سود بالا، سهم ناچیز
مریم عسگری برای بسیاری از خریداران تلویزیون پیش آمده زمانی‌که برای خرید تلویزیون به بازار مراجعه می‌کنند با پیشنهادهایی از سوی برخی از فروشندگان بابت خرید کالای ارزان‌تر، ولی بدون گارانتی مواجه شوند. خرید کالا با گارانتی‌های بی‌نام و نشان، خرید از فروشگاه‌های مجازی که گفته می‌شود در شهرهای مرزی فعالیت کرده و کالای ارزان و بدون گارانتی را ظرف یک هفته یا شاید هم کمتر به دست خریدار می‌رسانند و... از نمونه‌های دیگری از پیشنهادهایی است که خریداران تلویزیون را برای انتخاب یک نمونه ارزان تشویق می‌کند. خریدی که می‌تواند بسیار پردردسر باشد.
خرید کالای قاچاق
حقیقت این است که بازار تلویزیون از سال‌ها پیش با مشکل عرضه نمونه‌های قاچاق و بی‌اعتمادی به بحث خدمات پس از فروش مواجه بود.مشکلی که طی یکی دو سال اخیر با اعمال برخی قوانین و مقررات و نظارت و کنترل بیشتر روی شهرهای مرزی و البته گسترش سطح کمی و کیفی خدمات پس از فروش تا حدود زیادی کمرنگ شده، اما رفع نشده است.موضوع عجیبی هم نیست! قیمت یکی از فاکتورهای مهم نزد اکثر خریداران تلویزیون است و هستند افرادی که حاضرند خطر کرده و کالای مورد نظر را از میان نمونه‌های ارزان‌قیمت‌تر انتخاب کنند. نمونه‌هایی که به گفته کارشناسان قطعا خریدار را به دردسر می‌اندازد و بهتر است به سراغشان نرویم.
قاچاقی‌های بازار تلویزیون
کارشناسان و فعالان بازار خرید و فروش تلویزیون از کاهش شدید حجم کالاهای قاچاق در بازار این کالاخبر می‌دهند و مسوولان این حوزه نیز سهم کالاهای قاچاق را در حوزه تلویزیون در حد صفر اعلام می‌کنند. اما همچنان گروهی از فروشندگان معتقدند؛این پدیده در بازار آن‌طور که ادعا می‌شود ریشه کن نشده است و هنوز نمونه‌های قاچاق از طریق شهرهای مرزی وارد کشور می‌شوند.به گفته این دسته از فعالان بازار، رشد نمایندگی‌های فروش و ثبات قیمت‌ها طی ماه‌های گذشته در کنار ارائه برخی از تخفیف‌ها به مشتریان در قالب پرموشن (هدایای ضمن خرید) تا حدود زیادی به رشد تقاضا در بازار منجر شده است. اما بخشی از تقاضای بازار همچنان از طریق قاچاق تامین می‌شود.اگر سری به بازار خرید و فروش تلویزیون بزنید متوجه خواهید شد که به غیر از نمایندگی‌های فروش، برخی از فروشندگان اقدام به عرضه نمونه‌های بدون گارانتی با قیمت ارزان می‌کنند. این دسته از فروشندگان که معمولا کالاهایشان را از شهرهای مرزی تامین می‌کنند این تلویزیون‌ها را ۳۰ تا ۴۰ درصد و حتی در برخی از موارد ۵۰ درصد ارزان‌تر از نمونه‌های گارانتی‌دار موجود در بازار به فروش می‌رسانند.همین اختلاف قیمت است موجب می‌شود توجه خریداران به سمت این تلویزیون‌ها جلب شود و زیر بار خریدی که ممکن است بسیار پردردسر و پرضرر باشد بروند.البته شرکت‌های تولیدکننده و مسوولان صنفی به هیچ وجه زیر بار این قضیه نرفته و اعلام کرده‌اند، حجم کالای قاچاق در بازار ایران پس از اجرای پروژه‌هایی نظیر «شبنم» و نظارت بیشتر بر مرزها به حد صفر رسیده است. با این حال دسته‌ای از فعالان بازار و برخی از مسوولان صنفی همچنان به وجود قاچاق در بازار تلویزیون اعتقاد دارند. ابراهیم درستی، رئیس اتحادیه لوازم صوتی و تصویری از افرادی است که واقعیت قاچاق در بازار تلویزیون را پذیرفته است و می‌گوید؛ ما نمی‌توانیم منکر قاچاق شویم و این یک حقیقت است که کالای قاچاق در بازار تلویزیون وجود دارد. ولو بسیار کم.گروهی از فعالان بازار هم با تایید موضوع قاچاق در بازار تلویزیون ایران می‌گویند؛ خرید کالای قاچاق آنقدر برای برخی سود دارد که راسا برای خرید به شهرهای مرزی سفر می‌کنند.شهرهای مرزی که هر روز برای قاچاقچیان شناخته‌تر می‌شوند.
