آنفلوآنزای H۱N۱ یا نوع A چیست؟
آنفلوآنزی H۱N۱ یک بیماری ویروسی است که معمولا برخی حیوانات را مبتلا می‌کند اما هرساله مواردی از ابتلای انسان به این بیماری نیز گزارش می‌شود. این بیماری در انسان از طریق تماس با فرد مبتلا نیز سرایت می‌کند و نشانه‌های معمول آن تب، سرگیجه، خشکی مفصل‌ها، حالت تهوع و در موارد پیشرفته، بیهوشی و مرگ است. مشاهدات و تجربیات دکتر سیدناصر عمادی از این بیماری در کشور غنا در غرب آفریقا و کشور کنیا در شرق آفریقا، به‌خصوص مشاهده مستقیم خانواده‌ای مبتلا که از کشور هند وارد کنیا شده بودند، تجربیات عملی کسب شده از این بیماری به همراه آخرین اطلاعات علمی از بزرگ‌ترین مرکز مبارزه بیماری‌های واگیردار در جهان (C.
آنفلوآنزی H1N1 یک بیماری ویروسی است که معمولا برخی حیوانات را مبتلا می‌کند اما هرساله مواردی از ابتلای انسان به این بیماری نیز گزارش می‌شود. این بیماری در انسان از طریق تماس با فرد مبتلا نیز سرایت می‌کند و نشانه‌های معمول آن تب، سرگیجه، خشکی مفصل‌ها، حالت تهوع و در موارد پیشرفته، بیهوشی و مرگ است.مشاهدات و تجربیات دکتر سیدناصر عمادی از این بیماری در کشور غنا در غرب آفریقا و کشور کنیا در شرق آفریقا، به‌خصوص مشاهده مستقیم خانواده‌ای مبتلا که از کشور هند وارد کنیا شده بودند، تجربیات عملی کسب شده از این بیماری به همراه آخرین اطلاعات علمی از بزرگ‌ترین مرکز مبارزه بیماری‌های واگیردار در جهان (C.D.C) یا (Center for Disease Control and Prevention) منتشر شده است.
مطالب و دستورات ارائه شده ذیل مطابق با رهنمودها و دستورات مرکز جهانی مبارزه با بیماری‌ها(CDC) در مناطق با شیوع بالا است و حاوی این بشارت و اطمینان است که این بیماری مانند هر بیماری ویروسی آنفلوآنزایی قابل علاج می‌باشد. اما رسالت پزشکی، آموزش و انتقال همه نکات از یک بیماری به مردم است، ولو اینکه هرگز با آن مواجه نشویم، زیرا دانستن خوب است و توانستن بهتر است.
1- ویروس H1N1 چیست؟
این ویروس از آنفلوآنزای تیپ A است که اولین بار در سال ۱۹۱۸ میلادی در آمریکا شناخته شد و پس از یک دوره طولانی در آوریل ۲۰۰۹ مجددا این بیماری به نام Swine flu یا آنفلوآنزای خوکی با شکل، قدرت و توانایی بیماری‌زایی متفاوت از گذشته در ایالات کالیفرنیای جنوبی از کشور آمریکا گزارش گردید و پس از آن به سرعت کشورهای مکزیک، کانادا و کشورهای اروپایی نیز مواردی از ابتلا به این بیماری را گزارش کرده‌اند. اگر چه Swine flu آنفلوآنزای خوکی نام گرفته، اما این به آن معنی نیست که این بیماری از خوک به انسان انتقال می‌یابد بلکه در آزمایشات به‌عمل آمده از این ویروس مشخص شده که تعدادی از ژن‌های آن شبیه آنفلوآنزای ویروسی است که در خوک‌های شمال آمریکا یافته‌اند.
در عین حال به‌دلیل شباهت بروز این آنفلوآنزا در خوک‌های اروپا و آسیا و مرغان و انسان‌ها، دانشمندان آن را یک آنفلوآنزای ویروسی چهارگانه نام نهاده‌اند. قدرت بیماری‌زایی این ویروس ۳ برابر ویروس آنفلوآنزای معمولی بوده و بیشترین شیوع آن در فصل سرد و انتقال آن از انسان به انسان است (نه حیوان به انسان) معمولا قسمت فوقانی سیستم تنفسی را درگیر می‌نماید و تنها در ۱ تا ۲ درصد می‌تواند منجر به مرگ شود که دلایل آن ذکر خواهد شد.
