نبودن نام بزرگان در میان نامزدها یک هشدار است

شایان ربیعی　

جهانگیر کوثری را هم سینمایی‌ها می‌شناسند و هم فوتبالی‌ها. او این روزها دارد ۶۶ سالگی عمرش را از سر می‌گذراند. کوثری همچنان‌که بسیاری از علاقه‌مندان به سینما می‌دانند پدر باران کوثری و همسر رخشان بنی‌اعتماد است و از سال ۰۵۳۱ تاکنون در سینما حضور داشته و در این میان مجری و تهیه‌کننده برنامه‌های ورزشی تلویزیون هم بوده است. این تهیه کننده سینما امسال با فیلم «فِراری» به کارگردانی علیرضا داوودنژاد در جشنواره حضور داشت که فیلمش مورد توجه قرار گرفت و در هشت بخش از جمله بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر نقش اول مرد نامزد دریافت سیمرغ بلورین سی وپنجمین دوره جشنواره فیلم فجر شده است. با او درباره حواشی مربوط به اعلام نامزدها، جشنواره فجر و آینده‌ سینمای ایران گفت‌وگوی کوتاهی داشته‌ایم که از نظر می‌گذرانید.

آقای کوثری شما در دوره‌های مختلف جشنواره فجر از سال‌های پیش تا امروز حضور داشته‌اید. امسال هم در جشنواره با فیلم «فراری» حضور دارید. می‌خواستم از شما درباره وضعیت جشنواره امسال در قیاس با سال‌های گذشته بپرسم. جایگاه و شرایط جشنواره امسال از نظر شما چگونه بود؟ ضعف‌ها و قوت‌هایی که شما با آنها مواجه شدید و...

جشنواره سی وپنجم هم مثل دوره‌های گذشته، جشنواره پر رونقی بود و استقبال بسیاری از این جشنواره صورت گرفت. نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره کنم، در مورد اساس جشنواره است که در طول ۳۵ سال اخیر ثابت مانده و تغییر مدیران و دبیران جشنواره در آن خللی ایجاد نکرده است. اضافه کردن و حذف بخش‌های مختلف در قالب و چارچوب اصلی جشنواره که از سال ۶۰ بنیان نهاده شده، نتوانسته تغییر بنیادین ایجاد کند زیرا این بنیان از همان سال به درستی نهاده شد و آنانی که این بنا را گذاشتند، چشم‌انداز درستی از سینما داشتند. به همین خاطر این جشنواره سی و پنج سال دوام آورده و با تغییرات جزئی و سلیقه‌ای که هر سال انجام می‌شود باز هم جشنواره سر پا مانده و برگزار می‌شود. همانطور که گفتم اساس و پایه جشنواره برهمان مهر و نشان است که بود و تغییری نکرده است. همین جشنواره در طول بیش از سه دهه اخیر، سینمای نوین ایران را به وجود آورده است. فجر یک آیینه تمام نما از سینمای کشور ما است. اصولا فجر پایه‌ای بوده و هست برای موفقیت سینمای نوین ایرانی در جهان.

این همه جوایز معتبری که در سال‌های اخیر در برخی از مهمترین رویدادهای سینمایی جهان از جمله اسکار، کن، برلین، سن سباستین، لوکارنو، توکیو و... به سینمای ایران رسیده است در بخش قابل توجهی از خود مدیون جشنواره‌های بنیادینی مثل فجر است که یک عمر میدانی را برای رقابت فیلم‌های ایرانی ایجاد کرد تا استانداردهای سینمای ما سال به سال ارتقا پیدا کند. این موضوع نشان می‌دهد که سینمای ما توانسته خود را به استانداردهای جهانی برساند. حالا سینمای ما جایگاه ویژه‌ای در جهان دارد و این موضوع امتیاز کمی نیست. این جایگاه به سادگی به دست نیامده است. باید قدرش را بدانیم.

