به‌عنوان امام جماعت در آن نماز اقامه کند. او مدعی است که زمین کنار تئاتر شهر با وسعت حدود پنج‌هزار مترمربع از سوی فردی به نام مهندس مدد (معاون شهردار تهران پس از انقلاب) وقف شده تا در آن مسجد ساخته شود، ولی در طول بیش از یک دهه، شهرداری‌ تهران با مدیریت‌های مختلف به دنبال بهره‌برداری از آن بوده است تا ساختمانی که قرار بوده مسجد شود را به کاربری‌های متفاوت تغییر دهند.

او می‌گوید، «وقتی قرار شد این زمین مسجد شود، نقشه‌ای توسط استاد نقره‌کار ـ طراح و معمار معروف مسجد ـ تهیه شد که در آن دو طبقه پارکینگ و سالن کنفرانس و مسجد در کنار هم گنجانده شد»، اما کمی بعد با مشخص شدن ارتفاع گنبد این بنا که از ساختمان ثبت ملی شده‌ تئاترشهر بالاتر می‌رفت، کار متوقف شد. وی با ابراز ناراحتی و بیان اینکه «در دوران شهرداری غلامحسین کرباسچی برخی همکارانش در سازمان اوقاف با شهرداری توافق می‌کنند تا فقط دو هزار متر این زمین مسجد شود و باقی به مجتمع فرهنگی تبدیل شود»، می‌گوید: «محمود احمدی‌نژاد وقتی شهردار بود، قبول کرد که از ساخت این مسجد جامع حمایت کند و حتی وقتی رئیس‌جمهور شد یک بار تماس گرفت تا از روند کار مطلع شود که به او گفتم کمبود بودجه داریم؛ او هم دستور داد سه میلیارد تومان کمک کنند؛ هر چند آخر یک قِران از آن پول به ما نرسید.» جعفری که از تغییر طرح مسجد به یک طرح بیگانه با معماری اسلامی، ایرانی بسیار گله‌مند است، گویا به دستگاه‌های مختلفی مراجعه می‌کند، اما به نظر می‌رسد شکایت‌هایش راه به جایی نمی‌برند و در نهایت با تغییر طراح نقشه و خود نقشه، مناره و گنبد از بنا حذف و اثری مدرن و بی‌شباهت به مسجد در کنار تئاتر شهر ساخته می‌شود.

مهدی حجت هم که اوایل انقلاب در مدتی کوتاه مدیر تئاتر شهر بوده و بنیانگذار سازمان میراث فرهنگی هم شناخته می‌شود، با تاکید بر اینکه «چهار راه ولیعصر (عج) و کنار تئاتر شهر جای ساختن مسجد و چنین بنایی نبوده است»، نسبت به اعتراض‌هایی که به ساخت این بنا مطرح می‌شود، می‌گوید: «رضا دانشمیر که این بنا را طراحی کرد مطلقا معمار مسجدساز نیست و ادعای ویژه‌ای هم در مسجدسازی ندارد. اما اگر اعتراضی هست که چرا او انتخاب شده تا ساختمان را به این شکل درآورد باید علت را از کسانی که سفارش دادند پرسید.» این ساختمان که اوایل مردادماه داربستی کنار آن نصب و نام «مجتمع فرهنگی و مذهبی حضرت ولی‌عصر (عج)» روی آن حک شد، کلنگش به نام مسجد به زمین خورده و میرحیدر جعفری هم تاکید دارد که برای دو هزار مترمربع آن خطبه‌ مسجد خوانده شده است و نمی‌شود کاربری دیگری داشته باشد. با این حال این بنا در شرایطی آماده‌ افتتاح شده که مجتبی شاکری ـ عضو سابق شورای شهر تهران ـ بهره‌برداری از آن را با وضعیت فعلی غیرقانونی می‌داند و می‌گوید: «در اینجا، بنا به اشکالات متعددی که در طراحی مسجد وجود داشت، کار متوقف شد. چون مسجد به معماری ایرانی - اسلامی هیچ ربطی ندارد و هزینه‌های زیادی هم تا الان برای آن شده که تا پایان کار به رقم ۵۰ میلیارد تومان می‌رسد؛ یعنی رقم سنگینی که از قِبَل آن می‌شد ۱۰ مسجد در مقیاس محلی ساخت.»

او ادامه می‌دهد: «قرار بود مشاور برای طراحی مناره و گنبد تغییراتی را در بیرون و نیز داخل بنا ایجاد کند که تا الان این اتفاق نیفتاده و به همین دلیل پرداخت بودجه برای تکمیل کار خلاف مصوبه‌ شورا است.» مجید جعفری که طولانی‌ترین دوره مدیریت را در گذشته بر تئاتر شهر داشته نیز تاکید می‌کند «ما با مسجد مخالفتی نداریم و اصلا چرا باید مخالفتی باشد؟!»؛ اما در عین حال یادآوری می‌کند که «شهرداری دو بار کارهایی را انجام داد که باعث آسیب زدن به تئاتر شهر شد؛ یکی برای ساخت همین مسجد و یکی هم برای مترو و درک نمی‌کنم چرا باید در کنار یکی از زیباترین و بی‌نظیرترین بناهای تاریخی ایران چنین اتفاقی بیفتد. مخصوصا اینکه این ساختمان کنار تئاتر شهر مسجد هم نشد و به مجتمع فرهنگی تبدیل شده است و شایسته نبود پارکینگ تئاتر شهر را بگیرند و چنین کاری کنند.» به گزارش «دنیای اقتصاد»، روزی سنگ بنای یک مسجد در محوطه‌‌ای که به پارکینگ تئاتر شهر اختصاص داشت زده شد اما امروز حرف و حدیث و تردید درباره مسجد بودن یا نبودن این بنا بسیار است. اکنون درباره نحوه بهره‌برداری از این مجتمع که از نظر ظاهر شباهتی به مسجد ندارد و حتی با معماری تئاتر شهر هم ناهمگون است، باید توسط تیم جدید مدیریت شهری تصمیم‌گیری شود.

فرجام مسجد مجاور تئاتر شهر