2- آخرین وضعیت بیماری در جهان چگونه است؟
بنا بر گزارش WHO (سازمان بهداشت جهانی) و CDC این بیماری در مرحله پاندمیک یعنی همه‌گیری جهانی و بیماری در فاز ۶ است. این بدان معنی است که جهان و تمام قاره‌ها در راه بیماری آنفلوآنزا طی ماه‌های آینده هستند و این بیماری همه کشورها را طی خواهد نمود و هیچ کشوری است از این بیماری در امان نخواهد بود. در مبارزه با این ویروس نو ظهور، آشنایی و آگاهی از این بیماری فرصت بیشتری به ما در حفظ سلامتی فردی، خانوادگی و اجتماعی خواهد داد و باید بدانیم شرط لازم پیشگیری، دانستن و عمل کردن به دانستنی‌هاست و به همین دلیل با هم از این بیماری می‌خوانیم تا سالم، مطمئن و شاد زندگی کنیم.
3- نشانه‌ها و علامت بیماری آنفلوآنزای خوکی چیست؟
علائم بیماری آنفلوآنزای خوکی مشابه آنفلوآنزای فصلی همانند تب، سرفه، گلودرد، آب‌ریزش بینی، کوفتگی و درد بدن، سر درد، لرز و خستگی و در موارد مشخص اسهال، تهوع و استفراغ می‌باشد و در مواردی ممکن است این بیماری ویروسی پیشرفت کرده و ایجاد عفونت‌های شدید ریوی، گوشی و سینوسی کند.
4 - چه افرادی بیشتر در معرض خطر بیماری آنفلوآنزای H1N1 هستند؟
۴ گروه از مردم در گروه خطرا ند. افراد مسن ۶۴ سال و بالاتر، کودکان با سن کمتر از ۵ سال، خانم‌های حامله، افراد با بیماری‌های مزمن و طولانی مدت مانند آسم، دیابت، برونشیت مزمن، بیماری‌های قلبی و ریوی و کسانی که به عللی همانند جراحی وسیع و شیمی درمانی، مکانیزم دفاعی و سیستم ایمنی بدن آنان در شرایط مساعدی نیست.در عین حال وجود آنتی بادی ضد این ویروس در بدن افراد میانسال، جوان و سالم و حتی در یک سوم از افراد مسن بالای ۶۰ سال بدن آنها را در مقابل این ویروس محافظت می‌نماید. بنابراین لازم است بدانیم بسیاری از افراد در ابتلا به این بیماری نیازی به درمان ویژه به استثناء استراحت و اقامت ۷ روزه در منزل و استفاده از داروهای معمولی جهت تسکین درد و علائم ندارند. زیرا مکانیزم دفاعی مناسب بدن ویروس را سرکوب و نابود می‌نماید.
5- چگونه ویروس آنفلوآنزای H1N1 انتقال می‌یابد؟
آخرین اطلاعات اظهار می‌کند که انتقال این بیماری از انسان به انسان از طریق سرفه، عطسه، تخلیه ترشحات بینی و دهان است و که ویروس می‌تواند حداکثر تا فاصله ۱.۵ متری از طریق سرفه یا عطسه منتقل شود. اما راه دیگر انتقال، تماس دست‌ها با محیط آلوده به ویروس است. مانند دستگیره درب‌ها یا وسایلی که به‌طور عمومی و مشترک استفاده می‌شود. دست تماس یافته با محیط آلوده به ویروس موجب انتقال آن از طریق دست آلوده شده به بینی و دهان یا چشم می‌شود.
6- چه علائمی در کودکان و بزرگسالان بسیار جدی است و باید به مرکز درمانی منتقل شوند؟
بیشتر مبتلایان به غیر از ۴ گروه در خطر(کودکان زیر ۵ سال، سالمندان بالای ۶۴ سال، خانم‌های باردار و افراد با بیماری زمینه ای) با استراحت در منزل و دوری در تماس با افراد و استفاده از داروهای ضد ویروس به راحتی درمان می‌شود. اما اگر علائم زیر در کودکان بروز کرد حتما نیازمند انتقال به بیمارستان هستند.
