مقررات مظلوم!

گروه گزارش- از سال ۱۳۷۰ که مقررات ملی ساختمان توسط وزارت راه و شهرسازی تدوین شده تا کنون شاهد افت و خیزهای زیادی در اجرای آن بوده ایم، آنچه به مبحث ۱۹ معروف است ناظر به مصرف بهینه انرژی در ساختمان است. در حالی که بحران مصرف بالای انرژی و عوارض حاصل از استفاده منابع تجدیدناپذیر بر کل جهان و همچنین کشور سایه افکنده، اجرای چنین مبحثی و حرکت به سمت ساختمان سبز در الگوی توسعه شهری مورد توجه قرار گرفته است. مهندس احمدرضا طاهری اصل رییس کمیسیون انرژی، محیط زیست و استاندارد سازمان نظام مهندسی پاسخگوی پرسش های ما در مورد سطح اجرا و موانع پیش روی آن و مزیت های استان اصفهان در این مورد است.

جناب آقای طاهری اصل، مبحث 19 مقررات ملی ساختمان بر چه مواردی تمرکز دارد؟

عایق کاری پوسته خارجی ساختمان، ضریب هدایت حرارت مصالح تا مقاومت مصالح در برابر انتقال حرارت، جداره سبک و نورگذر ساختمان یا همان پنجره های دو یا سه جداره، عایق کاری کانال های تاسیسات و لوله های آب گرم و سرد، سیستم های کنترل موضعی و ترموستات، هوشمندسازی موتورخانه ها، سیستم کنترل روشنایی و نصب سایه بان ها یا نحوه قرارگیری ساختمان در برابر نور خورشید از جمله موضوعاتی هستند که در این مبحث مورد توجه قرار گرفته اند.

البته به دلیل حجم بالای اتلاف انرژی از پوسته و جداره که ۳۰ تا ۳۵ درصد آن را در بر می گیرد، عمده تمرکز مبحث ۱۹ بر این مورد است، اما در مورد استفاده از انرژی های تجدیدپذیر تنها به انرژی خورشیدی تا حدی توجه شده که شاید به زمان تدوین آن برگردد. قانون مقررات ملی ساختمان در سال ۱۳۷۰ نوشته شده و در سال ۱۳۸۱ مورد بازنگری قرار گرفته است.

به علت پایین بودن هزینه انرژی در آن سال ها شاید پرداختن به انرژی های نو چندان مقرون به صرفه نبوده کما اینکه هنوز بسیاری در به صرفه بودن آن شک دارند.

استان اصفهان چه جایگاهی در اهداف و جدول اجرایی این قانون دارد؟

در گروه بندی میزان مصرف انرژی ، اصفهان در رده ب به معنای مصرف متوسط قرار دارد و این گروه ملزم شده تا به ترتیب از سال ۱۳۸۴ در مراکز استان و شهرستان، برای همه ساختمان های بالای ۶۰۰ متر، سال ۱۳۸۵، همه ساختمان های بالای ۲۰۰ متر و سال۱۳۸۶ ساختمان های بالای ۱۰۰متر و نهایتاً در سال ۱۳۸۷ همه ساختمان های شهرو شهرستان استان این مقررات را اجرا کنند. اما امروز در سال ۹۵ در حالی که باید حتی در روستاها این مقررات انجام شود، شاهد اجرای آن نیستیم.

آیا اجرای این مقررات اجباری نبوده است؟

این قانون از همان سال تصویب اجباری بوده و جدولی هم برای اجرای آن همانطور که ذکر شد در نظر گرفته شده بود ولی تا کنون باوجود گزارش تخلف از این مقررات توسط ناظران سازمان نظام مهندسی، از سوی شهرداری به آنها ترتیب اثر داده نمی شود و همچنان گواهی پایان کار صادر می شود.

سیاست های تشویقی یا تمهیدات تنبیهی برای اجرا یا عدم اجرای این مقررات در نظر گرفته شده است؟

زمانی تخفیف در عوارض ساختمان برای اجرای این ضوابط در نظر گرفته شده بود که بعدها رها شد. البته همه مشکل در اراده شهرداری خلاصه نمی شود.

ما نیز در سازمان نظام مهندسی، ناظران خود را ملزم به بازبینه (چک لیست) اجرای این مقررات نکرده ایم و همچنین وزارت مسکن و شهرسازی هم اجباری در این زمینه نداشته است. در کل، این مقررات تا کنون مظلوم واقع شده است.

با توجه به این عدم اجبار که گفتید، وضعیت اجرای این قانون در استان اصفهان تا کنون چگونه بوده است؟

به جز ساختمان ها و اماکن دولتی که ملزم به اجرای مقررات بوده اند و تا کنون هم اجرا کرده اند، و مواردی که خود مالک به این مقررات اهمیت داده باشد، شاهد اجرای آن نبوده ایم. اما یک استثنا وجود دارد، شهر کاشان به دلیل هماهنگی خوبی که میان نظام مهندسی، شهرداری و شورای شهر آن وجود داشته و دارد در ۸ سال گذشته پیشتاز اجرای مبحث ۱۹ بوده است.