مسیرهای جدید برای قاچاقچیان
به نظر می‌رسد تلاش‌هایی که برای محدود کردن مرز بانه از سوی مسوولان صورت گرفته است در حد چشمگیری نتیجه بخش بوده است. زیرا این شهر مرزی دیگر مانند سابق برو بیا ندارد.اما به نظر می‌رسد مسوولان باید فکر تازه ای به حال شهرهای جدیدی کنند که هدف قاچاقچیان قرار گرفته است.شهرهایی که در قسمت‌های شمالی کشور قرار گرفته‌اند. البته نمایندگی‌های فروش باز هم در این رابطه اظهار بی‌اطلاعی کرده و سعی بر نادیده گرفتن این دروازه‌های جدید می‌کنند. اما رئیس اتحادیه لوازم صوتی و تصویری با تایید این خبر می‌گوید؛ در حال حاضر بخشی از نیاز کشور از طریق مرزهای غیرقانونی بانه و مرزهای شمال شرقی و بخشی نیز از طریق راه‌های دیگر تامین می‌شود و باید در این زمینه کنترل بیشتری قبل از ورود کالا به مرزها صورت گیرد.به گفته وی؛ شاید بهتر باشد برای مقابله جدی با قاچاق خدماتی به مشتری ارائه کنیم که وی به سمت کالاهای بدون گارانتی نرود. درستی افزود؛ باید در این زمینه کنترل بیشتری قبل از ورود کالابه مرزها صورت گیرد. نه اینکه کالااز مرز وارد شده و به قلب کشور برسد و تازه به فکر مبارزه با قاچاق بیفتیم.یکی از کارشناسان بازار لوازم صوتی و تصویری هم در این باره می‌گوید؛ تقاضا برای کالاهای قاچاقی و بدون گارانتی در بازار نسبت به سابق بسیار کم شده است. اما مرزهای ورودی غیرقانونی همچنان مشتریان خود را دارند. وی افزود: برخی می‌گویند از آنجا که تلویزیون‌های جدید گران قیمت هستند و در صورت بروز مشکل برای نمونه بدون گارانتی هزینه سنگینی روی دست خریدار می‌ماند فروش نمونه‌های بدون گارانتی کم شده است. این موضوع صحت دارد. اما برخی از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پس از فروش در صورت بروز عیب و ایراد برای تلویزیون با دریافت هزینه آن مشکل را رفع می‌کنند. یکی دیگر از فعالان بازار هم در این باره می‌گوید: معمولاتلویزیون‌های جدید و گران طول عمر بالایی دارند و در صورت استفاده صحیح دچار ایراد نمی‌شوند. همین موضوع دلیلی شده است تا برخی شجاعانه‌تر برای خرید کالای بدون گارانتی اقدام کنند.روزبه سعیدی یکی دیگر از فعالان بازار لوازم صوتی و تصویری هم با بیان این مطلب که تقاضا برای نمونه‌های بدون گارانتی در حوزه کالاهایی نظیر سینماهای خانگی، دستگاه‌های پخش‌کننده بلوری و دی‌وی‌دی پلیرها و... بیشتر است تا تلویزیون می‌گوید: دستگاه‌های این چنینی در بازار به راحتی بدون گارانتی وجود دارند و وضعیتی متفاوت با تلویزیون دارند.