تنفس سریع و غیر عادی(نفس نفس زدن)
تغییر رنگ پوست به آبی یا خاکستری به‌خصوص در لب‌ها
بی‌اشتهایی شدید
تهوع و استفراغ مقاوم و مداوم
عدم هوشیاری، تشنج و بی‌توجهی به محیط
بی‌قراری و اضطراب شدید
تب بالا و سرفه مقاوم
اسهال به همراه علائم فوق
و در بزرگسالان:
تنفس کوتاه که به سختی انجام می‌شود.
احساس درد و فشار در قفسه سینه و شکم
سرگیجه ناگهانی و استفراغ شدید و مداوم و اسهال
کاهش سطح هوشیاری
تب و سرفه شدید.
7-دوره بیماری آنفلوآنزای H1N1 چه مدت یا چند روز است؟
اطلاعات بر این باور است که شخص یک روز پس از ابتلا به این ویروس دچار علائم می‌شود، یعنی این ویروس پس از ابتلای شخص در روز اول هیچ‌گونه علائمی ندارد و اصطلاحا دوره نهفته آن یک روز است اما دوره بیماری در افراد با مکانیزم دفاعی نرمال و طبیعی ۷ روز است. ولی این دوره در کودکان، افراد مسن و خانم‌های باردار و افرد با بیماری‌های دیگر متفاوت و طولانی تر است. بنابراین طی این مدت(۷ روز) شخص بیمار، منبع انتقال بیماری به افراد دیگر هست.
8- آیا امکان انتقال بیماری از طریق گوشت خوک وجود دارد؟
اگر چه کاملا مشخص نیست اما تاکنون گزارشی از آن ارسال نشده و پاسخ منفی است.
9- آیا انتقال بیماری آنفلوآنزای H1N1 از طریق آب نوشیدنی یا آب لوله‌کشی شهری ممکن است؟
گندزدایی و کلرزنی آب موجب سلامت کامل آب‌های نوشیدنی شهری است که همواره در حال انجام است. اگرچه اثبات این ادعا براساس موفقیت درمانی و سلامت آب‌های نوشیدنی در درمان آنفلوآنزای مرغی (H۵N۱) می‌باشد. اما تاکنون گزارشی از انتقال بیماری از آب‌هایی که کلرزنی شده‌اند نداشته‌ایم.
10- آیا استخر و چشمه‌های معدنی می‌توانند آلوده به ویروس آنفلوآنزای H1N1 شوند؟
براساس تجربیات به‌دست آمده از آنفلوآنزای مرغی (H۵N۱) اگر چنانچه استخرها به اندازه ۳ PPM -۱ و چشمه‌های معدنی به اندازه PPM۵-۲ کلرزنی و گندزدایی شوند احتمال وجود و انتقال ویروس صفر خواهد شد.
11- چگونه می‌توان خود را در مقابل بیماری آنفلوآنزای H1N1 ایمن کرد؟
*پوشاندن صورت، بینی و دهان در زمان سرفه و عطسه با دستمال کاغذی یک بار مصرف و پس از آن قرار دادن آن در سطل در بسته مخصوص.
*شستشوی دست و صورت با آب و صابون بعد از هر عطسه و سرفه تا ویروس‌ها زدوده شوند. دست‌ها را می‌توان با پنبه و الکل ضدعفونی کرد.
*در خارج از منزل، محیط کار و معابر عمومی از تماس دست‌هایتان با صورت یا چشم، بینی و دهان‌تان خودداری کنید.
*تا حدامکان از تماس بسیار نزدیک (دست دادن یا روبوسی) با افراد دیگر خودداری کنید.
*آب دهان و ترشحات بینی را در زمین نریزید. آن را در دستمال کاغذی یک بار مصرف تخلیه و سپس به سطل مخصوص منتقل کنید.
*سعی کنید از حضور در مکان‌های پر ازدحام به‌خصوص در محیط‌های بسته که امکان عطسه و سرفه در آن زیاد است، خودداری کنید.
*دقت کافی به مسافرانی که از خارج کشور به‌خصوص کشورهای آمریکایی، اروپایی و آسیای جنوب شرقی وارد کشور می‌شوند داشته باشید و در مسافرت به این کشورها به همه نکات مراقبتی دقت کنید.
*اگر احساس سرماخوردگی دارید در صورت شک به این بیماری حداقل 7 روز در خانه بمانید و یک روز بعد از بهبودی کامل می‌توانید وارد فعالیت روزانه و اجتماعی شوید. این راهی است که دیگران را آلوده نمی کنید.
