تلگرامیزاسیونِ حادثه 19 سرباز

شایان ربیعی
عضو گروه فرهنگ وهنر

خبر دلخراش مرگ 19 سرباز در سانحه سقوط اتوبوس به دره که چهارشنبه هفته گذشته منتشر شد، ‏ ابتدا همچون یکی از ده‏ها و صدها خبری که روزانه منتشر می‌شود در میان «اضافه‏بار اطلاعاتی» رسانه‏ها گم بود و رسانه‏های رسمی از قبیل صداوسیما و خبرگزاری‏ها توجه چندانی به این خبر نکردند. اما با انتشار چند متن مختلف درباره این حادثه از سوی برخی کاربران در شبکه‏های اجتماعی، به سرعت موج بزرگی در این شبکه‏ها ایجاد شد. همان چیزی که در علوم ارتباطات به عنوان «agenda setting» یا «برجسته سازی» معروف است. یعنی رسانه‏ها با انتشار مطالبی در مورد یک موضوع، آن را به مهمترین اولویت‏های اجتماعی یک کشور تبدیل می‌کنند. در واقع شبکه‌های اجتماعی توانستند در این مورد هم گوی سبقت را از رسانه‌های بزرگی مثل صداوسیما بربایند و موضوعی را غیر از آنچه در صدر اخبار این رسانه‌ها بود برجسته کنند. این در حالی بود که قبل از این اتفاق، ‏موضوع فیش‌های حقوقی نامتعارف، موضوع برجسته رسانه‏ها به شمار می‌آمد. اثرگذاری رسانه‏های عمومی جدید مانند تلگرام و اینستاگرام، به خوبی توانسته است اولویت‌های رسانه‌ای بدنه جامعه را شناسایی کرده و به صدر اولویت‌های جامعه برساند. در واقع جریان کلاسیک از بالا به پایین رسانه‌های بزرگ در دوران گذشته حالا تبدیل به جریان قوی‏تر از پایین به بالا شده است. یعنی به جای اینکه رسانه‌های بزرگ برای بدنه اجتماعی خط مشی فکری تولید کنند، این بدنه اجتماعی است که با استفاده از رسانه‏های کوچک و پیام‌رسان، محتوای رسانه‏های بزرگ را جهت‌دهی می‏کند. فضای رسانه‏ای ایران در شرایط حاضر تحت تاثیر موج «تلگرامیزاسیون» است و مخاطبانی که سابقا چندان دیده نمی‏شدند، ‏ امروزه راهبران اصلی فضای رسانه‏ای هستند