چگونه اینترنت آب را هدر می‌دهد

آناهیتا جمشیدنژاد

Anahita.jamshidnezhad@gmail.com

سال گذشته زمانی که محققان در امپریال کالج لندن بیان کردند که در فرآیند دانلود تنها یک گیگابایت دیتا، بالای ۲۰۰ لیتر آب به کار می‌رود، سر و صدای زیادی در اخبار محیط‌زیستی به پا شد.این آمار به شدت شوکه‌‌کننده بود؛ بخصوص وقتی این موضوع را مدنظر قرار می‌دادید که تنها در سال ۲۰۱۵ با گوشی‌های هوشمند در اروپای غربی هر فرد به‌طور متوسط ۱.۹ گیگابایت در ماه اینترنت مصرف می‌کند و طبق گزارشی که توسط شرکت اریکسون منتشر شده است این رقم در ایالات متحده آمریکا به ۷/ ۳ گیگابایت در ماه در حال افزایش است و این یعنی مقدار بسیار زیادی آب به کار می‌رود.

در واقع مراکز داده در دنیا از آب برای خنک کردن استفاده می‌کنند و این کار فشار زیادی به منابع آبی وارد می‌کند و با توجه به کمبود آب در دنیا این امر می‌تواند به تشدید بحران کمک کند. در ابتدای هزاره جدید میلادی میزان دسترسی به اینترنت در سطح دنیا از ۸ درصد به ۳۸ درصد رسیده است و به همین نسبت میزان نقل و انتقالات اینترنتی اطلاعات نیز به مراتب افزایش می‌یابد. در سال ۲۰۰۲ این رقم ۱۰۰ گیگابایت بر ثانیه بود و در سال ۲۰۱۳ به ۲۸هزار گیگابایت بر ثانیه رسید. به همین ترتیب تعداد سرورهای موردنیاز برای تامین نیاز کاربران اینترنتی ۷ برابر شد.هر زمانی که شبکه‌های اجتماعی خود را چک می‌کنید، یک ایمیل ارسال می‌کنید یا یک ویدئو را لود می‌کنید، داده‌ها را با یک مرکز داده در جایی از دنیا دریافت خواهید کرد و مورد تبادل قرار خواهید داد؛ یک مزرعه سرور1 پر از کامپیوترهایی است که حرارت تولید می‌کنند و تشنه برق هستند. این امر نشان می‌دهد که داده‌های ما چگونه با ما سفر می‌کنند. دلیل اینکه می‌توانید به اکانت ایمیل خود از هر دستگاهی و از هر جایی در این جهان، متصل شوید این است که ایمیل‌های شما تنها در کامپیوترتان در منزل‌تان
ذخیره نمی‌شوند.

این کار چه بر سر آب می‌آورد؟ محققان دانشگاه امپریال کالج لندن محاسبه کرده‌اند که احتمالا هم در فرآیند حیاتی خنک نگه داشتن مراکز دیتا از آب استفاده می‌شود و هم بسیار دورتر از خط مقدم در تولید میزان وسیعی از برق مورد نیاز برای حفظ عملکرد این مرکز به کار برده می‌شود. اما پیش از اینکه وای فای خود را خاموش کنید، نظر شما را به حرف‌های یکی از محققان این امپریال کالج به نام بورا ریستیک جلب می‌کنیم.او زمانی به این موضوع اشاره داشت که «طیف وسیعی از نااطمینانی» در این تصور وجود دارد و این مقدار می‌تواند به اندازه یک لیتر به ازای هر گیگابایت باشد اما آنچه آنها انجام دادند، برجسته کردن این موضوع بود که ردپای آبی مراکز دیتا به سختی قابل دستیابی است.

به نظر بسیار غیرمحتمل می‌آید که رفتار مصرف‌‌کننده را تغییر دهید و آنچه باید انجام دهید تغییر رفتار افرادی است که مراکز دیتا را به کار می‌اندازند. مسلما اینکه تصور کنیم که یک ویدئو را دانلود نکنیم، چون نگران مصرف آب هستیم، دشوار خواهد بود. اما می‌توانیم یک سرویس میزبانی ویدئو را انتخاب کنیم که می‌گوید «ما از اثرات محیط‌زیستی آگاه هستیم». کاوه مدنی استاد مدیریت آب و محیط‌زیست امپریال کالج و یکی از چهار دانشمند جوان برجسته در علوم زمین در سال 2015 از مرکز سیاست محیط‌زیستی این دانشگاه می‌گوید که از زمانی که این پژوهش انجام شده است، مسائل بهبود یافته است. او می‌گوید: «فیسبوک، اپل، مایکروسافت و گوگل بهبودهای قابل‌توجهی در مورد ردپای آبی ایجاد کرده‌اند. آنها در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند چون مسائل مربوط به دسترسی آب را درک می‌کنند. آنها این ریسک شهرت (زیان ناشی از کاهش اعتبار و شهرت) را بسیار بهتر از قبل درک می‌کنند. اگر این اثرات محیط‌زیستی را نادیده بگیرند، این امر می‌تواند به شهرت آنها آسیب وارد کند».