* بیمار باید در اتاقی استراحت نماید که محل عبور و مرور و رفت و آمد دیگران نباشد و اصطلاحا ایزوله باشد. تماس با افراد بهتر است از طریق تلفن باشد و حتی‌الامکان یک نفر نیازهای شخص بیمار را تامین نماید. درب و پنجره اتاق بیمار تاحدامکان باز باشد و از سیستم تهویه برخوردار باشد.
* حمام جداگانه برای بیمار به همراه وسایل شخصی ضروری است. در غیر این صورت قبل از استفاده از حمام برای دیگران باید حتما کلرزنی و گندزدایی شود.
* نوشیدن مایعات فراوان و مسکن‌های استامینوفن، بروفن و ناپروکسن با نظر پزشک فراموش نشود. محدودیت مصرف دارو برای اشخاص با نارسایی و مشکلات کبدی و کلیوی باید مدنظر باشد و مصرف آنتی بیوتیک فقط با نظر پزشک در صورت احتمال بروز عفونت‌های باکتریال ضروری است.
اگر یکی از اعضای خانواده بیمارشد چه کنیم؟
در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده‌تان به آنفلوآنزای H۱N۱ می‌توانید به محل کار و تحصیل خود بروید اما شرایط خود را کنترل کنید و مسوول محیط کار را از موضوع مطلع نمایید زیرا به محض بروز علائم در شما، باید در منزل استراحت کنید. ۴ گروه افراد پرخطر ذکر شده در صورت اجبار به زندگی در کنار بیمار نیازمند درمان جهت پیشگیری از بیماری است و اگر شما در این ۴ گروه نیستید نیاز به درمانی جز مراقبت‌های ذکر شده ندارید. (۴ گروه شامل کودکان زیر ۵ سال، سالمندان، افراد با بیماری زمینه ای و خانم‌های باردار) درخصوص ظروف و وسایلی که به‌وسیله شخص بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرند تاکید شده شستن آن با آب گرم و مواد ضدعفونی کننده موجب نابودی ویروس می‌شود و استفاده از آن برای دیگر افراد خانواده منعی ندارد. مانند (بشقاب، سینی، قاشق) البته این مجزا از وسایل شخصی چون شانه، مسواک، لباس و... می‌باشد. نکته مهم احترام و توجه ویژه به بیمار در این شرایط بسیار مهم است. هرگز تصور نکنید که بیماری آنفلوآنزای H۱N۱ بسیار خطرناک و صعب‌العلاج یا لاعلاج است. این ویروس همانند همه ویروس‌های سرماخوردگی است اما با تفاوت‌های اندک و ناشناخته که ما را مجاب به رعایت نکات جدید می‌کنید تا چیز مهمی را از دست ندهیم.
بنابراین حتما باید به سالمندان و کودکان که به محدودیت در معاشرت و احترام حساس هستند و حتی ممکن است کمی ناراحت و دلگیر شوند شرایط بیماری‌شان را توضیح دهیم که بدانند بقای سلامتی و شادابی ایشان و اطرافیان نیازمند یک هفته فراغت و دوری از تمایلات و علایق گذشته است. با پزشک معالج یا خانوادگی یا مرکز درمانی همواره در تماس باشید و همه روزه آنان را از شرایط بیمار خود مطلع کنید تا در شرایط بحرانی بیمار را به بیمارستان منتقل کنید.
نحوه شستن دست‌ها چگونه باشد؟
دست‌ها با آب گرم و صابون به مدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه باید شسته شوند یا با پنبه و الکل تمام دست‌ها و حتی بین انگشت‌تان و زیر ناخن‌ها تمیز شوند.
