«پلاسکو»های خفته در منطقه ۲۲
افزایش جمعیت و شیوه امروزی زندگی در کلانشهرهایی همچون تهران، شهر را به توسعه عمودی و شهروندان را به زندگی در ساختمان‌های بلندمرتبه سوق داده است. این در حالی است که وقوع حوادث غیرمترقبه همچون آتش‌سوزی در چنین ساختمان‌هایی غیرقابل اجتناب است. اما نکته مهم آن است که بررسی‌ها از وضعیت ایمن‌سازی ساختمان‌های بلندمرتبه شهر نشان می‌دهد تاب‌آوری ساختمان‌ها به‌ویژه در برابر حریق موضوعی مغفول مانده در ساختمان‌های شهر به‌ویژه در بلندمرتبه‌ها است. حادثه آتش‌سوزی و فروریختن ساختمان «پلاسکو» زنگ خطر سایر ساختمان‌های بی دفاع و ناایمن شهری را به صدا درآورد.
افزایش جمعیت و شیوه امروزی زندگی در کلانشهرهایی همچون تهران، شهر را به توسعه عمودی و شهروندان را به زندگی در ساختمان‌های بلندمرتبه سوق داده است. این در حالی است که وقوع حوادث غیرمترقبه همچون آتش‌سوزی در چنین ساختمان‌هایی غیرقابل اجتناب است. اما نکته مهم آن است که بررسی‌ها از وضعیت ایمن‌سازی ساختمان‌های بلندمرتبه شهر نشان می‌دهد تاب‌آوری ساختمان‌ها به‌ویژه در برابر حریق موضوعی مغفول مانده در ساختمان‌های شهر به‌ویژه در بلندمرتبه‌ها است. حادثه آتش‌سوزی و فروریختن ساختمان «پلاسکو» زنگ خطر سایر ساختمان‌های بی دفاع و ناایمن شهری را به صدا درآورد. کارشناسان شهری می‌گویند: تاب آوردن یک ساختمان در برابر آتش به نوع طراحی سازه آن بستگی دارد و نه قدیمی یا جدید بودن آن. و جالب آنکه تفاوت ساختمان‌های جدید با ساختمان‌های قدیمی، فقط مقاومت آنها در برابر زلزله است و نه آتش.
تاکنون در ایران طرح سازه‌ها در برابر آتش الزامی نبوده و حتی در آئین‌نامه‌های طراحی ساختمان‌های ایران (ازجمله مبحث دهم مقررات ملی ساختمان) وارد نشده است. تاکید بر قدیمی بودن ساختمان پلاسکو در گزارش‌ها، غیرکارشناسی و گمراه‌کننده است و این سرنوشت شوم می‌تواند در انتظار تک‌تک برج‌های اسکلت فلزی غیرمقاوم در برابر آتش و البته پرزرق‌وبرق جدید و امروزی در هر جای دنیا باشد. طبق تعاریف کارشناسان شاخص‌هایی از جمله پله‌های فرار، حسگرهای اطفاء حریق، زنگ‌های هشداردهنده، جعبه‌های آتش‌نشانی شامل شلنگ و رایزر، معابر خروجی در هنگام حوادث، فاصله و عرض پله‌ها و مکان‌یابی آسانسورها و غیره به‌عنوان شاخص‌های ایمنی یک ساختمان شناخته می‌شوند. اگر ساختمانی فاقد این شاخص‌ها باشد به‌عنوان ساختمان ناایمن شناخته می‌شود که درصورت بی‌توجهی به این موارد ساختمان فاقد استاندارد ایمنی خواهد بود. حال این سوال ایجاد می‌شود که با سرعت‌گیری ساخت‌وسازهای بلندمرتبه به‌ویژه در مناطقی همچون منطقه ۲۲ آیا اجرای شاخص‌های ایمنی رعایت می‌شود؟
منطقه ۲۲ در سال ٧٩ با هدف ایجاد قطب گردشگری و تامین خدمات رفاهی ایجاد شد تا کمبود نیازهای طبیعی اما غیرمسکونی ساکنان فعلی و آتی کلان‌شهر تهران را جبران کند. در این سال‌ها اگرچه تعدادی پروژه گردشگری از جمله دریاچه چیتگر و یکی، دو پارک جنگلی در منطقه ٢٢ به اجرا درآمد اما اشغال سطح گسترده‌ای از آسمان این منطقه توسط بلندمرتبه‌های مسکونی و تجاری، کار ایجاد سایر پروژه‌های تفریحی را از اولویت انداخت و عملا چهره منطقه ٢٢ را که قرار بود پاسخگوی نیاز کل شهر به خدمات رفاهی باشد تحت‌الشعاع قرار داد. معصومه آباد رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه ساختمان‌های منطقه ٢٢ به جهت بافت و زیرساخت‌های جدید غالبا دارای تاییدیه ایمنی هستند، می‌گوید: این منطقه به جز شهرک گلستان و شهرک امیریه که محدودیت قانونی داشته و مجاز به ساخت‌وساز نهایتا بالای ٣ طبقه نیستند، ساختمان‌های ضلع شمالی و جنوبی بزرگراه همت غالبا بلندمرتبه و براساس شاخص و دستورالعمل‌های ایمنی سازمان ایمنی و آتش‌نشانی ساخته شده است.
