سحرخیز شوید

در فصل بهار خواب‌آلودگی یکی از مشکلاتی است که خیلی از افراد با آن سر و کار دارند و گاهی باعث می‌شود تا از انجام بعضی کار‌ها عقب بمانند. ساعت بیولوژیک بدن که با ساعت‌های طولانی شب تنظیم شده است حالا در فصل بهار نمی‌تواند با طولانی شدن روز هماهنگ شود، بنابراین فرد در اولین مرحله به اختلال خواب از نوع پرخوابی دچار می‌شود.

تمام موجودات در فصل بهار از خواب بیدار می‌شوند اما هستند عده‌ای که با آمدن بهار انرژی بدنشان را از دست می‌دهند؛ زیاد می خوابند و تغییر فصلی را به بدترین شکل ممکن یعنی کسالت و خواب‌آلودگی شدید تجربه می کنند. اما خوب است بدانید خواب‌آلودگی در فصل بهار طبیعی است.

بسیاری از افراد از این تغییرات خلقی شکایت دارند هرچند در بسیاری از موارد با گذشت فصل این عارضه از بین می‌رود. این اختلال که می‌تواند جزو دسته اختلالات خلقی محسوب شود، اختلال فصلی نامیده می‌شود. واقعیت این است که در فصل بهار به علت افزایش طول روز و تابیدن بیشتر نور خورشید اختلال خلقی در برخی افراد ایجاد می‌شود.

از سوی دیگر گردش خون در بدن در فصل زمستان و بهار تفاوت عمده‌ای می‌کند. در فصل زمستان گردش خون در بدن کمتر و خون‌رسانی به مغز بیشتر می‌شود اما در فصل بهار گردش خون در اندام‌ها بیشتر می‌شود و خون کمتری به مغز می‌رود؛ به این ترتیب به دلیل نرسیدن اکسیژن کافی به مغز فرد احساس خواب‌آلودگی بیشتری می‌کند.

در فصل بهار مویرگ‌ها گشاد می‌شود و خون بیشتری را از خود عبور می‌دهد. از سوی دیگر سوخت و ساز بدن در فصل بهار بیشتر و مصرف اکسیژن توسط اندام‌ها باعث می‌شود مغز اکسیژن کمتری دریافت کند. اگر بدن فرد نتواند با تغییرات فصلی همراه شود، انرژی‌اش به سرعت تحلیل می‌رود و حتی با وجود خواب و استراحت طولانی، کسل می‌ماند.

مجموعه عواملی چون ایجاد ریزگردها، طولانی بودن روز، استراحت کمتر و فعالیت بیشتر همه و همه باعث خواب‌آلودگی افراد می‌شود که این وضعیت تا خرداد ماه ادامه دارد.

خواب بهاری در عمل مصداق بیشتری دارد و همه ما به نوعی آن را تجربه کرده‌ایم. چه بسیار زمان‌هایی که سر کلاس، محل کار، در اتوبوس و تاکسی، خواب بهاری پلک‌های ما را سنگین و چشم‌های ما را قرمز کرده است.

کسالت بهاری از دیدگاه پزشکی بیماری محسوب نمی‌شود، بلکه این حالت ناشی از تغییرات بدن به واسطه گذر از فصل زمستان به فصل بهار است. این تغییرات تنها مختص انسان نیست، بلکه در میان جانوران نیز تغییرات چشمگیری در این زمینه مشاهده می‌شود.

حالات خواب‌آلودگی، در مبتلایان به کم خونی و کمبود آهن، سفیدپوستان و سالمندان بیشتر است.

برای درمان خواب‌آلودگی بهار، خرما بخورید

طب اسلامی راه‌حلی برای برطرف کردن این مشکل دارد که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره خواهیم کرد:

یکی از دلایلی که سبب خواب‌آلودگی در این فصل می‌شود، کمبود فیبر موجود در موادخوراکی است.

از امام رضا(ع) روایت شده که ایشان بر سر سفره‌ای که سبزی تازه در آن وجود نداشت، نمی‌نشستند. همان‌طور که می‌دانید فیبر موجود در سبزی‌ها برای آرامش اعصاب و از بین بردن تنش‌های عصبی بسیار مهم است.

