چرخش سعودی

کامران کرمی
عضو گروه دیپلماسی

نشانه‌های تغییر در رویکرد عربستان به منطقه و همچنین ایران به‌عنوان مهم‌ترین رقیب منطقه‌ای، در یک ماه اخیر در حال افزایش است. صدور ویزا برای هیات‌های دیپلماتیک دو کشور، برگزاری بدون حاشیه مراسم حج، بازگشایی سفارت قطر در تهران و تمایل به حل و فصل بحران یمن چهار نشانه‌ای است که در ادامه سیگنال‌های مثبت ریاض در قبال تهران به‌خصوص پس از دیدار و مصافحه وزرای خارجه دو کشور در حاشیه نشست سازمان همکاری اسلامی در استانبول هویدا شده است. در چرایی چرخش و نرمش ریاض به فرآیندهای حل بحران، ناظران و تحلیلگران از سه عامل برای این موضع جدید عربستان سخن به میان می‌آورند.

عامل اول؛ شکست راهبرد عربستان برای فشار بر ایران پس از یک دوره تنش‌آفرینی در همراهی با آمریکا و شکل‌دهی به ائتلاف عربی است. در مقابل این دیدگاه، گروهی دیگر این نشانه‌ها را صرفا ناشی از تمایل ریاض به بهبود روابط در سطح دوجانبه می‌دانند و معتقدند که در اصل راهبرد ریاض در سطح منطقه تغییری حاصل نشده است. گروه سوم نیز فضای به قدرت رسیدن محمد بن سلمان و نیاز او به ثبات و آرامش برای نقل و انتقال قدرت را در این تمایل به برقراری روابط و مدیریت اختلافات موثر می‌دانند. همچنین کاهش آستانه تنش در کانون‌های بحران زا و فراهم شدن زمینه‌های حل و فصل این بحران‌ها و تمایل بازیگران به مدیریت اختلافات منطقه‌ای، دو متغیر تاثیرگذار دیگر بر این نگاه عربستان در روندهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است که زمینه‌ها را برای نرمش در مواضع مقامات سعودی فراهم آورده است.