گزارشی از روند قیمت‌گذاری آثار زنان در شش دوره از حراج تهران
زنانگی‌های بزرگ‌ترین بازار هنری ایرانی
شلر ربیعی
حراج تهران، که برای نخستین بار در سال ۱۳۹۱ پایه‌گذاری شد، با رشد قابل توجه فروش از دو میلیارد تومان در دور اول به ۲۵ میلیارد تومان در دوره پنجم، مهمترین بازار هنری کشور را در حوزه هنرهای تجسمی رقم زده است. حضور زنان در این بازار وجوه مختلفی دارد. در واقع هر بازار در ساده‌ترین بخش‌بندی شامل تولیدکننده، عرضه‌کننده و خریدار است. حضور گسترده زنان در هر سه بخش این بازار هنری در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و آمارها حکایت از ادامه این روند دارد. در بخش تولید، زنان خالق آثاری هنری از سال‌های بسیار دور و دهه‌های پیش از انقلاب اسلامی تاکنون فعالیت بسیار چشمگیری داشته‌اند و این در حالی است که در چند سال اخیر ضرباهنگ خلق آثار هنری در حوزه تجسمی از سوی زنان هنرمند بیشتر شده است.
شلر ربیعی
حراج تهران، که برای نخستین بار در سال ۱۳۹۱ پایه‌گذاری شد، با رشد قابل توجه فروش از دو میلیارد تومان در دور اول به ۲۵ میلیارد تومان در دوره پنجم، مهمترین بازار هنری کشور را در حوزه هنرهای تجسمی رقم زده است. حضور زنان در این بازار وجوه مختلفی دارد. در واقع هر بازار در ساده‌ترین بخش‌بندی شامل تولیدکننده، عرضه‌کننده و خریدار است. حضور گسترده زنان در هر سه بخش این بازار هنری در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و آمارها حکایت از ادامه این روند دارد. در بخش تولید، زنان خالق آثاری هنری از سال‌های بسیار دور و دهه‌های پیش از انقلاب اسلامی تاکنون فعالیت بسیار چشمگیری داشته‌اند و این در حالی است که در چند سال اخیر ضرباهنگ خلق آثار هنری در حوزه تجسمی از سوی زنان هنرمند بیشتر شده است. در بخش عرضه آثار هنری، چندین سال است که مهمترین نقش را زنان ایفا کرده‌اند. در واقع در سه بخش تولید، عرضه و خرید، زنان توانسته‌اند بخش عرضه را که عمدتا به حوزه گالری‌داری مربوط است، در انحصار داشته باشند. با این همه حضور زنان در بخش خرید، هنوز همپای مردان نیست. اگرچه بسیاری از خریداران آثار هنری زنان هستند اما به نظر می‌رسد که خریداران آثار گران قیمت در حراج‌های هنری، عمدتا مردان بوده و هستند.در این گزارش مروری بر جزئیات شش دوره حراج تهران داریم که در آن حضور زنان خالق آثار هنری و ارزش‌گذاری آثار آنان مورد بررسی قرار گرفته است.
اولین دوره
در اولین دوره از حراج تهران همچنان که در جدول آماری این دوره از حراج مشاهده می‌کنید، ۷۳ اثر از هنرمندان برجسته کشور عرضه شد اما شاید به دلیل اینکه این حراج نخستین دوره از حراج بوده، رقم‌های فروش رکوردهای بسیار پایینی را تجربه کرده‌اند. در این دوره از مجموع هفتاد و سه اثر عرضه شده به حراج، ده اثر به هنرمندان زن اختصاص داشت. آثار انتخاب شده از هنرمندان زن عمدتا به آثار کسانی مربوط می‌شد که صاحب نام بودند.
دومین دوره
در دومین دوره از حراج تهران اگرچه هنوز اعتبار این رویداد و شناخت عمومی از آن چندان که باید و شاید نبود و هنوز مواجهه رسانه‌های داخلی با عرضه آثار هنری در آن محتاطانه و مردد بود، فروش آثار جهش قابل توجهی داشت. در این دوره حضور زنان در مقایسه با دوره قبل رشد نسبتا محسوسی دارد و افزایش رکورد قیمت فروش پرارزش‌ترین تابلوی زنان به یکباره از 19 میلیون تومان به 150 میلیون تومان می‌رسد. این در حالی است که پیش‌بینی قیمت آثار زنان نیز بیش از دو برابر افزایش را نشان می‌دهد.