برای برطرف شدن خواب‌آلودگی همچنین می‌توانید بعد از طلوع خورشید پیاده‌روی کنید. همچنین تنفس هوای پاک صبحگاهی، روح‌ را سرزنده می‌کند و موجب نشاط می‌شود.

از نظر علمی نیز ثابت شده است که پیاده‌روی در هنگام صبح موجب افزایش هورمون سروتونین می‌شود که همان هورمون ایجادکننده شادی در بدن است.

خواب‌آلودگی در فصل بهار را می‌توان با مصرف خوراکی‌هایی که ویتامین B دارند نیز برطرف کرد. مصرف خوراکی‌هایی که حاوی آهن هستند مانند حبوبات، سبزی‌ها، گوشت، برگه‌زردآلو، گروه لبنیات مانند ماست و شیر بدون چربی، سبوس گندم و نخودفرنگی هم خستگی را برطرف می‌کند.

توصیه شده در بهار خرما بیشتر میل کنید. این خوراکی دارای ۱۳ماده حیاتی از جمله فسفر و پتاسیم است که برای تقویت اعصاب و معده موثر است.

همچنین از امام صادق(ع) نقل شده که انجیر و آلو را در این فصل فراموش نکنید؛ زیرا کلید درمان بسیاری از بیماری‌های اعصاب است. همچنین این امام معصوم(ع) توصیه کردند برای آرامش روح و تقویت آن سیب را ببویید و سپس میل کنید.

راهکارهایی برای از بین بردن خواب‌آلودگی

ورزش‌های سبک، مصرف ویتامین c، مصرف ۲ لیتر آب در روز و مصرف سبزی ها و میوه‌های تازه سبب سازگاری بدن با این فصل است.

خواب کافی ولی نه بیش از اندازه، در رفع کسالت موثر است. زیرا خواب زیاد قشر مغز را بی‌حس می‌کند و باعث خواب‌آلودگی بیشتر می‌شود. به همین دلیل است که هر قدر فرد بیشتر بخوابد، بیشتر احساس کسالت و خواب‌آلودگی می‌کند. شستن دست و صورت پس از بیدار شدن با آب سرد بسیار مهم است و داشتن تحرک بدنی هم به فرد در رفع کسالت کمک می‌کند. پرورش گل و گیاه در یک باغچه کوچک یا نگهداری از گلدان و همزیستی با گیاهان هم در رفع اختلال بسیار موثر است. چرت ۱۵ دقیقه ای بین روز بسیار مفید است. قبل از رفتن به رختخواب غذای پرحجم مصرف نکنید. پس از خواب نیز یک دوش آب ولرم در رفع خواب‌آلودگی و کسالت موثر است.

عوامل جسمانی (فیزیولوژیک)

تنظیم خواب: خواب به موقع، خواب اول شب، خواب به اندازه نیاز و خواب با شکم خالی و پرهیز از خواب بین الطلوعین.

رعایت برنامه غذایی: خوراک سالم و حلال، سبزی ها و صیفی‌ها، خوراکی‌های طبیعی، شام سبک و پرهیز از خوراکی‌های مصنوعی و چرب، پرخوری، بدخوری.

ورزش: مانند ورزش صبحگاهی، کوه، شنا و...

حجامت یا اهدای خون: که علاوه بر تأمین سلامتی از غلظت خون می‌کاهد.

توجه به فضای محیط: مانند رنگ روشن، نور کافی، درجه حرارت مناسب، بوی مطبوع، زیبایی محیط، گل و گیاه و فضای سبز و...

رعایت بهداشت فردی: نظافت بدن و لباس و محیط

رعایت نظم و آراستگی فردی و محیط پیرامون و پرهیز از شلختگی

اقدام برای درمان بیماری‌ها و حفظ سلامت از جمله عفونت چشم که مستقیما موجب خواب‌آلودگی و کسالت است.

عوامل غیر جسمی و غیرمادی

دعا و درخواست طراوت روحی از خدای متعال.

معاشرت با انسان‌های سرزنده، با نشاط و موفق.

ارتباطات اجتماعی و هم‌صحبتی با دیگران.

تفریح

استقبال از برنامه‌های رقابتی.

حضور در جمع و فعالیت‌های جمعی و طراحی برنامه‌های گروهی.

