ارتباطات نرم و اعتمادساز، گفتمان قرن بیست و یک

گردشگری و سفر

بدون شک یکی از نتایج ارزشمند ارتباطات بین فرهنگی و برنامه‌های مشترک دوستی بین ملل، تشویق و ترغیب دو جامعه به مسافرت و دیدار از محیط اجتماعی، فرهنگی و جاذبه‌های خاص است. وجود جاذبه الزاما موجبات ایجاد اشتیاق به سفر و بازدید از مقاصد را فراهم نمی‌سازد. ابزارهای متعدد آمیخته بازاریابی لازم است تا مشتریان بالقوه و علاقه‌مندان احتمالی برای تجربه سفر به محیط‌های جدید را به سمت این مکان‌ها سوق دهد.

تجربه کشور‌هایی مثل انگلیس یا نیوزیلند برای ساخت فیلم‌های نام آشنای هری پاتر و ارباب حلقه‌ها باعث شد تا گروه‌های مختلف اجتماعی تمایل به بازدید از جاذبه‌های پنهان دیده شده در فیلم‌ها داشته باشند. هرچند این اقدامات با هزینه‌های بسیار بالایی همراه است اما درس بزرگی برای سایر کشورها به حساب می‌آید که با استفاده از رسانه‌های مختلف و متفاوت می‌توان گروه‌های هدف خود را مورد شناسایی قرار داد و زمینه شکل‌گیری تصویر ذهنی غیر ارگانیک یا القای تصاویر تنظیم شده را فراهم کرد. منظور از تصاویر ذهنی غیر ارگانیک همان ایجاد ذهنیت و تمایلی کاذب نسبت به جایی یا محصولی است که تا به حال تجربه نشده است. این تصویرسازی غیرارگانیک همواره در خطر تصاویر واقعی قرار دارند که در لحظه تماس فرد با واقعیت تجربی قابل تخریب و شکست است. برگزاری برنامه‌های مشترک دوستی بین کشورهای مختلف و ایجاد فرصت واقعی برای تجربه کردن محصولات و دیدن مستقیم فرهنگ و هنر دو طرف قابلیت بالقوه‌ای در شکل‌دهی تصویر ذهنی ارگانیک را داراست. در صورتی که واقعیت دو کشور در پوسته‌ای دوستانه و ساده امکان دیده شدن پیدا کند و فضای مناسبی برای تسهیل این تجربیات مهیا باشد. گردشگری و سفر یکی از پیامدهای احتمالی است که پس از شکل گیری تجربه برخورد بین دو کشور ایران و استرالیا قابل رخ دادن است. موضوعی که کفه ترازوی آن می‌تواند به سمت گردشگران ورودی بیشتر به سمت ایران باشد.

این موضوع درحالی‌که به ورود ارز کمک شایانی خواهد نمود به سطحی از دوستی و آشنایی بین‌المللی منتهی خواهد شد. مطالعات نشان داده که هر گردشگر ورودی راضی از سفر، خود در نقش مبلغ و سفیر کشور میزبان در جامعه خود می‌تواند تا ۵ نفر را به سفر به آن جامعه ترغیب کند. به بیانی یک اقدام ابتدایی مثل برنامه مشترک دوستی بین ایران و استرالیا زمینه فعال شدن چرخه ارز آوری و توسعه پایدار اقتصاد گردشگری را فراهم خواهد ساخت.

دیپلماسی بین‌المللی

در جامعه بین‌الملل نقش‌ها و رنگ‌های مختلفی از صلح و دشمنی به یادگار مانده است. هزینه‌های جنگ در کل همواره به زیان بشریت و جامعه انسانی بوده است. دستیابی به گفتمانی بین‌المللی و ایجاد درکی مشترک بین دو طرف یا چند طرف، خطر بدفهمی و کج‌فهمی پیام‌های بین‌المللی را کاهش خواهد داد. یک ضرب‌المثل ساده و رایج در یک کشور، می‌تواند کاملا بی‌مفهوم و فاقد ارزش در کشوری دیگر درک شود. اما راه‌حل این ابهامات و احتمالا کج‌فهمی‌ها در گام اول برقراری کانال‌های ارتباطی است که جلوه‌هایی از ارتباطات بین مردم کشورهاست. دستیابی به امنیت بین‌المللی به‌طور غیرمستقیم می‌تواند از طریق ارتباطات دوستی بین کشورها برقرار شود به شکلی که بازدیدکنندگان یا مشتریان محصولات کشورها به مرور نسبت به‌خصوصیات و خاصیت‌های طرف مقابل آگاه می‌شوند. این آگاهی درحالی‌که می‌تواند جنبه شناخت را به همراه داشته باشد زمینه ساز نوعی از دیپلماسی بین‌المللی یا مذاکرات غیررسمی بین‌المللی است. وقتی جامعه‌ای به‌طور عمومی نسبت به جامعه و کشوری دیگر احساس مثبت یا درکی مطلوب داشته باشد، احتمال تنش‌ها و کنش‌های منفی بین این دو جامعه به شکل فاحشی کاهش خواهد یافت و در سطح عمومی هزینه‌های سیاسی و نظامی جهانی را کاهش خواهد داد.