جشنواره امسال به نظرتان می‌تواند سال خوبی برای سینما رقم بزند؟

امسال از حیث تنوع آثار و رویکرد فیلمسازان به موضوعات مختلف، جشنواره قابل توجهی داشتیم. فیلم‌های امسال می‌توانند در جشنواره‌های معتبر خارجی هم رقبای جدی برای دیگر آثار باشند. تنوع و گونه‌گونی فیلم‌های امسال می‌تواند رویکردهای مختلف جشنواره معتبر جهانی را هم پوشش دهد و از این نظر می‌توان گفت که جشنواره امسال، جشنواره‌ای غنی و چند وجهی بود. رنگ‌آمیزی مضمونی جشنواره با توجه به حضور نسل‌های مختلف در رقابت امسال رنگ‌آمیزی جذاب و متنوعی است و این امتیاز خوبی برای جشنواره‌ است. به این معنی است که ما امسال علاوه‌بر اینکه در ژانرهای مختلف فیلم داشتیم، در ژانر اجتماعی هم که قوی‌ترین ژانر سینمای ایران است، گونه‌های مختلفی در پرداخت داستانی و کارگردانی فیلم‌ها داشتیم. من در فیلم‌های جوانان که امسال روی پرده جشنواره رفت احساس کردم آینده امیدبخشی داریم. فیلم‌ها به خوبی پرداخت شده‌اند و آثار قابل قبولی از سوی فیلم اولی‌ها ارائه شد.

امسال در بخش اعلام نامزدها یک شوک به جشنواره، فیلمسازان، منتقدان و... وارد شد. بسیاری از کسانی که انتظار می‌رفت برندگان سیمرغ باشند نامشان در میان نامزدها نیست. برخی فیلم‌ها اصولا در هیچ رشته‌ای نامزد نشدند و تعداد بسیار بیشتری در میان نامزدهای بخش اصلی نیستند و این در حالی است که از نظر منتقدان فیلم‌های قابل قبولی بودند. نظرتان در این باره چیست؟

این پیام خوبی برای ما دارد. منظورم از ما، فیلمسازان قدیمی است. پیام این است که اگر بخواهیم در این جریان پویای سینمایی متوقف بشویم، از گردونه رقابت جا خواهیم ماند. از روند رو به رشد و سریع سینمای ایران جا خواهیم ماند. امسال در جشنواره ما به‌طور خاص با این موضوع مواجه شدیم. تعداد فیلمسازان باتجربه مطرحی که نامشان در بخش رقابتی بود و توانستند نامزد بخش‌های مختلف شوند، زیاد نیست. این یک هشدار برای سینمای نسل قدیمی ماست. یا باید فعال باشید و به‌طور جدی روند و رویکرد‌های تازه سینمای ایران را دنبال کنید یا اینکه از قافله بازمی‌مانید. من ضمن احترامی که برای همه دوستان همکارم قائلم اما تاکید دارم که سینما به‌ویژه در روزگاری که ما در آن قرار داریم محل توقف نیست. سینما یک جریان روزآمد و پیش‌برنده پیدا کرده و مدام در حال حرکت است. متاسفم که برخی از سینماگران باتجربه ما نه فقط کسانی که در این جشنواره حاضر بودند بلکه حتی آنهایی که امسال فیلم هم نداشتند با این سیر رو به جلو همراه نشده‌اند یا به بیان دیگر پویایی آنها در این جریان کمتر از جوانان است. همانطور که می‌دانید امسال فیلمسازان بزرگی که نامشان بخشی از هویت سینمای ایران است اصولا در میان نامزدها نیستند. این درس خوبی است برای همه ما. به نظر من، این افق از یک سو می‌تواند هشداردهنده باشد برای نسل ما و از سوی دیگر می‌تواند امیدوارکننده باشد که نسل جدید سینمای ایران روز به روز با سرزندگی بیشتری دارد آینده را فتح می‌کند.

در مورد نامزدی فیلم خودتان چه نظری دارید، فیلمتان در هشت بخش جشنواره نامزد سیمرغ شده و این رکورد خوبی برای یک فیلم است.

فیلم ما هم به کارگردانی آقای داوودنژاد در بخش‌های قابل توجهی نامزد شده است. ایشان هم از کارگردانان باسابقه و نامدار سینمای ماست و فیلم هم مطابق با استانداردهای روز ساخته شده است. اما در کنار کار ما برخی از فیلم‌ها هم هستند که در تعداد بالایی از بخش‌ها نامزد سیمرغ شده‌اند. این نشان می‌دهد که سینما نمرده است و لوکوموتیو سینما همچنان در حال حرکت است. اگرچه ممکن است گاه گداری ترمز این سینما کشیده شود و موانعی پیش بیاید اما در نهایت این موتور و این لوکوموتیو به حرکت خود ادامه می‌دهد، با وجود این جوانان که با دغدغه نسبت به وضعیت فرهنگی و اجتماعی جامعه‌شان فیلم می‌سازند من آینده بسیار روشنی را برای سینما تصور می‌کنم.