مشروعیت ثروتمندان
دکتر علی فرحبخش
رفتار بازیگران در یک محیط اقتصادی تابعی از قوانین ناظر بر فعالیت اقتصادی و همچنین چگونگی نظارت بر فعالان اقتصادی است.
اگر بخواهیم بازار را به یک زمین فوتبال تشبیه کنیم، برای ایجاد یک بازی منصفانه به سه رکن اساسی نیازمندیم. از یکسو بازیگران باید انگیزه مناسبی برای پیروزی در زمین داشته باشند که علائم قیمتی این نقش را در فعالیت‌های اقتصادی بازی می‌کنند و در صورت ارسال سیگنال‌های غلط یا مختل شده، رفتار فعالان اقتصادی هم به مسیر غیر‌بهینه رهنمون خواهد شد. از سوی دیگر باید قوانینی مناسب ناظر بر رفتار بازیگران باشد تا مشخص شود، چه حرکاتی از سوی بازیکنان مجاز و چه حرکات غیر‌قانونی یا با کارت زرد یا قرمز روبه‌رو خواهد شد.
رفتار بازیگران در یک محیط اقتصادی تابعی از قوانین ناظر بر فعالیت اقتصادی و همچنین چگونگی نظارت بر فعالان اقتصادی است.
اگر بخواهیم بازار را به یک زمین فوتبال تشبیه کنیم، برای ایجاد یک بازی منصفانه به سه رکن اساسی نیازمندیم. از یکسو بازیگران باید انگیزه مناسبی برای پیروزی در زمین داشته باشند که علائم قیمتی این نقش را در فعالیت‌های اقتصادی بازی می‌کنند و در صورت ارسال سیگنال‌های غلط یا مختل شده، رفتار فعالان اقتصادی هم به مسیر غیر‌بهینه رهنمون خواهد شد. از سوی دیگر باید قوانینی مناسب ناظر بر رفتار بازیگران باشد تا مشخص شود، چه حرکاتی از سوی بازیکنان مجاز و چه حرکات غیر‌قانونی یا با کارت زرد یا قرمز روبه‌رو خواهد شد.
دکتر علی فرحبخش
رفتار بازیگران در یک محیط اقتصادی تابعی از قوانین ناظر بر فعالیت اقتصادی و همچنین چگونگی نظارت بر فعالان اقتصادی است.
اگر بخواهیم بازار را به یک زمین فوتبال تشبیه کنیم، برای ایجاد یک بازی منصفانه به سه رکن اساسی نیازمندیم. از یکسو بازیگران باید انگیزه مناسبی برای پیروزی در زمین داشته باشند که علائم قیمتی این نقش را در فعالیت‌های اقتصادی بازی می‌کنند و در صورت ارسال سیگنال‌های غلط یا مختل شده، رفتار فعالان اقتصادی هم به مسیر غیر‌بهینه رهنمون خواهد شد. از سوی دیگر باید قوانینی مناسب ناظر بر رفتار بازیگران باشد تا مشخص شود، چه حرکاتی از سوی بازیکنان مجاز و چه حرکات غیر‌قانونی یا با کارت زرد یا قرمز روبه‌رو خواهد شد.
برای مثال همانگونه که تکل از پشت غیر‌قانونی و گاه با کارت قرمز از سوی داور روبه‌رو می‌شود، تبانی تولیدکنندگان برای تعیین قیمت یا میزان تولید جرم تلقی شده و از سوی دادگاه‌های خاص مورد پیگیری قرار می‌گیرد. علاوه بر ایجاد انگیزه مناسب و همچنین تدوین قوانین مناسب، باید داوری مسلط و بی‌طرف بر رفتار بازیگران نظارت کند که این امر معمولا توسط دستگاه قضایی یا شوراهای رقابت در کشورهای مختلف به انجام می‌رسد. برای آنکه نتایج بازی از سوی مردم به رسمیت شناخته شود و قهرمان بازی‌ها مورد توجه و احترام افکار عمومی قرار گیرد، هم باید قوانینی برای تضمین یک بازی منصفانه یا (Fair Play) تدوین شود و هم داوری عادل بر جریان بازی نظارت کامل داشته باشد.
یکی از دلایلی که معمولا ثروتمندان در جامعه ایران چندان مورد احترام عمومی نیستند و گاه به حق یا به ناحق به آنان اتهامات مختلفی نسبت داده می‌شود، هم موارد نقص و سکوت موجود در قوانینی است که ناظر بر فعالیت‌های اقتصادی است و هم عدم نظارت لازم بر رفتار فعالان اقتصادی است.
در جامعه‌ای که افراد با ایجاد رانت و امتیازات مختلف می‌توانند به ثروت‌های هنگفتی دست یابند یا میزان نزدیکی به حکومت می‌تواند بر توزیع ثروت در جامعه اثرات غیر‌قابل انکاری داشته باشد، معمولا انباشت ثروت از سوی یک شخصیت حقیقی یا حقوقی با احترام روبه‌رو نمی‌شود. در حالیکه در جوامعی که میزان نبوغ و کارآفرینی افراد ملاک دستیابی به ثروت است و فرصت‌های یکسان و برابر در اختیار همه آحاد جامعه قرار دارد، معمولا افراد ثروتمند هم با احترام و اقبال عمومی روبه‌رو می‌شوند. برای مثال می‌توان در جامعه آمریکا به ثروتمندانی همچون بیل گیتس، استیو جابز و پی یر امیدوار اشاره کرد که نه فقط از جمله بزرگ‌ترین ثروتمندان جهان محسوب می‌شوند، بلکه همواره احترام افکار عمومی را به واسطه خلاقیت‌ها و نوآوری‌های خود به دنبال داشته‌اند.
