چرخه معیوب جشنواره‌های فرهنگی
یاسین نمکچیان ساز و کارهای برگزاری جشنواره‌های فرهنگی در ایران به‌گونه‌ای سیاست‌گذاری شده است که تقریبا بیشتر برنامه‌هایی که هرسال برگزار می‌شوند، در چرخه معیوبی قرار گرفته‌اند و ساختار اجرای آنها از مدار حقیقی خود خارج شده است. جشنواره‌های فرهنگی کشور در شرایطی برگزار می‌شوند که چشم‌انداز وسیعی درباره اجرای آنها وجود ندارد و اهداف برگزاری‌شان نامشخص است. از بین جشنواره‌های مختلفی که در ایران برگزار می‌شوند تنها جشنواره فیلم فجر شمایل قابل تأملی پیدا کرده است و به اهداف برپایی یک رویداد سینمایی استاندارد نزدیک شده است.
یاسین نمکچیان ساز و کارهای برگزاری جشنواره‌های فرهنگی در ایران به‌گونه‌ای سیاست‌گذاری شده است که تقریبا بیشتر برنامه‌هایی که هرسال برگزار می‌شوند، در چرخه معیوبی قرار گرفته‌اند و ساختار اجرای آنها از مدار حقیقی خود خارج شده است. جشنواره‌های فرهنگی کشور در شرایطی برگزار می‌شوند که چشم‌انداز وسیعی درباره اجرای آنها وجود ندارد و اهداف برگزاری‌شان نامشخص است. از بین جشنواره‌های مختلفی که در ایران برگزار می‌شوند تنها جشنواره فیلم فجر شمایل قابل تأملی پیدا کرده است و به اهداف برپایی یک رویداد سینمایی استاندارد نزدیک شده است. اگرچه اجرای همین فستیوال هم با انتقادهای فراوانی روبه‌رو است و خیلی‌ها معتقدند شاخص‌های برنامه‌های معتبر جهان در آن نمود چندانی پیدا نکرده‌اند.
با این حال جشنواره فیلم فجر یکی از معتبر ترین رویدادهای هنری سالانه در کشور است که از یکسو فعالیت‌های اقتصادی و تحریک رفتار‌های اقتصادی مردم را موجب می شود و از سوی دیگر هنرمندان سینمایی را در میدان رقابت قرار می‌دهد و خون تازه‌ای در رگ‌های فضای فرهنگی جاری می‌کند. باقی جشنواره‌هایی که در همین پروسه زمانی اجرا می‌شوند؛ تنها برای رفع مسوولیت برپا می‌شوند وخالی نبودن عریضه در حوزه‌های دیگر فرهنگ.
در سال‌های اخیر بخش جنبی موسیقی پاپ به بدنه جشنواره فجر اضافه شده است تا جذابیت‌های حداقلی یک رویداد هنری شکل بگیرد و مردم برای حضور درآن ترغیب شوند. این اتفاق نه تنها کمکی به جهت‌دهی خواسته‌های فرهنگی جامعه نکرده، بلکه ماهیت برگزاری جشنواره را هم زیر علامت سوال قرار داده است. مردم به خاطر حضور خواننده‌های مورد علاقه خود بلیت تهیه می‌کنند و در کنسرت‌ها حاضر می‌شوند؛ درحالی که حضور آنها ارتباطی به جشنواره پیدا نمی‌کند. حتی درآمدزایی این بخش که جنبی جشنواره است آفت‌هایی را هم به وجود آورده است و نشانه‌های چرخه بیمار را به شکل عریان‌تری نمایان کرده است. یکی دیگر از مهم‌ترین آسیب‌هایی که دامن جشنواره موسیقی فجر را گرفته است، غیبت استادان برجسته‌ای است که حضورشان می‌تواند به نقطه قوت این برنامه بدل شود؛ اما انگار مسوولان هم تمایلی به شکل‌گیری این اتفاق ندارند و ترجیح می‌دهند موسیقی فجر وضعیت کسالت‌بار، بدون حاشیه و منفعل هرساله‌اش را تکرار کند. البته این نکته را نباید نادیده گرفت که موسیقی از خط‌های قرمز پررنگ و محدودیت‌های زیادی برخوردار است و همین نکته اجازه ریسک به مدیران فرهنگی را نمی‌دهد تا تصمیم‌هایشان را راحت‌تر اتخاذ کنند و فضای متفاوتی را در روند موسیقی ایران به وجود بیاورند. شاید همین کلیدی‌ترین نکته مهجوریت جشنواره‌ای به حساب بیاید که برگزاری‌اش را هیچ‌کس جدی نمی‌گیرد.
با این حال جشنواره فیلم فجر یکی از معتبر ترین رویدادهای هنری سالانه در کشور است که از یکسو فعالیت‌های اقتصادی و تحریک رفتار‌های اقتصادی مردم را موجب می شود و از سوی دیگر هنرمندان سینمایی را در میدان رقابت قرار می‌دهد و خون تازه‌ای در رگ‌های فضای فرهنگی جاری می‌کند. باقی جشنواره‌هایی که در همین پروسه زمانی اجرا می‌شوند؛ تنها برای رفع مسوولیت برپا می‌شوند وخالی نبودن عریضه در حوزه‌های دیگر فرهنگ.
در سال‌های اخیر بخش جنبی موسیقی پاپ به بدنه جشنواره فجر اضافه شده است تا جذابیت‌های حداقلی یک رویداد هنری شکل بگیرد و مردم برای حضور درآن ترغیب شوند. این اتفاق نه تنها کمکی به جهت‌دهی خواسته‌های فرهنگی جامعه نکرده، بلکه ماهیت برگزاری جشنواره را هم زیر علامت سوال قرار داده است. مردم به خاطر حضور خواننده‌های مورد علاقه خود بلیت تهیه می‌کنند و در کنسرت‌ها حاضر می‌شوند؛ درحالی که حضور آنها ارتباطی به جشنواره پیدا نمی‌کند. حتی درآمدزایی این بخش که جنبی جشنواره است آفت‌هایی را هم به وجود آورده است و نشانه‌های چرخه بیمار را به شکل عریان‌تری نمایان کرده است. یکی دیگر از مهم‌ترین آسیب‌هایی که دامن جشنواره موسیقی فجر را گرفته است، غیبت استادان برجسته‌ای است که حضورشان می‌تواند به نقطه قوت این برنامه بدل شود؛ اما انگار مسوولان هم تمایلی به شکل‌گیری این اتفاق ندارند و ترجیح می‌دهند موسیقی فجر وضعیت کسالت‌بار، بدون حاشیه و منفعل هرساله‌اش را تکرار کند. البته این نکته را نباید نادیده گرفت که موسیقی از خط‌های قرمز پررنگ و محدودیت‌های زیادی برخوردار است و همین نکته اجازه ریسک به مدیران فرهنگی را نمی‌دهد تا تصمیم‌هایشان را راحت‌تر اتخاذ کنند و فضای متفاوتی را در روند موسیقی ایران به وجود بیاورند. شاید همین کلیدی‌ترین نکته مهجوریت جشنواره‌ای به حساب بیاید که برگزاری‌اش را هیچ‌کس جدی نمی‌گیرد.
ارسال نظر