عاشق‌ترین واقف سال‌های اخیر خراسان

رضا سلیمان نوری
کارشناس ارشد ایران‌شناسی وخراسان‌پژوه

وقف از سنت‌های کهنی است که در دین مبین اسلام برای آن جایگاه رفیعی تعریف شده است و به‌عنوان یک سنت حسنه و نهاد دینی نقش موثر در پویایی، تعادل و رفع نیازهای جامعه ایفا می‌کند. این امر همواره از نظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کارکردهای بسیار مهمی را در زندگی روزانه و فعالیت‌های جامعه اسلامی داشته و از عوامل بنیادی در تداوم فعالیت مؤسسات دینی و فرهنگی جامعه ایران محسوب شده و می‌شود. هرچند شرایط ایجاد شده در نیمه نخست سده اخیر و در دوران حکومت پهلوی‌ها بر ایران، اجرای این سنت حسنه توسط مردم را کمی کمرنگ کرد اما توجه به واقعیت این امر در سال‌های پس از انقلاب جانی تازه بدان بخشید و ستاره‌های جدیدی در آسمان خیّرین واقف ایران ظهور کردند که یکی از پرکارترین و البته ناشناخته‌‌ترین این افراد مرحوم حاج علی‎اکبر بجستانی‌مقدم است.

مردی که در وقف اموال خود به حدی کوشا بود که لقب بزرگ‌ترین واقفان آستان قدس رضوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی را از آن خود کرد. حاج علی‌اکبر بجستانی‌مقدم فرزند ملاحسین، در سال 1299 هجری شمسی در خانواده‌ای مذهبی در مشهد مقدس به‌دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همین شهرستان به اتمام رساند و پس از طی خدمت سربازی به استخدام بانک درآمد. او پس از چهار سال خدمت در بانک تصمیم گرفت تا کارهای وابسته به دولت را کنار گذاشته و به کار آزاد بپردازد، به همین منظور حجره‌ای در سرای محسنیان مشهد اختیار کرده و پیشه بازرگانی را آغاز کرد. حاج علی‌اکبر پس از مهاجرت به تهران در سال 1340 شمسی در کنار اقدامات بازرگانی، فعالیت در بخش ساختمان‌سازی را نیز آغاز کرد و با پشتکاری که داشت، توانست چند شرکت ساختمانی مختلف را برای ساخت انبوه و مدرن ساختمان‌های مسکونی و تجاری ایجاد کند.　

وقف با تعیین دقیق کاربری درآمدها

گل سرسبد این مجموعه شرکت‌های ساختمانی کارخانجات بنای سبک بود که سال 1353 با هدف ورود تکنولوژی ساخت بتن سبک با نام تجاری «هبلکس» تاسیس و به ثبت رسید. این مجموعه بعدها لقب بزرگترین موقوفه تخصیص یافته از سوی بجستانی مقدم به آستان قدس رضوی را پیدا کرد. امری که سال 1366 با تنظیم وقف نامه کلید خورد و سال 1367 با تحویل مجموعه به آستان قدس و تغییر نام آن به «شرکت کارخانجات بنای سبک قدس رضوی» نهایی شد. این واقف خیراندیش در وقف‌نامه شش دانگ عرصه و اعیان کارخانه تولید قطعات پیش‌ساخته بتونی خود دلیل این اقدام را عرض ارادت و اخلاص به دربار ولایت‌مدار رضوی و کسب فیض معنوی عنوان کرد. البته او در این وقف‌نامه، شش دانگ دو طبقه آپارتمان که دفتر شهری کارخانه در تهران بود را نیز وقف بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) کرد تا هرساله پس از کسر هزینه‌های عین موقوفه، بقیه درآمد به ترتیب در مصارف 10 درصد حق‌التولیه متولی، 5 درصد حق‌النظاره ناظر ،30 درصد تأسیس بیمارستان و درمانگاه آموزشی درمانی و اداره آن،30 درصد احداث مدارس ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان و دانشگاه، 10 درصد امور فرهنگی و نشر معارف اسلامی و 15 درصد تأسیس دارالایتام خرج شود.

فراری از شهرت

بجستانی از شهرت گریزان بود و با آن که وقف‌های متعددی داشت، حاضر نمی‌شد در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای پیرامون آنچه انجام داده، چیزی بگوید زیرا معتقد بود معامله خود را با خدا کرده و به تمجید بندگان خالق یکتا نیازی ندارد. او به‌رغم کهولت سن، تا آخرین روزهای زندگی دفتر کار خویش را رها نمی‌کرد و معتقد بود رفع حاجت نیازمندان از نعمت‌های خداوند تعالی است که باید قدر و منزلت آن را دانست. بجستانی سرانجام در سن 86 سالگی دارفانی را وداع گفت و پیکرش روز 25 آذر ماه سال 1385 با همراهی مسئولان و خدام آستان قدس رضوی و بستگان و مردم قدرشناس مشهد به سمت حرم مطهر تشییع و در رواق مبارکه دارالعزه حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد تا برای همیشه در نزد کسی که به گفته خودش راه و رسم درست زیستن و عاشق بودن را از او فراگرفته بود، آرام گیرد.