اقتصاد و صنعت

مزیت‌های نسبی در بازار کسب‌وکار امروز به شکل غیر قابل باوری در حال تحول و تغییر است. شرکت‌ها، کشورها و برند‌های به نام به سرعت مزیت‌های خود را از دست می‌دهند و رقبای هوشیارتر و یادگیرنده تر، به آنها دست می‌یابند. مولفه‌ها و شاخص‌های زیادی برای شناخته شدن و خواسته شدن مطرح است که در ابتدایی‌ترین گام شناخته شدن و در دسترس بودن کشور یا برند، مورد توجه قرار دارد. تعاملات دوستی بین دو کشور ایران و استرالیا درحالی‌که زمینه برجسته شدن، در دسترس قرار گرفتن و جذب کردن مخاطبان دو کشور به سرمایه‌گذاری یا خرید را فراهم می‌سازد، در عین حال به امکان شناخته شدن و شناساندن هر چه بهتر توانایی‌های دو کشور منتهی خواهد شد. کاهش هزینه‌های مبادله و قابلیت برقراری ارتباطات امن بین دو کشور در شرایطی که مبادلات موفق و موفقی شکل گرفته باشد، در ادامه می‌تواند به توسعه اقتصادی و صنعتی دو طرف منجر شود.

آنچه مسلم است برگزاری برنامه‌های دوستی بین کشور‌ها اقدامی نمادین و سمبلیک نیست. اقدامی از جنس آمیخته‌های بازاریابی است که از جنس ارتباطات نرم و اعتماد ساز به شکل روابط عمومی و تعاملات فرهنگی است. استمرار این فعالیت‌ها در کنار برنامه دار شدن، هدفدار شدن و مشاهده این برنامه‌ها به عنوان اقداماتی استراتژیک و زمینه ای، هم امکان توسعه صلح بین‌المللی و هم توسعه توانایی‌های اقتصادی و ارتباطی را به همراه خواهد داشت.

نگاهی به آینده

جامعه جهانی میدان ارتباط بین کشور‌ها و ملت‌هاست که به واسطه نظام قدرت و اقدامات آنها به سمت و سوهای غیرعادلانه و گاه ناجوانمردانه‌ای هدایت می‌شود. آنچه در این میان می‌تواند نقش مهمی را به عنوان بازیگر برعهده بگیرد، تماس‌ها و ارتباط بین مردم و شرکت‌ها است. دیگر زمان آن گذشته که دولت‌ها به عنوان بازیگر اصلی نقش ارتباطی و رقابتی را بر عهده داشته باشند و مرز‌های جغرافیایی به مرز‌های شهرها و حتی شرکت‌ها تغییر جایگاه داده است. در این فضای جریان‌ها و پیچیدگی‌ها، آن دسته از کشورها قدرتمندتر و پایدارتر خواهند بود که مسیر توسعه خود را در جریان تسهیل ملی و فرصت دادن به تعاملات مستقیم بین شرکت‌ها و ملت‌ها قرار دهند. اقتصاد بخش خصوصی در صورتی که با فضاسازی‌های ملی به مسیر جهش درون زا هدایت شود درحالی‌که به اقتصاد ملی کمک‌رسانی خواهد کرد، زمینه توسعه برندهای بین‌المللی و فراملی را فراهم خواهد ساخت. برند گردشگری ایران نیازمند بازسازی و جایگاه‌یابی است و چه بهتر این اقدام از درون خود و به وسیله اقدامات دوستانه با کشورهای خاص برگزار شود. فارغ از ورود ارز به کشور و آثار مستقیم گردشگری در اقتصاد کلان، تغییر ذهنیت سایر کشورها نسبت به ایران اقدامی است که نیازمند فکر و تدبیر است.

از سویی ایجاد شناخت و افزایش اعتماد بین دو کشور با موقعیت‌های متفاوت جغرافیایی و فرهنگی می‌تواند موجب کاهش هزینه‌های مبادلاتی و افزایش فرصت‌های اقتصادی در بلندمدت شود. موضوعی که می‌توان از آن به سرمایه اجتماعی فراملی و فرامنطقه‌ای یاد کرد که در کنار ایجاد پتانسیل‌های زیاد اقتصادی و ارتباطی به تبدیل این سرمایه به انواع دیگر سرمایه‌ها منتهی خواهد شد.