صالح ارشادی پرداختن به موضوع «معنای زندگی»، چه در قالب تالیف آثار یا ترجمه متون مرتبط به آن، همچون بسیاری دیگر از مباحث مطرح در حوزه «فلسفه دین» در ایران، سابقه درازی ندارد. شاید بتوان درسگفتارهای استاد مصطفی ملکیان در دانشگاه تربیت مدرس را، که در سال 1382 ارائه شد، نخستین متنِ اندیشیده و منسجم به زبان فارسی، در موضوع «معنای زندگی» به شمار آورد. کما اینکه این فتح باب در سال‌های بعد، با انتشار آثاری عمدتا با نظارت یا راهنمایی وی، بسط یافت. با این حال، گذشت تنها یک دهه، برای رشد ادبیات مرتبط با یک موضوعِ فلسفی، عمر بلندی نیست. یادداشت پیش رو با این ملاحظه- نه به‌عنوان یک مرجع‌شناسی کامل- تنها به برخی از مهم‌ترین آثار منتشر شده‌ سال‌های اخیر درباره «معنای زندگی» اشاره خواهد کرد.

فصلنامه نقد و نظر(شماره‌های 29-30، 31-32)
pic۱
هر 4 شماره‌ فصلنامه‌ نقد و نظر در سال 1382‏، (در قالب 2مجلد) به موضوع «معنای زندگی» اختصاص داشت. این نشریه‌‌ تاثیرگذار عرصه فلسفه و دین که به واسطه طرح مباحث نزدیک به پروژه روشنفکران دینی به «کیان» قم مشهور بود با حجمی در حدود 1000 صفحه، رویکردهای متفاوت به مساله‌ معنای زندگی را به بحث گذاشت. اهمیت مقالات فصلنامه نقد و نظر که تا به امروز از مراجع اصلی در این زمینه محسوب می‌شود، چنان بود که شش سال بعد‏، گزیده‌ای از آن، توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به صورت کتابی مستقل با عنوان «معنای زندگی» منتشر شد.
کتاب ماه دین
در تیرماه 1390‏ «کتاب ماه دین»، نشریه تخصصی اطلاع‌رسانی و نقد کتاب، شماره 165 خود را به پرونده «دین و معنای زندگی» اختصاص داد. در این پرونده افزون بر معرفی کتاب، مقالاتی از تدئوس مِتز، گَرِت تامسِن و جان کاتینگهام نیز انعکاس یافت.pic2
اطلاعات حکمت و معرفت
«ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت» به سردبیری دکتر انشاالله رحمتی- استاد دانشگاه و مترجم پرکار حوزه فلسفه- نیز در اردیبهشت و دی ماه 92 و مرداد 93، سه دفتر در موضوع معنای زندگی منتشر کرد. این ماهنامه در دو دفترِ نخست خود به «معنای زندگی؛ مبانی و چشم‌اندازها» و «مرگ و معنای زندگی» می‌پرداخت.pic3


معنای زندگی: تری ایگلتون
ترجمه عباس مخبر‏، نشرآگه
pic۴
تری ایگلتون متفکر انگلیسی و استاد دانشگاه لَنکستر‏، که اغلب به عنوان یک نظریه‌پرداز ادبی شناخته می‌شود‏، در این کتاب مختصر، به نحوی گذرا زمینه‌های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی تهی شدن قلمرو عمومی از معنا را می‌کاود تا دریابد چرا پرسش معنای زندگی در دوران مدرنیته از نو سر برآورده است. ایگلتون معتقد است: «اگر زندگی ما معنایی داشته باشد، این معنا همان چیزی است که ما به آن داده‌ایم، نه چیزی که حاضر و آماده در اختیار ما قرار گرفته باشد.» کتاب ایگلتون چنان که از یک روشنفکر عمومی انتظار می‌رود متنی خالی از پیچیدگی‌های فلسفی را به مخاطب عرضه می‌کند.