همزمان با ادامه رشد تقاضا برای مراکز دیتا، مسائل محیط‌زیستی نیز به رشد خود ادامه می‌دهد.دکتر مدنی می‌افزاید: « خدمات افزوده نیاز به استفاده از انرژی اضافی و گرمایش دارد. استفاده از انرژی افزوده و گرمایش به معنای اثر محیط‌زیستی، ردپای کربنی و استفاده آب است. نیازی جدی برای بهبودهای تکنولوژیک در این بخش احساس می شود».

خنک شدن به‌طور طبیعی

ممکن است مراکز داده سبز۲ به نظر غیرمتعارف بیایند؛ اما این تعهدی است که توسط بسیاری از شرکت‌های تکنولوژیک پیشرو در جهان به‌طور جدی اتخاذ شده است.چه این التزام استفاده از نیروی تجدیدپذیر باشد، چه انتخاب برای مکان‌یابی مراکز داده در محیط‌‌هایی که به‌طور طبیعی خود را برای فرآیند خنک‌سازی آماده می‌کنند، در اینجا توضیح می‌دهیم که چگونه برخی از آنها به این فرآیند کمک شایانی می‌کنند.

در فوریه 2016، مایکروسافت آزمایش خود را بر نمونه اولیه مرکز داده زیرآب به پایان رساند، به این معنا که به‌جای نیاز به کولر یا مکانیزم‌های خنک‌‌کننده جایگزین، آب احاطه‌‌کننده این مرکز را خنک نگه می‌دارد. فیسبوک در سال 2013، به دلایل مشابه، مرکز داده لولئو خود را در نزدیکی مدار قطب شمال در شمال سوئد راه‌اندازی کرد؛ در واقع مرکز داده لولئو یک مرکز رایانه‌ای با بالاترین نرخ بهره‌وری انرژی در دنیا است. این مرکز داده در شمال سوئد با محیط‌زیست بسیار سازگار است.

دمای متوسط هوا در این نقطه از قطب شمال در زمستان به منفی 20 درجه سانتیگراد می‌رسد و باد سرد یکی از بهترین خنک‌‌کننده‌های طبیعی است که گرمای سرورهای عظیم را متعادل می‌سازد و این دماهای سرد یک خنک‌‌کننده طبیعی ایجاد می‌کنند. این مرکز اکنون 15 کارمند استخدام کرده است و 100 درصد با انرژی هیدرولیک و قدرت برق‌آبی تامین می‌شود. در واقع انرژی مورد نیاز این مرکز و تجهیزاتش از انرژی صد در صد پاک و بدون کربن تامین شده است.این شرکت همچنین ایجاد یک مرکز داده 57 هزار متر مربعی در اطراف کلونی در جمهوری ایرلند را شروع کرده است که به گفته این شرکت مانند پایگاه‌های مشابه در فورت ورث و آلتونا، 100 درصد با انرژی بادی تامین خواهد شد.همچنین شرکت مرکز داده Green Mountain می‌گوید از آب اطراف آبدره‌ها که دمای ثابت هشت درجه دارد، استفاده می‌کند تا بدون نیاز به انرژی اضافی، کارخانه خود را خنک نگه دارد.

شرکت اپل نیز به سرعت به سمت انرژی سبز حرکت می‌کند و می‌گوید اکنون همه مراکز داده آن 100 درصد با انرژی تجدیدپذیر کنترل می‌شوند.همین ماه گوگل اعلام کرد که 6 مرکز از مراکز داده آن هیچ زباله دفن‌شده‌ای ندارد. راشل فاترل، مدیر برنامه‌های فنی گوگل می‌گوید: «از نظر جهانی در سراسر فعالیت‌های مرکز دیتای ما، حداقل 86 درصد تلفات را از مراکز دفن زباله دور منحرف کرده‌ایم».شرکت‌های بزرگ درهای خود را به سوی منابع تجدیدپذیر گشوده‌اند. این مورد در سه تا پنج سال گذشته در آمریکا به کرات مشاهده شده است.

به مورد خدمات وب شرکت آمازون توجه کنید. رشد آمازون 5 یا 6 بار بزرگتر از میزان منابع تجدیدپذیری است که آنها وارد شبکه می‌کنند. آمازون می‌گوید این شرکت «تعهد بلندمدتی» برای راه‌اندازی زیرساخت‌های خود در انرژی 100 درصد تجدیدپذیر دارد. این شرکت امیدوار است تا پایان سال 2016 به آمار40 درصد دست یابد. همچنین آمازون مالک سه مزرعه بادی و یک مزرعه خورشیدی در ایالات متحده آمریکا است؛ که این شرکت عنوان کرده که برق کافی برای تامین انرژی 150 هزار خانه را فراهم می‌کند.

پی‌نوشت:

۱. مجموعه‌ای از سرورهای رایانه‌ای است که معمولا برای اهداف تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اهداف با استفاده از رایانه‌هایی با توان معمولی قابل دستیابی نیستند.

۲. مکان‌هایی از تجهیزات هستند که در آن، طراحی تجهیزات طوری است که بیشترین کارایی و بهره‌وری انرژی بدست می‌آید و کمترین تاثیرات محیط‌زیستی را نیز دارد.

چگونه اینترنت آب را هدر می‌دهد