استحکام عمل

پرهیز از معاشرت با انسان‌های سست و بی‌رمق؛ «افسرده دل افسرده کند انجمنی را»

پرهیز از عزلت و انزوا و گوشه‌گیری

خیلی از افراد پیش آمده که با وجود استراحت کامل شبانه، باز هم در هنگام صبح دچار احساس خواب‌آلودگی می‌شوند و نوشیدن قهوه را برای رفع این حالت انتخاب می‌کنند و این در حالی است که نمی‌دانند قهوه شاید این وضعیت را بدتر کند به‌خصوص اگر همراه با شیرین‌کننده‌های مصنوعی استفاده شود. به نقل از prevention در واقع انتخاب مواد غذایی نادرست مانند قهوه شیرین فرد را در تمام طول روز بی انرژی خواهد کرد. در عوض برخی از مواد غذایی وجود دارند که خاصیت آنها در شاداب ماندن روزانه بیشتر از قهوه است.

مواد غذایی موثرتر از قهوه برای کمک به بیدار شدن صبحگاهی

بلغور جو: یک خوراکی مناسب برای مبارزه با خستگی بلغور جو دوسر است. این ماده غذایی حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده و با کیفیت است که در بدن به‌عنوان گلیکوژن ذخیره شده و به‌عنوان سوخت برای مغز و ماهیچه‌ها در طول روز استفاده می‌شود. به علاوه، بلغور جو شامل مواد مغذی مهم مانند پروتئین، منیزیم، فسفر و ویتامین ب۱ است که به تقویت سطوح انرژی کمک می‌کند.

سرکه سیب: مخلوط سرکه سیب همراه با آب و عسل نه تنها یک درمان سنتی محسوب می‌شود و برای حفظ سلامت عمومی بدن مفید است، بلکه اسیدآمینه‌ها و پتاسیم موجود در این سرکه منجر به رفع خواب‌آلودگی و خستگی هنگام صبح می‌شود.

تخم چیا(تخم شربتی): حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ برای تقویت مغز است که می‌تواند به افزایش هوشیاری هنگام صبح و رفع خستگی شبانه کمک کند. البته مزایای تخم چیا به همین جا محدود نمی‌شود و مصرف آن منجر به هیدراته ماندن و جذب و هضم سریع تر مواد غذایی و تبدیل غذا به انرژی می‌شود.

آب: مصرف آب ساده ترین راه برای کمک به بیدار شدن بهتر هنگام صبح است. حتی کم آبی خفیف در بدن می‌تواند احساس ناهوشیاری را بیشتر کند. در واقع بسیاری از ما هنگام بیدار شدن از صبح دچار درجاتی از کم آبی بدن هستیم. اگر می‌خواهید از آبی که می‌‌نوشید بیشتر بهره ببرید، کمی لیمو به آب اضافه کنید. این کار به دستگاه گوارش کمک می‌‌کند و برخورداری از دستگاه گوارشی قوی، مهم ‌ترین نکته در بالا نگه داشتن سطح انرژی محسوب می‌شود.

نعناع: سبزی‌های دارای برگ‌های سبز تیره از جمله مواد غذایی انرژی ‌بخش محسوب می‌‌شوند و در دسترس قرار دارند. این سبزی‌ها سرشار از ویتامین ‌ها، مواد معدنی و آنتی ‌اکسیدان‌‌ها هستند. اگر زمانی برای تهیه یک ظرف بزرگ سالاد ندارید، چند سبزی را درمخلوط ‌کن ترکیب کنید یا آب بگیرید و آن را بنوشید.

تخم مرغ: شما می‌‌توانید انرژی مورد نیاز برای بدن و مغز را از طریق یک صبحانه کامل به دست آورید؛ صبحانه‌ای که در آن پروتئین و چربی وجود داشته باشد؛ زیرا پروتئین و چربی برای تامین انرژی بدن ضروری هستند. تخم مرغ در این میان گزینه مناسبی است و اگر می‌‌خواهید مدت طولانی ‌تری انرژی داشته باشید، کمی هم کربوهیدرات به صبحانه خود اضافه کنید و از مصرف مواد غذایی شیرین و فرآوری شده در وعده صبحانه بپرهیزید.

سحرخیز شوید