چه مدت ویروس می‌تواند در محیط باقی بماند و بیشترین مکان‌هایی که امکان آلودگی دارد کجا است؟
در خارج از بدن ویروس به مدت ۲ تا ۸ ساعت زنده می‌ماند. اما گرمای محیط ۷۵ تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد و مواد ضدعفونی کننده هیدروژن پروکساید، بتادین و الکل آن را به راحتی نابود می‌کنند. اما منابع آلودگی در انسان شامل: بینی، دهان، لب‌ها، چشم‌ها موی سر و دست‌ها می‌باشند، زیرا مکان‌های فوق بیشتر مورد تماس دست‌ها در افراد عادی هستند. اما بیشترین امکان آلودگی محیطی برای وسایلی است که به نحوی با دست و صورت انسان در تماس اند، همانند دستگیره درها، میز و صندلی، شیرآلات، نرده‌های پله‌ها، بالشت خواب و ملافه، اسباب بازی‌ها، وسایل آشپزی و آشپزخانه وسایل عمومی که مورد استفاده مشترک می‌باشد، همانند اسکناس، اسناد و مدارک دست به دست شده و.... بنابراین حائز اهمیت است پس از تماس با هر فرد یا اشیاء مشکوک دست و صورت خود را با آب و صابون شستشو دهیم و بهتر است در محیط کار قبل از شروع کار و پایان کار میز کارمان را با پنبه الکلی ضد عفونی کنیم.
آیا درمان دارویی برای درمان آنفلوآنزای H1N1 وجود دارد؟
بله داروی ضد ویروس Oseltamivir (اسلتامی‌ویر) یا Zanamivir (زانامی‌ویر) که دارای اشکال قرص، شربت و اسپری است و در داخل کشور تولید می‌شود. این دارو در پیشگیری موثر بوده و به‌خصوص با نظر پزشک معالج در موارد شدید ابتلاء به بیماری نیز مصرف آن ضروری است. این دارو شدت و دوره بیماری را کم و کوتاه می‌نماید و همچنین از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند و امکان سرایت آن را به دیگران کم می‌کند و پیشنهاد شده این دارو جهت پیشگیری فقط در ۴ گروه پر خطر که قبلا ذکر شده استفاده شود و در سایر بیماران مبتلا به درجات متوسط و خفیف از شدت بیماری استراحت، مصرف مایعات فراوان و اقدامات درمانی، حمایتی و علامت درمانی با مسکن‌های تجویز شده از سوی پزشک کافی است. آنفلوآنزای H۱N۱ با نام‌های Swine flu،Hog flu و pig flu شناخته می‌شود. گزارشاتی از سابقه ابتلا انسان به این بیماری در سال‌های ۱۹۱۸، ۱۹۷۶ و پس از آن وجود دارد. خوک ممکن است به ویروس آنفلوآنزای انسانی و سایر حیوانات و حتی پرندگان مبتلا شود و در بدن آن شیفت آنتی ژنیک یا دگرگونی ژنتیک در جهت ایجاد ویروس جدید رخ دهد. ویروس آنفلوآنزای خوکی سال ۲۰۰۹ با زیرگروه H۱N۱ نوع A آنفلوآنزا شناخته شده است.
طریقه انتقال ویروس:
انتقال در حیوان:
طریقه انتقال بین خوک‌ها از طریق راه‌های هوایی شامل دستگاه تنفسی (مانند تماس دهان،بینی و...) صورت می‌گیرد.
انتقال از حیوان به انسان:
افرادی که در معرض تماس با پرندگان و برخی حیوانات هستند خصوصا افرادی که در مراکز نگهداری این حیوانات کار می‌کنند،در معرض خطر بالای انواع ویروس آنفلوآنزای اندمیک در این نوع حیوانات هستند. بنابراین این جمعیت از انسان‌ها به‌عنوان میزبان این ویروس می‌توانند در نظر گرفته شوند. سایر افراد در معرض خطر شامل دامپزشکان و کارگران در مراکز تهیه گوشت هستند. هرچند خطر ابتلا برای این دو گروه کمتر از افرادی است که در مزارع پرورش دام و پرندگان کار می‌کنند.
نکته:ویروس H1N12009 از خوک جدا نشده است و از آن به انسان منتقل نمی‌شود بلکه از طریق انسان به انسان شیوع می‌یابد.