طبق بررسی‌های به عمل آمده، از سال ٨١ به بعد یک نماینده از سازمان آتش‌نشانی در این خصوص در منطقه مستقر است و مجوز ساخت کلیه ساختمان‌ها با تاییدیه ایمنی انجام می‌گیرد. او اما به یک مشکل ایمنی در ساختمان‌های منطقه ۲۲ اشاره می‌کند و می‌گوید: تنها مشکلی که در بحث ایمنی وجود دارد، وجود سازه‌های فلزی قبل از سال ٩٣ است که فاقد پوشش ضدحریق هستند و چون مبحث سوم مقررات ملی ساختمان تحت عنوان حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق در سال ٩٣ اجرائی شد، ساختمان‌های با اسکلت فلزی در سال‌های قبل از آن در مواقع آتش‌سوزی از ایمنی لازم برخوردار نیستند و دچار افت مقاومت، اتصالات و نهایت گسیختگی و از هم پاشیدگی سازه می‌شود. او با اشاره به ساختمان شیشه‌ای بانک تجارت در خیابان طالقانی ادامه می‌دهد: این ساختمان از قدیمی‌ترین بلندمرتبه‌های شهر تهران است که سازه آن اسکلت فلزی با پوشش ضدحریق است. تهران در مقایسه با ٢٠٠ شهر جهان به لحاظ بلندمرتبه‌‌سازی، رتبه ١١ را دارد که از این منظر با شهرهای توسعه‌یافته رقابت می‌کند اما به لحاظ ایمنی ساختمان‌ها در برابر حوادث غیرمترقبه، رتبه زیر ١٠٠ را دارد.
به گفته وی، واحد اطلاعات اقتصادی اکونومیست، ٥٠ شهر مهم جهان را براساس شاخصی به نام شاخص شهرهای ایمن رده‌بندی کرده که بر اساس آن تهران بالاتر از جاکارتا، پایتخت اندونزی در رتبه ٤٩ قرار گرفته است.شاخص شهرهای ایمن بر پایه فاکتورهایی مثل امنیت دیجیتال، امنیت بهداشتی، ایمنی زیرساختی و ایمنی شخصی تهیه شده است و به هر شهر در این شاخص نمره‌ای از صفر تا ١٠٠ داده شده است. هرچه نمره شهری بیشتر باشد دلالت بر وجود امنیت و ایمنی بیشتر در آن شهر دارد. توکیو، پایتخت ژاپن در صدر این رده‌بندی قرار گرفته و نمره ٨٥/ ٦٣ را در شاخص شهرهای ایمن به دست آورده است. سنگاپور با نمره ٨٤/ ٦١ در رتبه دوم و اوساکای ژاپن با نمره ٨٢/ ٣٦ در رتبه سوم از این نظر قرار گرفته‌اند. شهرهای استکهلم، آمستردام، سیدنی، زوریخ، تورنتو، ملبورن و نیویورک نیز به ترتیب رتبه‌های چهارم تا دهم را به خود اختصاص داده‌اند.
رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران با بیان اینکه ارتقای شاخص‌های ایمنی در ساختمان‌های شهر با اتخاذ تدابیر مدیریتی کاملا امکان‌پذیر است، عنوان می‌کند: اقداماتی نظیر اهرم شرکت‌های بیمه از این دست اقدامات است. الزام نقل و انتقال املاک به داشتن گواهی بیمه، به صورت خودکار باعث می‌شود ساختمان‌های فاقد ایمنی در برابر حریق، به‌خصوص ساختمان‌های عمومی همچون برج‌های تجاری، اداری و خدماتی به امکانات و سیستم‌های روز بازدارنده آتش‌سوزی و مهار حریق مجهز شوند. در این الگو، مالکان ساختمان‌های پرخطر در تهران که عمدتا نهادها و اشخاص حقوقی هستند، پیش از انتقال سرقفلی یا اجاره واحدها، موظف به اخذ گواهی بیمه می‌شوند و شرکت‌های بیمه نیز برای صدور گواهینامه، مدارک مستند دال بر وجود مدیریت نگهداری و سرویس ساختمان را طلب می‌کنند. رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران، سه نهاد سازمان نظام مهندسی، وزارت راه و شهرسازی و شهرداری تهران را مسوول ورود جدی به این حوزه می‌داند.
او می‌گوید: قطعا وزارت راه وشهرسازی، سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری تهران مسوولیت اصلی برای پیگیری مقاوم‌سازی ساختمان‌ها به‌خصوص ساختمان‌های قدیمی و همچنین اعمال مدیریت برای تعمیر و نگهداری از همه ساختمان‌ها دارند. وظیفه هر سه نهاد یاد شده در ارتباط با این موضوع آن است که بدون هیچ‌گونه ملاحظه‌کاری و اغماض براساس ضوابط و مقررات موجود، پیگیر ایمن‌سازی حجم گسترده ساختمان‌ها و برج‌های قدیمی مشابه پلاسکو در پایتخت و سایر شهرها باشند. هرچند به نظر می‌رسد یکپارچه‌سازی ایمنی به معنای کامل، یکی از بهترین راهکارها است.
ارسال نظر