اختلاف قیمت کالاهای قاچاق و گارانتی‌دار
با وجود اختلاف نظر بین کارشناسان و اعضای صنف لوازم صوتی و تصویری در مورد سهم فروش کالاهای بدون گارانتی در بازار، اکثر آنها بر سر یک مساله اتفاق نظر دارند و آن هم این است که اختلاف قیمت بین نمونه‌های گارانتی دار و بدون گارانتی عامل اصلی جلب توجه خریداران به سمت کالاهای بدون گارانتی است. به گفته فعالان بازار متوسط اختلاف قیمت بین کالاهای قاچاق و گارانتی‌دار حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد است، ولی در برخی از برندها میزان اختلاف قیمت بیشتر است.سلیمانی یکی از فعالان بازار نیز در این باره می‌گوید، میزان اختلاف قیمت بسته به نوع، سایز و برند کالا متفاوت است. به‌عنوان مثال یک تلویزیون گارانتی‌دار ۳۶ اینچ LCD که قیمتی حدود یک میلیون تومان دارد، در صورتی که بدون گارانتی به فروش برسد قیمتی حدود ۸۰۰ هزار تومان دارد. ولی یک تلویزیون ۵۲ اینچ LED که قیمتی حدود شش میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دارد، بدون گارانتی با قیمت سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان یا ۴ میلیون تومان به فروش می‌رسد.یکی دیگر از فعالان بازار هم در این باره می‌گوید؛ اختلاف قیمت بین نمونه‌های قاچاق و نمونه‌های غیرقاچاق در حدی است که خریدار را مجاب به خطر کردن و خرید کالای بدون گارانتی می‌کند. حتی برخی خود برای خرید به دل جاده زده و راهی شهرهای مرزی می‌شوند.
به گفته این فعال بازار، در شرایطی که قیمت‌ها مدام در حال تغییر است و قیمت‌ها نسبت به دو سال قبل در حدود دو تا سه برابر شده است، کاملا منطقی است که قدرت خرید مصرف‌کنندگان کاهش یابد و به همین دلیل شاهد ظهور دوباره قاچاق در بازار تلویزیون هستیم.
چرا نباید قاچاق بخریم
مهم‌ترین دلیلی که برای عدم انتخاب تلویزیون قاچاق از سوی کارشناسان ذکر می‌شود، نداشتن گارانتی است. این موضوعی بسیار مهم است. زیرا کالای قاچاق به‌دلیل شرایط حمل غیراستاندارد و... ممکن است مشکلاتی داشته باشد که پس از یک دوره کوتاه یا طولانی مصرف مشخص شوند و از آنجا که این کالاها فاقد گارانتی هستند خریدار را دچار دردسر می‌کنند.همچنین مدیرعامل شرکت سام الکترونیک اعلام کرده است که نمونه‌های قاچاق شامل نمونه‌های مرجوعی و مورد داری است که از طریق مرز بانه و سایر شهرهای مرزی وارد بازار کشور می‌شوند. به همین دلیل عمر کوتاهی دارند. وی به خریداران توصیه کرد به هیچ وجه به سمت کالای بدون گارانتی نروند. زیرا عمر آنها مشخص نیست. علاوه‌بر این یک کارشناس بازار اعلام کرده است؛ تلویزیون‌های قاچاق ممکن است از لحاظ ولتاژ و... با استانداردهای کشور ما همخوانی نداشته باشند که همین موضوع کاربری دستگاه را با مشکل مواجه می‌کند.
