مدت‌هاست که قرار است صورت ظاهری میدان امام خمینی شکل و شمایل تازه‌ای پیدا کند، اما تنها نتیجه ملموس اقدامات مدیریت شهری تاکنون، صرفا ایجاد یک فضای کارگاهی و گود بزرگ در حاشیه میدان است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، شورای شهر تهران در سال ۹۳ طرح ساماندهی میدان امام‌خمینی‌(ره) را که پیش از انقلاب‌اسلامی، با عنوان «توپخانه» در میان مردم شهرت داشت، به تصویب رساند. در این مصوبه ساماندهی ۲۹ میدان دیگر نیز مصوب شد اما از آنجا که سابقه انجام مطالعات رسمی درباره میدان امام‌خمینی‌(ره) بیشتر بود و به سال ۷۴ می‌رسید، این موضوع در اولویت کاری شهرداری تهران قرار گرفت. در طول بیش از سه سال گذشته، بارها قراردادهای مطالعاتی و اجرایی مختلفی با نهادهای گوناگون منعقد شده و بنا بر این بوده که وضعیت محدوده بافت تاریخی شهر تهران در منطقه ۱۲ و مشخصا میدان مذکور، مورد بررسی قرار گیرد.

پیش‌بینی‌ طرح تفصیلی برای میدان امام خمینی‌(ره)

ساماندهی این بافت تاریخی در طرح تفصیلی شهر تهران هم پیش‌بینی شده است. برابر مطالعات طرح تفصیلی مصوب، تبدیل منطقه ۱۲ شهر تهران به گستره‌ای برخوردار از مجموعه فضاها، محورها و عرصه‌های عمومی و بناهای مرمت و بهسازی شده و تجدید حیات یافته واجد ارزش‌های تاریخی و ایجاد امکان دسترسی ایمن و آسوده به تمام کانون‌های محدوده مرکز تاریخی شهر از طریق شبکه توسعه یافته حرکت سواره با تاکید بر خطوط تردد همگانی و حمل‌ونقل عمومی به ویژه مترو، همراه با شبکه توسعه یافته و مجهز برای حرکت پیاده در امتداد محورهای شاخص مرکز تاریخی به‌عنوان چشم‌انداز آرمانی مطرح شده است. در این راستا، احیا و تقویت نقش‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری و پالایش کارکردی فعالیت‌های ناسازگار جهت رونق بخشی به فضاهای شهری در ایام و ساعات تعطیل به‌عنوان هدف‌های کلان این طرح عنوان شده است.

به منظور تحقق این اهداف، طرح‌های اصلی وهم‌پیوند در محدوده فراگیر میدان امام‌خمینی‌(ره) از جمله طرح ویژه باغ ملی (مجموعه موزه ملی و میدان مشق) با مساحت ۳۰ هکتار، طرح ویژه محدوده بلافصل میدان امام‌خمینی‌(ره) با مساحت ۳ هکتار، طرح ویژه ارگ (جنوب میدان امام خمینی (ره) تا خیابان ۱۵ خرداد) با مساحت ۳۲ هکتار، طرح ویژه لاله‌زار (مجموعه محدوده‌های یادمانی و سیمای شهری تاریخی در منطقه ۱۲) پیشنهاد شده است. نقشه برخی مدیران شهری این است که ساختمان بلدیه تهران در میدان امام‌خمینی‌(ره) را که حدود ۵۰ سال از تخریب آن می‌گذرد، با همان شکل و شمایل بازسازی کنند و نقشه اجرای آن را هم برای میراثی کردن محدوده میدان که اکنون به پهنه کار و فعالیت تبدیل شده است، کشیده بودند. گودی که اکنون در این میدان حفر شده نیز، زیربنای همین پروژه است. اما اغلب اعضای شورا با این پروژه مخالف بودند و اعتقاد داشتند امکان میراثی کردن یک مکان وجود ندارد. به این ترتیب شهرداری دست‌کم در ادبیات قدری عقب نشست و این روزها به جای اصرار بر بازسازی بنای بلدیه، اعلام می‌شود که قرار است در این نقطه که حدود چهار هزار و ۵۰۰ مترمربع مساحت دارد، «گالری شهر» ساخته شود.