سومین دوره
سومین دوره حراج تهران با دو رقمی شدن فروش کل، اتفاق منحصربه‌فردی را در تاریخ عرضه آثار هنری ایران رقم زد. این دوره با عرضه ۹۰ اثر و با حضور ۱۳ تابلوی زنان به رکورد ۱۳.۵ میلیارد تومان فروش کل دست یافت و توجه همه رسانه‌های داخلی و بسیاری از رسانه‌های خارجی به ویژه رسانه‌های منطقه‌ای را به خود جلب کرد. در این دوره اگرچه انتقادهای بسیاری نیز از برگزاری چنین رویدادهایی در کشور مطرح شد اما بسیاری از رسانه‌ها و جامعه مدنی از گسترش بازار آثار هنری استقبال کردند. در این دوره نیز ارزش‌گذاری آثار زنان بیش از ۵۰ درصد رشد داشت و فروش کل آثار زنان نیز بیش از ۱۰۰ درصد رشد نشان داد.
چهارمین دوره
در چهارمین دوره از حراج تهران، رکورد 13.5 میلیاردی به یکباره به بیش از 21 میلیارد و 100 میلیون تومان رسید تا نام حراج تهران به‌عنوان یکی از مهمترین بازارهای روبه رشد آثار هنری در منطقه ثبت شود. این دوره با عرضه 18 اثر هنری خلق شده توسط زنان، ارزش آثار آنان را بیش از 25 درصد بیشتر از گذشته در معرض حراج قرار داد تا رقم کل فروش آثار زنان به حدود یک و نیم میلیارد تومان برسد.در این دوره میانگین قیمت آثار زنان تا حدودی کمتر از نیمی از میانگین قیمت کل آثار بود.
پنجمین دوره
در این دوره یک تفکیک اصولی در عرضه آثار انجام شد. به این معنی که قرار شد حراج تهران با تفکیک آثار یک بار در سال با عرضه آثار کلاسیک و مدرن و بار دیگر با عرضه آثار جوان‌ترها و آثار پست مدرن برگزار شود. پنجمین دوره در خرداد ماه سال ۱۳۹۵ برگزار شد و ۸۰ اثر مهم هنرمندان بزرگ و مطرح ایرانی را که در بازارهای جهانی هم عرضه می‌شوند، عرضه کرد. در این دوره با توجه به تفکیک انجام شده آثار هنرمندان زن تنها ۱۰ عنوان بود اما با فروش همین ده اثر به قیمتی بالغ بر ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان رکورد بسیار مهمی در عرضه آثار هنری زنان در بازارهای هنری کشور ثبت شد. در این دوره میانگین قیمتی آثار زنان تا حدود قابل توجهی به میانگین کل آثار عرضه شده نزدیک شد و بیش از ده درصد رقم کل فروش را به خود اختصاص داد. میانگین بازه قیمت‌گذاری در این دوره در مقایسه با دوره‌های گذشته تا سه برابر افزایش داشت.
ششمین دوره
در دوره ششم، آثار جوان ترها به بازار آمد. دراین دوره که در دی ماه گذشته برگزار شد، بسیاری از کسانی که آثارشان برای نخستین بار وارد حراج‌های هنری می‌شد، توانستند رکوردهای قابل توجهی در فروش به دست بیاورند.نکته قابل توجه این است که زنان در این دوره در مقایسه با مردان، از ضریب رشد بیشتری برخوردار بوده‌اند. مقایسه تعداد آثار مردان و زنان عرضه شده در حراج ششم نشان می‌دهد که تعداد آثار فروش رفته زنان 120 درصد رشد داشته و آثار مردان تنها 20 درصد. با توجه به جوان بودن آثار عرضه شده در حراج ششم، این نکته بیشتر به چشم می‌آید که آینده این هنر به شیوه پیش رونده‌ای با عرضه گسترده آثار زنان همراه خواهد بود.
تحلیل اجمالی
مرور این شش دوره از حراج تهران به‌عنوان دماسنج بازار هنرهای تجسمی در ایران، نشان می‌دهد که به طرزی چشمگیر حضور زنان در بازار هنرهای تجسمی رو به رشد است.نمودارهای زیر به خوبی این سیر صعودی را تصویر می‌کنند. در نمودار مربوط به ضریب رشد تعداد آثار زنان در حراج تهران دوره اول با حضور ۱۰ اثر را بر مبنای ضریب یک در نظر گرفته‌ایم و رشد این آثار در دوره‌های دیگر را بر مبنای تعداد آثار همین دوره محاسبه کرده‌ایم.در نمودار ضریب رشد قیمت، چنان که پیداست ضریب رشد قیمت آثار زنان بیشتر از میانگین کل آثار بوده است. نتیجه این نمودار به زبان ساده این می‌شود که آثار زنان -به شیوه معناداری- در هر دوره بیشتر از سایر آثار گران شده‌اند.
ارسال نظر