در عوض ما در جامعه خود می‌توانیم به ثروتمندانی همچون بابک زنجانی یا امثال او اشاره کنیم که به واسطه جمع‌آوری ثروت از طریق رانت یا امتیازات دولتی همواره مورد نفرت افکار عمومی بوده‌اند. بنابراین مشروعیت ثروتمندان در هر جامعه‌ای تابعی از میزان مشروعیت قواعد بازی ثروتمند شدن در آن جامعه است و هر زمان که اقتصاد کشور از معیارهای رقابتی فاصله بگیرد یا به رانت یا امتیازهای خاص آلوده شود، ثروتمندان نیز مشروعیت لازم را از دست می دهند.
رفتار بازیگران در یک محیط اقتصادی تابعی از قوانین ناظر بر فعالیت اقتصادی و همچنین چگونگی نظارت بر فعالان اقتصادی است.
اگر بخواهیم بازار را به یک زمین فوتبال تشبیه کنیم، برای ایجاد یک بازی منصفانه به سه رکن اساسی نیازمندیم. از یکسو بازیگران باید انگیزه مناسبی برای پیروزی در زمین داشته باشند که علائم قیمتی این نقش را در فعالیت‌های اقتصادی بازی می‌کنند و در صورت ارسال سیگنال‌های غلط یا مختل شده، رفتار فعالان اقتصادی هم به مسیر غیر‌بهینه رهنمون خواهد شد. از سوی دیگر باید قوانینی مناسب ناظر بر رفتار بازیگران باشد تا مشخص شود، چه حرکاتی از سوی بازیکنان مجاز و چه حرکات غیر‌قانونی یا با کارت زرد یا قرمز روبه‌رو خواهد شد.
برای مثال همانگونه که تکل از پشت غیر‌قانونی و گاه با کارت قرمز از سوی داور روبه‌رو می‌شود، تبانی تولیدکنندگان برای تعیین قیمت یا میزان تولید جرم تلقی شده و از سوی دادگاه‌های خاص مورد پیگیری قرار می‌گیرد. علاوه بر ایجاد انگیزه مناسب و همچنین تدوین قوانین مناسب، باید داوری مسلط و بی‌طرف بر رفتار بازیگران نظارت کند که این امر معمولا توسط دستگاه قضایی یا شوراهای رقابت در کشورهای مختلف به انجام می‌رسد. برای آنکه نتایج بازی از سوی مردم به رسمیت شناخته شود و قهرمان بازی‌ها مورد توجه و احترام افکار عمومی قرار گیرد، هم باید قوانینی برای تضمین یک بازی منصفانه یا (Fair Play) تدوین شود و هم داوری عادل بر جریان بازی نظارت کامل داشته باشد.
یکی از دلایلی که معمولا ثروتمندان در جامعه ایران چندان مورد احترام عمومی نیستند و گاه به حق یا به ناحق به آنان اتهامات مختلفی نسبت داده می‌شود، هم موارد نقص و سکوت موجود در قوانینی است که ناظر بر فعالیت‌های اقتصادی است و هم عدم نظارت لازم بر رفتار فعالان اقتصادی است.
در جامعه‌ای که افراد با ایجاد رانت و امتیازات مختلف می‌توانند به ثروت‌های هنگفتی دست یابند یا میزان نزدیکی به حکومت می‌تواند بر توزیع ثروت در جامعه اثرات غیر‌قابل انکاری داشته باشد، معمولا انباشت ثروت از سوی یک شخصیت حقیقی یا حقوقی با احترام روبه‌رو نمی‌شود. در حالیکه در جوامعی که میزان نبوغ و کارآفرینی افراد ملاک دستیابی به ثروت است و فرصت‌های یکسان و برابر در اختیار همه آحاد جامعه قرار دارد، معمولا افراد ثروتمند هم با احترام و اقبال عمومی روبه‌رو می‌شوند. برای مثال می‌توان در جامعه آمریکا به ثروتمندانی همچون بیل گیتس، استیو جابز و پی یر امیدوار اشاره کرد که نه فقط از جمله بزرگ‌ترین ثروتمندان جهان محسوب می‌شوند، بلکه همواره احترام افکار عمومی را به واسطه خلاقیت‌ها و نوآوری‌های خود به دنبال داشته‌اند.
در عوض ما در جامعه خود می‌توانیم به ثروتمندانی همچون بابک زنجانی یا امثال او اشاره کنیم که به واسطه جمع‌آوری ثروت از طریق رانت یا امتیازات دولتی همواره مورد نفرت افکار عمومی بوده‌اند. بنابراین مشروعیت ثروتمندان در هر جامعه‌ای تابعی از میزان مشروعیت قواعد بازی ثروتمند شدن در آن جامعه است و هر زمان که اقتصاد کشور از معیارهای رقابتی فاصله بگیرد یا به رانت یا امتیازهای خاص آلوده شود، ثروتمندان نیز مشروعیت لازم را از دست می دهند.
ارسال نظر