نقشه طرح انضباط شهری برای میدان امام‌خمینی‌(ره)

با وجود اینکه در قالب طرح «انضباط شهری» هم که شهرداری تهران در طول سه سال گذشته آن را در منطقه ۱۲ اجرا کرده است، برنامه اجرایی برای ساماندهی این میدان پیش‌بینی شده، اما به نظر می‌آید پروژه مذکور مدتی است که متوقف شده و از اولویت اجرایی شهرداری خارج شده است. ابوالفضل قناعتی، عضو هیات‌رئیسه شورای شهر تهران درباره وضعیت ساماندهی میدان امام‌خمینی‌(ره) اظهار کرد: طرح ساماندهی میدان امام در راستای طرح انضباط شهری منطقه ۱۲ نیز در دستور کار قرار دارد. البته این موضوع فراتر از یک میدان است و مربوط به کل منطقه ۱۲ می‌شود. او ادامه می‌دهد: در طرح انضباط شهری منطقه ۱۲ محدوده میدان امام خمینی‌(ره) از خیابان ناصرخسرو در شرق میدان آغاز می‌شود و این طرح تا میدان حسن‌آباد اجرا خواهد شد.

در محدوده این میدان برنامه‌ریزی شده تا کلیه مغازه‌ها و فروشگاه‌هایی که در طول مسیر هستند، با المان‌هایی که از ویژگی‌های سیما و منظر تاریخی برخوردار است و جنبه میراثی و در عین حال ایرانی - اسلامی دارد، نماسازی شود. این عضو شورای شهر تهران همچنین درخصوص تعیین تکلیف گودبرداری میدان امام‌خمینی‌(ره) توضیح داد: در محل گودبرداری میدان، ساختمانی تحت عنوان «گالری شهر» احداث خواهد شد. ارتفاع این بنا ۵/ ۱۰ متر است و زیرساخت آن به گونه‌ای طراحی خواهد شد که مردم بتوانند از خدمات مترو نیز استفاده کنند. به گفته وی، گالری شهر ساختمانی کاملا فرهنگی خواهد بود و قرار نیست در این ساختمان کار اداری انجام شود، در واقع تمام موضوعاتی که مربوط به شهر تهران است و می‌توان آن را به نمایش گذاشت، ارائه خواهد شد.

گود بی‌صاحب بلدیه

اقبال شاکری رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران هم درباره تعیین تکلیف گود ایجاد شده در میدان امام‌خمینی‌(ره) و الزام شهرداری برای ساماندهی این میدان، تصریح کرد: در این پروژه چند اشکال جدی وجود دارد که اولین مشکل ساماندهی میدان امام این است که این پروژه صاحب ندارد، یعنی مالک و کارفرما و پیمانکار واحد آن مشخص نیست. او ادامه داد: همچنین معلوم نیست چه‌کسی صاحب این گودبرداری است و در آینده کاربری آن چیست و قرار است به چه کسی واگذار شود، بنابراین وقتی پروژه‌ای مالک ندارد موجب افزایش هزینه در شهر می‌شود. به گفته شاکری، یکی دیگر از اشکالات وارد به پروژه ساماندهی میدان امام‌خمینی‌(ره) این است که وقتی پروژه‌ای تا این حد وسعت دارد، باید نقشه اجرایی آینده آن نیز مشخص باشد. در واقع اگر پروژه‌های بزرگ فازبندی نشود و به مراحل کوچک‌تر تقسیم‌بندی نشود، باید منتظر باشیم که این اتفاق‌ها برای آنها رخ دهد و پروژه مدتی رها شود. از این جهت افرادی که طرح ساماندهی میدان امام را طراحی کرده‌اند، باید اکنون جوابگوی پروژه باشند. شاکری تاکید می‌کند: باید پروژه‌های نیمه‌تمامی مانند میدان امام‌خمینی(ره)، به پایان برسد. اگر این پروژه‌ها مالک داشت، زودتر از اینها تمام می‌شد؛ ضمن اینکه اگر مقاومت ما در شورای شهر نبود، کل میدان را تخریب کرده بودند و اکنون وضعیت کل آنجا آشفته بود.