تضمین اقتصادی دوران بازنشستگی
برنامه‌ریزی مالی مجموعه‌ای از پیش‌بینی‌های مالی است که هر فرد را برای یک زندگی با آرامش و آسایش در آینده نزدیک و دور آماده می‌کند. مجموع این برنامه‌ریزی شامل جنبه‌های مختلفی است که فقط به پس‌انداز کردن و سرمایه‌گذاری هنگفت در سرمایه‌گذاری‌های خاص خلاصه نمی‌شود.


این سرمایه‌گذاری‌ها فقط بخش کوچکی از یک برنامه‌ریزی جامع هستند. در یک برنامه‌ریزی مالی کامل و دقیق، وضعیت مالی امروز فرد یا خانواده بررسی شده و اهداف مالی در آینده نزدیک و دور نیز مورد نظر قرار خواهد گرفت و با توجه به آنها روش یا روش‌های حصول این اهداف و قابل دسترس بودن آنها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. برنامه‌ریزی مالی به کلیه جنبه‌هایی توجه می‌کند که استقلال مالی یا اهداف مالی فرد را در آینده تضمین خواهد کرد. پس‌انداز برای آینده با هدف خرید اتومبیل یا منزل یا پس‌انداز بازنشستگی از مواردی است که عموم افراد با آن آشنایی دارند و تعداد کثیری آن را اجرا می‌کنند. دوران بازنشستگی در ایران از اهمیت زیادی برخوردار است به شکلی که حتی درباره داشتن دوران بازنشستگی مناسب و خوب ضرب‌المثلی هم در فرهنگ ما جای گرفته است که می‌گوید: «مدتی بخور نون و تره، یک عمر بخور نون و کره» این ضرب‌المثل بیشتر به پس‌انداز کردن و کوشیدن برای داشتن آینده‌ای طلایی و مناسب اشاره دارد.بسیاری از ما این نکته را با پس‌انداز کردن اشتباه می‌گیریم و تصور می‌کنیم هنگامی که کار می‌کنیم باید هر ماه مقداری پول کنار بگذاریم و در حسابی پس‌انداز کنیم تا زمان بازنشستگی از آن استفاده کنیم اما تصور کنید چند سال متوالی پس‌انداز کرده‌اید و مبلغی در حساب بانکی خودتان دارید و پس از بازنشستگی شروع می‌کنید از آن هزینه می‌کنید و هر روز شاهد کمتر شدن مبلغ حساب بانکی خودتان خواهید بود این روند برای روحیه شما بسیار نا مناسب و استرس‌زا خواهد بود و باعث کاهش کیفیت زندگی و رشد نگرانی برای آینده خود و زندگی شما در دوران بازنشستگی شما که دوران بسیار مهمی در طول زندگی است خواهد بود.


حال آنکه بهترین راه برای تضمین آینده و بهبود کیفیت زندگی در دوران بازنشستگی به جریان انداختن این پس‌انداز در این دوران مهم زندگی است به گونه‌ای که این پس‌انداز در دوران بازنشستگی شما سرمایه مولد باشد یعنی اصل پول کاسته نشود بلکه برای شما درآمد حاصل کند و شما از آن درآمد هزینه کنید به این ترتیب آرامش و روحیه‌ای بسیار مناسب را برای دوران بازنشستگی خودتان تامین کرده‌اید و کیفیت زندگی را به بالاترین سطح روانی رسانده‌اید.این برنامه‌ریزی برای شما حد و مرزی در خرج کردن مشخص می‌کند به گونه‌ای که هرگز برای پس‌انداز کردن زندگی خود را سخت نخواهید گرفت بنابراین می‌توانید از هزینه‌های اضافه بکاهید و در عین حال صرفه‌جویی بی‌مورد هم نداشته باشید و آنچه را که دوست دارید انجام دهید و در اختیار بگیرید. این موضوع زمانی که سرمایه شما مولد است قابل دسترسی است نه اینکه شما سرمایه‌ای (پس‌اندازی) ثابت در دوران بازنشستگی خود داشته باشید.زودتر شروع کنید. کاملا روشن است که هرچه زودتر پس‌انداز کردن را شروع کنیم بهتر است اما برای شروع هیچ وقت خیلی دیر نیست، حتی اگر به دوران بازنشستگی نزدیک شده‌اید زیرا هر ریالی که اکنون پس‌انداز کنید در آینده بخشی از هزینه‌های شما را پوشش خواهد داد. همچنین به یاد داشته باشید که دیگر حوزه‌های برنامه‌ریزی مالی نظیر تخصیص دارایی‌ها در سبد سرمایه‌گذاری، هر چه شما به دوران بازنشستگی نزدیک‌تر می‌شوید اهمیت بالاتری پیدا می‌کنند. این به آن دلیل است که هر چه سال‌های مانده به دوران بازنشستگی کمتر می‌شود، شما فرصت‌ کمتری برای جبران زیان‌های احتمالی را دارید و به همین دلیل تحمل ریسک کاهش می‌یابد.