علائم و نشانه‌ها:
علائم در انسان:
مطابق با گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) علائم آنفلوآنزای خوکی سال ۲۰۰۹ با ویروس H۱N۱ در کل شباهت با علائم سایر سویه‌های آنفلوآنزا و شبه آنفلوآنزا دارد. علائم شامل تب،سرفه، گلو درد، بدن درد، سردرد، خستگی و لرز می‌باشد. درصد زیادی از مبتلایان به این نوع ویروس جدید علائم اسهال و تهوع را نیز داشته‌اند. با توجه به اینکه علائم ذکر شده تنها منحصر به آنفلوآنزای خوکی نمی‌باشد،گرفتن شرح حال کامل از بیمار ضروری است، همچنین تشخیص قطعی این نوع از آنفلوآنزا نیاز به تست‌های آزمایشگاهی مربوط به نمونه‌های تنفسی از قبیل نمونه‌های تهیه شده از بینی و گلو دارد. علائم بیماری در خوک شامل تب، عطسه، سرفه، مشکلات در تنفس و کاهش اشتها است و در تعدادی از موارد منجر به سقط جنین در حیوان نیز شده است. مرگ و میر ناشی از آنفلوآنزای خوکی در خوک پایین و حدود ۱تا۴درصد می‌باشد. این ویروس سبب کاهش وزن و رشد حیوان و بنابراین ضرر اقتصادی به دامدار می‌شود.
پیشگیری:
شامل سه مرحله است:پیشگیری در حیوان،انتقال از حیوان به انسان و انسان به انسان.
پیشگیری از انتقال انسان به انسان:
راه‌های انتقال در بین انسان‌ها شامل عطسه کردن، سرفه کردن و تماس با اشیا آلوده به ویروس است. شستن متناوب دست‌ها با آب و صابون، ژل‌ها، فوم‌ها و شست‌وشودهنده‌ها با پایه‌های الکلی،خصوصا بعد از حضور در مراکز عمومی و ضدعفونی کردن سطوح می‌تواند سبب کاهش انتقال شود متخصصین معتقدند شستشوی دست‌ها در پیشگیری از عفونت‌های ویروسی (شامل آنفلوآنزای معمولی) به خوبی موثر است، حتی قطره‌های بسیار ریز از ترشحات بینی و حلق ممکن است سبب آلودگی میز کار،تلفن یا سایر سطوح شده و به این ترتیب انتقال از انگشت به دهان، بینی یا چشم شود. هر شخص با علائم شبه آنفلوآنزا شامل تب ناگهانی، سرفه یادردهای عضلانی بهتر است از محیط‌های کار و مراکز عمومی دور بماند و با پزشک تماس بگیرد. فاصله گرفتن از اجتماعات عمومی در محیط‌هایی که احتمال می‌رود ویروس در آنجا شایع باشد نیز توصیه می‌شود. این اقدام با توجه به درصد و میزان شیوع این بیماری در شهر و کشور مربوطه است.
واکسن آنفلوآنزا نیز می‌تواند در پیشگیری این بیماری موثر باشد، هرچند واکسن‌های آنفلوآنزای کنونی، علیه ویروسH۱N۱۲۰۰۹ ایمنی حاصل نمی‌کنند. البته تهیه واکسن جدید از این نوع ویروس به زودی امکان‌پذیر خواهد بود. ویروس این بیماری در دمای پخت بالای ۷۰ درجه سانتی گراد از بین می‌رود و شدت بیماری در انسان به حدت ویروس، وجود سابقه ایمنی در افراد، واکسیناسیون یا سابقه ابتلا به آنفلوآنزای فصلی و شرایط سلامتی میزبان بستگی دارد.
درمان:
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها هر چند تاثیری علیه این ویروس ندارد ولی به پیشگیری از پنومونی باکتریایی و سایر عفونت‌های ثانویه کمک می‌کند. داروهای آنتی وایرال در انسان مبتلا به تخفیف بیماری و بهبود سریع‌تر آن کمک می‌کند.درمان بهتر است طی دو روز از شروع علائم انجام شود. در کنار داروهای ضد ویروس، درمان علامتی- حمایتی در منزل یا در بیمارستان شامل جایگزین کردن مایعات از دست رفته و کنترل تب، انجام می‌شود. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا، داروی Oseltamivir(Tamiflu) و Zanamivir(Relenza) را برای درمان یا پیشگیری علیه این ویروس توصیه می‌کند. البته گروه کثیری از افرادی که از این بیماری بهبودی کامل یافته‌اند نیازی به داروهای ضدویروس نداشته‌اند. ویروس آنفلوآنزای خوکی ۲۰۰۹،مقاوم به آمانتادین یا ریمانتادین گزارش داده شده است. به‌طور کلی میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری کمتر از یک درصد بوده و در افرادی که بیماری زمینه‌ای مانند ناراحتی قلبی، کلیوی و مزمن ریوی داشته‌اند، مرگ و میر شایع‌تر است. همان‌طور که قبلا نیز ذکر شد درمان‌های حمایتی مانند کنترل آب و الکترولیت‌ها کمک به بهبود بیماری می‌کند.