خدمات پس از فروش مطلوب عامل کاهش قاچاق
از حق نگذریم شرکت‌های تولید و عرضه‌کننده طی سال‌های اخیر تلاش بسیاری برای بهبود وضعیت خدمات پس از فروش و گارانتی کرده‌اند که نتیجه بخش نیز بوده است.می‌توان گفت نتیجه این تلاش روی بحث گارانتی و خدمات پس از فروش مطلوب است که در کنار کنترل‌های امنیتی مرزها به کاهش سهم کالاهای قاچاق در بازار منجر شده است.ارائه تخفیف‌های فصلی و دوره‌ای، ارائه هدایای ضمن خرید در کنار ارائه خدمات مشتری پسند موجب شده است بازار تلویزیون طی سال‌های اخیر و به‌ویژه دو سال گذشته رشد چشمگیری داشته باشد.اما با این حال برخی از اتفاقات یا سابقه ذهنی برخی از خریداران از گارانتی‌های بی‌نام و نشان و... موجب بی‌اعتمادی خریدار به گارانتی می‌شود.فعالان بازار با قبول این واقعیت می‌گویند؛ اگرچه شرکت‌ها طی مدت اخیر تمرکز زیادی روی خدمات پس از فروش داشته‌اند اما به‌دلیل اینکه برخی از شرکت‌ها در مواردی خاص از عهده تعهدات خود طی سال‌های گذشته بر نیامده‌اند، ذهنیت مصرف‌کننده نسبت به خدمات پس از فروش خراب شده است. به گفته آنها در حال حاضر مشتری نمی‌داند محق دریافت چه خدماتی است هرچند که شرایط گارانتی در کارت گارانتی به مشتری ارائه می‌شود.علاوه‌بر این برخی از شرکت‌ها هنوز هم که هنوز است گاه زیر بار برخی از موارد نرفته و هرگونه نقص و ایراد در تلویزیون را ناشی از استفاده نادرست یا نوسانات جریان برق می‌دانند و به این ترتیب خریدارناچار می‌شود هزینه تعمیر را بپردازد.همین موضوع موجب شده است تا برخی از خریداران به سمت خرید کالای قاچاق بروند.به گفته یکی از مصرف‌کنندگان، معمولا شرکت‌ها صدمات وارده به دستگاه را ناشی از استفاده نادرست دانسته و مصرف‌کننده را به بی‌احتیاطی متهم می‌کنند و بدین وسیله از قبول تعهدات خود شانه خالی می‌کنند. به گفته وی، با وجودی که شرکت‌ها طی مدت اخیر خدماتی مانند نظرسنجی‌های دوره‌ای از خریداران، امکان رفع ایراد تلفنی کالاها، اعزام رایگان تکنسین فنی در کوتاه‌ترین زمان و... را برای خریداران فراهم کرده‌اند، اما برخی به‌دلیل اینکه این سابقه ذهنی در آنها وجود دارد که فلان دوست یا همسایه از خدمات پس از فروش ناراضی بوده است اعتماد چندانی به گارانتی ندارند و ترجیح می‌دهند به سراغ بدون گارانتی‌های ارزان بروند.این در حالی است که محمدحسین برخوردار، مدیرعامل شرکت سام الکترونیک می‌گوید؛ بیشتر شرکت‌های قانونی تولیدکننده تلویزیون در ایران توانسته‌اند با ارائه خدمات پس از فروش مناسب، میزان تقاضا برای کالاهای صوتی و تصویری گارانتی‌دار را به‌طور چشمگیری افزایش دهند و این موضوع که شرکت‌های تولیدکننده با دلیل و برهان از زیر بار ارائه خدمات پس از فروش شانه خالی می‌کنند صحت ندارد.به گفته یک کارشناس بازار هم، مصرف‌کننده باید حق و حقوق خود را بداند تا در این موارد متضرر نشود. به گفته این کارشناس بازار؛ مشتری حق دارد در صورت بروز هر مشکلی (در صورتی که ناشی از استفاده نامناسب نباشد) از خدمات پس از فروش بهره ببرد. در غیر این صورت باید به اتحادیه شکایت کند تا با بررسی بازرسان اتحادیه مشکل وی حل شود.