انسان و خدا یا معنای زندگی، لوک فری
ترجمه عرفان ثابتی، نشر ققنوس
pic5
لوک فری متفکر معاصر فرانسوی از نسل جدید فیلسوفان فرانسه است که در این کتاب‏، به تعبیر مترجم اثر: «مهارت‌های استاد دانشگاه را با قابلیت‌های رساله‌نویس همگانی‏پسند می‌آمیزد». لوک فری بر این باور است که «مدرنیته و ظهور انسان‌گرایی سکولار در اروپای قرن هجدهم‏، جست‌وجوی معنا و امر مقدس را از میان نبرده،‏ بلکه هر دو را از طریق فرآیندی دوگانه دیگرگون کرده است: انسانی‌سازی امر الهی و الهی‌سازی امر انسانی.» او «مرگ انسان» را سرانجام فقدان معنا، غیبت استعلا و طرد دین
می‌داند.

معنای زندگی (مجموعه مقالات)
ترجمه اعظم پویا‏، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب
pic6
کتاب در برگیرنده مقالات جمعی از فیلسوفان و الهی دانان نامدار همچون والتر.تی.استیس، جان هیک، کیت وارد، لوییس‌هاپ‌واکر و ... است. جهت کلی این مقالات را می‌توان بحث در پیرامون «تلقی دینی از معنای زندگی» دانست.
فلسفه و معنای زندگی (مجموعه مقالات)
ترجمه محمد آزاده، نشر نگاه معاصر
pic7
مترجم اثر با گزینش ۹مقاله در این کتاب کوشیده است تا از زوایای مختلف پرسش از معنای زندگی را دنبال کند. این کتاب، جز در مقاله اول با عنوان «زندگی من» به قلم لئو تولستوی، در سه بخش دیگر به بررسی آرای فلسفی می‌پردازد. به این ترتیب‏، بخش دوم‏، به طرح سؤال معنای زندگی از دیدگاه فلسفه کلاسیک (افلاطون و ارسطو) در مقاله‌ای از جولیان یانگ اختصاص دارد. مقالات بخش سوم این مجموعه‏ دیدگاه فیلسوفان تحلیلی به مساله‌ معنای زندگی را در سه مقاله از کی نیلسن، تامس نیگل و ریچارد تیلور پیش رو می‌نهد، و در نهایت در بخش چهارم، ترجمه سه مقاله از کتاب «مرگ خدا و معنای زندگی» جولیان یانگ، نظرات فریدریش نیچه، ژان پل سارتر و مارتین‌هایدگر را بررسی می‌کند.
معنای زندگی، جان کاتینگهام
ترجمه اسماعیل علیخانی، انتشارات علمی فرهنگی
pic8
جان کاتینگهام، استاد فلسفه دانشگاه ردینگ انگلستان معنابخشی به زندگی انسان در دنیای معاصر را تنها در سایه‌ی دین ممکن می‌داند. کاتینگهام معتقد است اگرچه هیچ‌چیز در زندگی تضمین شده ‏نیست‏ لیکن اگر راهی که ما در پیش می‌گیریم همچون تمامی راه‌های معنوی‏ به کارهای شایسته‏ خودشناسی و احترام به دیگران بینجامد چیز زیادی از دست نخواهد رفت و اگر دعاوی دینی بر حق باشند‏ آن‌گاه همه‌چیز را به دست خواهیم آورد.
دین و معنای زندگی در فلسفه تحلیلی
نویسنده: محمدرضا بیات، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب
pic9
دکتر محمدرضا بیات عضو هیات علمی دانشگاه تهران، مولف نخستین اثر درباره معنای زندگی به زبان فارسی است. وی در کتاب خود می‌کوشد توصیفی جامع از رویکردها و نظریه‌های معنای زندگی و شیوه مواجهه‌ فیلسوفان تحلیلی با آنها ارائه کند. در این مسیر‏، تاثیرات تدئوس متز، فیلسوف تحلیلی معاصر و استاد دانشگاه ژوهانسبورگ را در ساختاربخشی به نگارش این کتاب می توان مشاهده کرد.
مولانا و معنای زندگی
نویسنده: مهدی کمپانی زارع، نشر نگاه معاصر
pic10
کتاب چنان که از نام آن پیداست، تلاش نویسنده برای همنشین ساختن اجزای پراکنده اندیشه‌های مولاناست که به نحوی مستقیم یا غیرمستقیم به بحث معنای زندگی مربوط می‌شود. زارع پس از آنکه در بخش نخست به اختصار، جغرافیای بحث معنای زندگی را تشریح می‌کند، در ادامه به تفصیل، دریافت مولانا از معنا، زندگی و معنای زندگی را عرضه می‌کند.