مطالب و دستورات ارائه شده ذیل مطابق با رهنمودها و دستورات مرکز جهانی مبارزه با بیماری‌ها(CDC) در مناطق با شیوع بالا است و حاوی این بشارت و اطمینان است که این بیماری مانند هر بیماری ویروسی آنفلوآنزایی قابل علاج می‌باشد. اما رسالت پزشکی، آموزش و انتقال همه نکات از یک بیماری به مردم است، ولو اینکه هرگز با آن مواجه نشویم، زیرا دانستن خوب است و توانستن بهتر است.
1- ویروس H1N1 چیست؟
این ویروس از آنفلوآنزای تیپ A است که اولین بار در سال ۱۹۱۸ میلادی در آمریکا شناخته شد و پس از یک دوره طولانی در آوریل ۲۰۰۹ مجددا این بیماری به نام Swine flu یا آنفلوآنزای خوکی با شکل، قدرت و توانایی بیماری‌زایی متفاوت از گذشته در ایالات کالیفرنیای جنوبی از کشور آمریکا گزارش گردید و پس از آن به سرعت کشورهای مکزیک، کانادا و کشورهای اروپایی نیز مواردی از ابتلا به این بیماری را گزارش کرده‌اند. اگر چه Swine flu آنفلوآنزای خوکی نام گرفته، اما این به آن معنی نیست که این بیماری از خوک به انسان انتقال می‌یابد بلکه در آزمایشات به‌عمل آمده از این ویروس مشخص شده که تعدادی از ژن‌های آن شبیه آنفلوآنزای ویروسی است که در خوک‌های شمال آمریکا یافته‌اند.
در عین حال به‌دلیل شباهت بروز این آنفلوآنزا در خوک‌های اروپا و آسیا و مرغان و انسان‌ها، دانشمندان آن را یک آنفلوآنزای ویروسی چهارگانه نام نهاده‌اند. قدرت بیماری‌زایی این ویروس ۳ برابر ویروس آنفلوآنزای معمولی بوده و بیشترین شیوع آن در فصل سرد و انتقال آن از انسان به انسان است (نه حیوان به انسان) معمولا قسمت فوقانی سیستم تنفسی را درگیر می‌نماید و تنها در ۱ تا ۲ درصد می‌تواند منجر به مرگ شود که دلایل آن ذکر خواهد شد.
2- آخرین وضعیت بیماری در جهان چگونه است؟
بنا بر گزارش WHO (سازمان بهداشت جهانی) و CDC این بیماری در مرحله پاندمیک یعنی همه‌گیری جهانی و بیماری در فاز ۶ است. این بدان معنی است که جهان و تمام قاره‌ها در راه بیماری آنفلوآنزا طی ماه‌های آینده هستند و این بیماری همه کشورها را طی خواهد نمود و هیچ کشوری است از این بیماری در امان نخواهد بود. در مبارزه با این ویروس نو ظهور، آشنایی و آگاهی از این بیماری فرصت بیشتری به ما در حفظ سلامتی فردی، خانوادگی و اجتماعی خواهد داد و باید بدانیم شرط لازم پیشگیری، دانستن و عمل کردن به دانستنی‌هاست و به همین دلیل با هم از این بیماری می‌خوانیم تا سالم، مطمئن و شاد زندگی کنیم.
3- نشانه‌ها و علامت بیماری آنفلوآنزای خوکی چیست؟
علائم بیماری آنفلوآنزای خوکی مشابه آنفلوآنزای فصلی همانند تب، سرفه، گلودرد، آب‌ریزش بینی، کوفتگی و درد بدن، سر درد، لرز و خستگی و در موارد مشخص اسهال، تهوع و استفراغ می‌باشد و در مواردی ممکن است این بیماری ویروسی پیشرفت کرده و ایجاد عفونت‌های شدید ریوی، گوشی و سینوسی کند.