پس‌انداز به‌عنوان هزینه

پس‌انداز مرتب طی سال‌های متمادی شاید دشوار به نظر رسد به‌ویژه هنگامی که هزینه‌های زندگی بالا می‌رود و شما با جذابیت‌های کالاهای مصرفی رو‌به‌رو می‌شوید و وسوسه می‌شوید آنها را بخرید پس‌انداز کردن سخت می‌شود. برای آنکه از مسیر پس‌انداز خارج نشوید به آن به‌عنوان هزینه‌ای که باید در فواصل زمانی معین پرداخت شود نظیر اقساط وام مسکن، اجاره منزل و... نگاه کنید.سبد دارایی خود را متنوع کنید. از گذشته‌های دور گفته‌اند نباید تمام تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد قرار دهیم. در مورد دارایی‌هایی که برای دوران بازنشستگی پس‌انداز می‌کنیم نیز همین گفته صادق است. اختصاص کل پول خود در یک حوزه سرمایه‌گذاری ریسک از دست دادن آن یا کاهش بازده سرمایه‌گذاری را در پی دارد. به این ترتیب تخصیص دارایی‌ها به حوزه‌های گوناگون سرمایه‌گذاری، یک بخش مهم در مدیریت دارایی‌ها برای دوران بازنشستگی است.تمام هزینه‌ها را در برنامه مالی خود در نظر بگیرید. برخی از ما هنگام برنامه‌ریزی مالی برای دوران بازنشستگی دچار این اشتباه می‌شویم که هزینه‌های پزشکی، مالیات‌ها و هزینه‌های دیگر را در دوران بازنشستگی در نظر نمی‌گیریم. هنگامی که درباره میزان پس‌انداز در دوران بازنشستگی تصمیم می‌گیرید فهرستی از هزینه‌هایی که در این دوران خواهید داشت، تهیه کنید. با این کار پیش‌بینی‌هایتان واقع‌بینانه‌تر است و می‌توانید به طوردقیق برنامه‌ریزی کنید.


بودجه

پس‌انداز مقدار زیادی پول خیلی خوب است اما اگر به این معنا باشد که از وام‌های با بهره بالا استفاده می‌کنید تا هزینه‌های زندگی‌تان را پرداخت کنید، سود حاصل از پس‌اندازهایتان به شدت کم می‌شود یا از میان می‌رود. به همین دلیل زندگی طبق یک بودجه مناسب ضروری است.سبد دارایی‌تان را ارزیابی کنید. همزمان با نزدیک شدن به دوران بازنشستگی نیازهای مالی، هزینه‌ها و تحمل ریسک شما تغییر می‌کند، باید ترکیب سبد دارایی‌ها را به گونه‌ای تغییر دهید تا با شرایط جدید سازگار شود. با این کار، برنامه‌ریزی‌هایتان برای آینده دقیق خواهد بود.ارزیابی مجدد هزینه‌ها و اعمال تغییرات ضروری. اگر سبک زندگی، درآمد یا تعهدات مالی شما تغییر کرده است، بهتر است رویه‌های مالی خود را ارزیابی کرده و ترتیبی دهید که این رویه‌ها با شرایط جدید سازگار شوند. در این حالت تحقق اهدافی که برای دوران بازنشستگی تعیین کرده‌اید، آسان‌تر خواهد شد. برای مثال با گذشت سال‌ها ممکن است اقساط وام مسکن یا اتومبیل پایان پذیرد یا مسوولیت‌های مالی شما کمتر یا بیشتر شود.