آیا این مقررات تنها ناظربه ساختمان های درحال ساخت است یا ترغیب مالکان در بازبینی شرایط ساختمان هایی که در گذشته ساخته شده اند را هم در نظر دارد؟

در حال حاضر نظام مهندسی استان اصفهان شرایطی را فراهم آورده تا اگر کسی تمایل داشته باشد با مراجعه به ما و ارایه درخواست از خدمات سازمان در این مورد بهره بگیرد. ما در ابتدا ساختمان را ممیزی می کنیم تا سطح اجرای این مقررات مشخص شود، بعد از آن راه کارهای اجرای مقررات را ارایه می دهیم و اگر نظر مراجعه کننده بر اجرا باشد، کار مشاوره و معرفی به شرکت هایی که با ما همکاری دارند را انجام می دهیم. معمولا در مورد دوجداره کردن پنجره ها یا هوشمند سازی موتورخانه این کار به راحتی انجام می شود.

برنامه خاصی برای اجرایی شدن این مقررات در سطح استان وجود دارد؟

در حال حاضر شهرداری اصفهان به صورت جدی به دنبال اجرایی شدن مبحث ۱۹ است. نامه ای از سوی معاونت شهرسازی شهرداری و شخص شهردار به ما رسیده که بر آماده سازی مقدمات برای اجرای این مقررات تاکید دارد. وزارت کشور و وزارت راه و شهرسازی نیز اخیرا بر اجرایی شدن آن تاکید کرده اند.

در ادامه سازمان نظام مهندسی استان نیز به آماده کردن زیرساخت با تهیه بازبینه انرژی (چک لیست) و برگزاری کلاس های آموزشی برای ناظران پرداخته است. ما آماده ایم تا به محض مشاهده چراغ سبز از سوی شهرداری وارد عمل شویم.

در مورد سخت افزار همچون مصالح عایق یا مباحث نرم افزاری استان ما در چه وضعیتی است؟

نظام مهندسی با ایجاد واحد کنترل مصرف انرژی در ۳ سال گذشته در کشور پیشرو بوده است و به همراه سازمان بهینه سازی مصرف سوخت در صدد ترویج ساخت و ساز سبز است.

مکاتبات منظم با شهرداری و استانداری انجام شده و در انتظار تصمیم نهایی این نهادها هستیم. اصفهان با دارا بودن سه شرکت معتبر تولید عایق های پوسته خارجی و داخلی، شش یا هفت تولید کننده پنجره دوجداره، دو شرکت تولید کننده تجهیزات هوشمندسازی و ده ها شرکت مشاوره و اجرا در کنار نیروی کار آموزش دیده، در کشور پیشتاز است. گام بعدی ما ارایه گواهی نامه سبز به ساختمان هاست که ناظر بر هفت شاخصه است، شاخصه هایی فراتر از مبحث ۱۹.

بیشتر در مورد گواهی نامه سبز بگویید. این شاخص ها کدام است؟

در ماده ۱۸ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی آمده است که وزارتخانه ها و دستگاه های ذیربط باید به سمت اجرای الگوی ساختمان سبز حرکت کنند. آیین نامه اجرایی این قانون تهیه شده و در کنار آن در استاندارد ۱۴۲۵۳ و ۱۴۲۵۴ برای رتبه بندی ساختمان در نظر گرفته شده است.

ما برای اجرای این استاندارد و ماده ۱۸ قانون اصلاح مصرف انرژی یک گواهینامه سبز با ۷ شاخصه تعریف کرده ایم که هر کدام از ۱ تا ۷ امتیاز دارند.

به ترتیب: اجرای مبحث ۱۹،بهره وری آب، استفاده از مصالح بازیافتی و قابل بازیافت بودن مصالح، بهره گیری از انرژی های تجدیدپذیر، مصرف بهینه برق و سیستم روشنایی، سیستم گرمایشی، نحوه سرمایش و همچنین طراحی ساختمان متناسب با اقلیم.

این شاخص باعث می شود تا یک ساختمان دارای شناسنامه و برند خاص خود باشد. چیزی که تا کنون مغفول مانده بود و تنها ساختمان مانند یک کفش چینی دارای پوسته و ظاهر مناسب بود.

مبنای شما برای تعیین شاخص ها چه بوده است؟

شاخص ذکر شده بر مبنای بحران هایی که با آن روبرو هستیم طراحی شده است. بحران آب، محیط زیست و تغییر اقلیم.

در صورت اجرای مبحث 19 شاهد چه چیزی خواهیم بود؟

با ۳۰ درصد صرفه جویی در مصرف انرژی ساختمان، ۶۰ درصد از میزان آلودگی زیست محیطی که توسط ساختمان ها ایجاد می شود، کاسته خواهد شد.

در صورت هوشمندسازی موتورخانه ها در ساختمان های دولتی و خصوصی و در ادامه اجرای طرح گواهی سبز اصفهان می تواند خود را به عنوان یک شهر سبز در کشور معرفی کند. همچنین باید به نقش معماران هم اشاره کرد که با طراحی مطابق با اقلیم و استفاده از مصالح بوم آورد نقش مهمی در تحقق ساختمان سبز ایفا می کنند یا مهندسان مکانیک که می توانند از تاسیسات متناسب و کم مصرف در طراحی خود استفاده کنند.

اصفهان خواهرخوانده شهر فرایبورگ است، شهری که بیشتر انرژی خود را از خورشید می گیرد و به عنوان شهر خورشیدی معروف است! اصفهان هم باید به سمت استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و پاک حرکت کند. ما می توانیم با اراده و همبستگی و همراهی بین دستگاه ها اجرایی و مردم خوب اصفهان به این هدف یعنی شهر سبز برسیم.