با مشاوران با تجربه مشورت کنید

اکثر افراد شخصا تخصصی در حوزه مدیریت سبد دارایی‌ها و برنامه‌ریزی مالی ندارند. اگر شما هم جزو این گونه افراد هستید حتما از خدمات مشاوره‌ای یک متخصص این حوزه استفاده کنید. انتخاب متخصصی که برای شما مناسب باشد نیز جزو تصمیم‌های مهم زندگی است.کاری انجام دهید. فرض کنید که چندین سال متمادی هر روز صبح راس ساعت 7 از خانه خارج شده اید و به اداره رفته‌اید حالا پس از گذشت چندین سال ناگهان این عادت را باید تغییر دهید و تمامی فعالیت‌های خودتان را قطع می‌کنید. آیا تصور کرده‌اید چه ضربه روحی را به خودتان وارد می‌کنید؟ یا اینکه چقدر ناامید خواهید شد؟ مشاوران خانواده عنوان می‌کنند: بهترین راه برای بهبود کیفیت زندگی پس از بازنشستگی ایجاد تعادل بین دوران شاغل بودن و دوران بازنشستگی است، به این صورت که برای بازنشستگی خودتان برنامه‌ریزی کنید و کاری را که به آن علاقه‌مند هستید شروع کنید و هرگز از فعالیت‌های روزانه خودتان را دور نگه ندارید، با برنامه‌ریزی و پایه‌ریزی این‌گونه کارها در دوران میانسالی می‌توانید بلافاصله پس از بازنشستگی این کار را ادامه دهید بدون اینکه وقفه‌ای در روند زندگی شما ایجاد شود. با این کار روحیه خودتان را دو چندان کرده‌اید و هرگز فکر نمی‌کنید که جامعه به شما نیازی ندارد، بلکه شما هنوز فعال و تاثیرگذار خواهید بود. ضمن آنکه می‌توانید به تامین بودجه خانواده نیز کمک کنید.


چالش‌های جدید

بسیاری از مردم برای دوران زندگی خود برنامه‌ریزی می‌کنند و اهدافی را برای خودشان مشخص می‌کنند که قبل از بازنشستگی باید به آنها برسند یا اینکه تصمیم دارند این اهداف در دوران بازنشستگی آنها محقق شود اما متاسفانه بدون در نظر گرفتن شرایط و توانایی‌هایشان این تصمیم‌ها را اتخاذ می‌کنند نمی‌توانند به اهداف مورد نظر برسند بنابراین به روحیه و اعتماد به نفس خودشان ضربه‌ای جبران ناپذیر وارد می‌سازند و کیفیت زندگی خودشان را در دوران بازنشستگی دستخوش ناملایماتی می‌کنند.این دسته از افراد در دوران بازنشستگی خود دچار سرخوردگی‌های جبران ناپذیری خواهند شد به‌گونه‌ای که زندگی را برای خود و اطرافیان مشکل خواهند کرد. کارشناسان معتقدند که اگر افراد با توجه به توانایی‌ها و امکانات خودشان برای دوران زندگی و بازنشستگی خودشان برنامه‌ریزی کنند با هر موفقیت و بالا رفتن از پله‌های ترقی امیدوارتر و شاداب‌تر به زندگی خود ادامه می‌دهند، بنابراین اول از امکانات و توانایی‌های خودمان مطمئن شویم سپس برای آینده برنامه‌ریزی کنیم یا اینکه اهدافمان را طبق همین توانایی‌ها تعیین کنیم


راهکار آخر

در ایران بازنشسته شدن تنها به منزله کارنکردن نیست بلکه می‌تواند مشکلات متعددی را به همراه داشته باشد. در بسیاری از موارد پس از بازنشستگی از میزان درآمد فرد کاسته می‌شود. هویت شغلی او تغییر می‌کند. مقام اجتماعی او شکل دیگری می‌گیرد و در مواردی برنامه ریزی روزمره وی دگرگون می‌شود. برخی بازنشستگی را نوعی از کارافتادگی و انزوای اجتماعی تلقی می‌کنند. بنابراین این افراد با شروع بازنشستگی دچار مشکلات روحی می‌شوند. از طرف دیگر تورم سالانه در مقابل حقوق ناچیز، روز به روز بر حجم مشکلات بازنشستگان افزوده است. این وضعیت در جامعه به تغییر نگرش جوانان منجر می‌شود، چراکه با نحوه ارائه خدمات دولت به بازنشستگان و مستمری بگیران, یک کارمند جوان دیگر رغبتی به انجام وظایفش ندارد و می‌داند در آینده او نیز با مشکلات این چنینی روبه‌رو خواهد شد. پس سعی می‌کند با انتخاب شغل دوم و سوم ضمن منفک شدن از شغل اصلی شرایط را طوری فراهم کند که در دوران کهنسالی بتواند از زندگی نسبتا مرفهی برخوردار شود.از سوی دیگر متخصصان برنامه‌ریزی بازنشستگی و برنامه ریزی مالی توجه ما را به این نکته جلب می‌کنند که «هزینه‌های نگهداری و مراقب‌های خاص پزشکی در دوران سالمندی به معنی نیاز به نقدینگی بیشتر در دوران بازنشستگی است.» از کار افتادگی، مراقبت‌های خاص در دوران سالخوردگی، بیماری‌های خاص و مراقبت‌های پزشکی و فوت یکی از اعضای اصلی خانواده و تاثیر آن در درآمد و منابع مالی خانواده از جمله مواردی هستند که می‌توانند تاثیر بزرگی در برنامه‌ریزی بازنشستگی بگذارند.


هریک از این موارد اگر پیش از زمان بازنشستگی اتفاق بیفتد، می‌تواند اثر بزرگی در روند تکمیل و حصول به اهداف مورد نظر داشته باشدو اگر در زمان بازنشستگی حادث شود، نقدینگی مورد نیاز زمان بازنشستگی را به سرعت مصرف کرده و خانواده را در محدودیت مالی بزرگی قرار می‌دهد، بنابراین عاقلانه‌ترین کار این است که برای تامین هزینه‌های این اتفاقات باید تدابیر خاصی اتخاذ شود تا در زمان وقوع، هزینه‌های آن بر روند برنامه بازنشستگی حداقل تاثیر منفی را بگذارد. انتخاب یک بیمه مناسب که برای موارد فوق طراحی شده باشد، به تامین این هزینه‌ها کمک خواهد کرد.نکته آخر اینکه افرادی که طبق برنامه‌‌ریزی خودشان بازنشسته می‌شوند از کیفیت زندگی بهتری نسبت به دیگران که مجبور به پذیرفتن بازنشستگی شده‌اند برخوردارند و بسیار شادتر از آنها در این دوران زندگی می‌کنند. اگر شما جزو آن دسته از افراد هستید که به اجبار بازنشستگی را پذیرفته‌اید و پیش از موعد بازنشسته شده‌اید بهترین راه برای شما بازگشت به عقب خواهد بود این گروه می‌توانند دوباره مشغول به کار شوند تا بتوانند همه چیز را تحت کنترل خودشان درآورند و سپس طبق برنامه خودشان بازنشسته شوند. این گروه می‌توانند با اشتغال به کار نیمه وقت دوباره شرایط قبل از بازنشستگی را بازسازی کنند یا اینکه برای خود کسب‌وکاری راه بیاندازند و بعد از آن طبق برنامه‌ریزی تاریخ بازشستگی را دوباره مشخص کرد و با برنامه قبلی دست از کار بکشند. داشتن یک تخم مرغ از طلا هرگز نمی‌تواند آینده شما در دوران بازنشستگی را تضمین کند، البته در آمد داشتن هنگام بازنشستگی می‌تواند راه را برای گذراندن زندگی هموار کند، اما هرگز شرط اصلی برای تحقق تمامی آرزوها در دوران بازنشستگی نیست.