4 - چه افرادی بیشتر در معرض خطر بیماری آنفلوآنزای H1N1 هستند؟
۴ گروه از مردم در گروه خطرا ند. افراد مسن ۶۴ سال و بالاتر، کودکان با سن کمتر از ۵ سال، خانم‌های حامله، افراد با بیماری‌های مزمن و طولانی مدت مانند آسم، دیابت، برونشیت مزمن، بیماری‌های قلبی و ریوی و کسانی که به عللی همانند جراحی وسیع و شیمی درمانی، مکانیزم دفاعی و سیستم ایمنی بدن آنان در شرایط مساعدی نیست.در عین حال وجود آنتی بادی ضد این ویروس در بدن افراد میانسال، جوان و سالم و حتی در یک سوم از افراد مسن بالای ۶۰ سال بدن آنها را در مقابل این ویروس محافظت می‌نماید. بنابراین لازم است بدانیم بسیاری از افراد در ابتلا به این بیماری نیازی به درمان ویژه به استثناء استراحت و اقامت ۷ روزه در منزل و استفاده از داروهای معمولی جهت تسکین درد و علائم ندارند. زیرا مکانیزم دفاعی مناسب بدن ویروس را سرکوب و نابود می‌نماید.
5- چگونه ویروس آنفلوآنزای H1N1 انتقال می‌یابد؟
آخرین اطلاعات اظهار می‌کند که انتقال این بیماری از انسان به انسان از طریق سرفه، عطسه، تخلیه ترشحات بینی و دهان است و که ویروس می‌تواند حداکثر تا فاصله ۱.۵ متری از طریق سرفه یا عطسه منتقل شود. اما راه دیگر انتقال، تماس دست‌ها با محیط آلوده به ویروس است. مانند دستگیره درب‌ها یا وسایلی که به‌طور عمومی و مشترک استفاده می‌شود. دست تماس یافته با محیط آلوده به ویروس موجب انتقال آن از طریق دست آلوده شده به بینی و دهان یا چشم می‌شود.
6- چه علائمی در کودکان و بزرگسالان بسیار جدی است و باید به مرکز درمانی منتقل شوند؟
بیشتر مبتلایان به غیر از ۴ گروه در خطر(کودکان زیر ۵ سال، سالمندان بالای ۶۴ سال، خانم‌های باردار و افراد با بیماری زمینه ای) با استراحت در منزل و دوری در تماس با افراد و استفاده از داروهای ضد ویروس به راحتی درمان می‌شود. اما اگر علائم زیر در کودکان بروز کرد حتما نیازمند انتقال به بیمارستان هستند.
تنفس سریع و غیر عادی(نفس نفس زدن)
تغییر رنگ پوست به آبی یا خاکستری به‌خصوص در لب‌ها
بی‌اشتهایی شدید
تهوع و استفراغ مقاوم و مداوم
عدم هوشیاری، تشنج و بی‌توجهی به محیط
بی‌قراری و اضطراب شدید
تب بالا و سرفه مقاوم
اسهال به همراه علائم فوق
و در بزرگسالان:
تنفس کوتاه که به سختی انجام می‌شود.
احساس درد و فشار در قفسه سینه و شکم
سرگیجه ناگهانی و استفراغ شدید و مداوم و اسهال
کاهش سطح هوشیاری
تب و سرفه شدید.
7-دوره بیماری آنفلوآنزای H1N1 چه مدت یا چند روز است؟
اطلاعات بر این باور است که شخص یک روز پس از ابتلا به این ویروس دچار علائم می‌شود، یعنی این ویروس پس از ابتلای شخص در روز اول هیچ‌گونه علائمی ندارد و اصطلاحا دوره نهفته آن یک روز است اما دوره بیماری در افراد با مکانیزم دفاعی نرمال و طبیعی ۷ روز است. ولی این دوره در کودکان، افراد مسن و خانم‌های باردار و افرد با بیماری‌های دیگر متفاوت و طولانی تر است. بنابراین طی این مدت(۷ روز) شخص بیمار، منبع انتقال بیماری به افراد دیگر هست.
8- آیا امکان انتقال بیماری از طریق گوشت خوک وجود دارد؟
اگر چه کاملا مشخص نیست اما تاکنون گزارشی از آن ارسال نشده و پاسخ منفی است.
9- آیا انتقال بیماری آنفلوآنزای H1N1 از طریق آب نوشیدنی یا آب لوله‌کشی شهری ممکن است؟
گندزدایی و کلرزنی آب موجب سلامت کامل آب‌های نوشیدنی شهری است که همواره در حال انجام است. اگرچه اثبات این ادعا براساس موفقیت درمانی و سلامت آب‌های نوشیدنی در درمان آنفلوآنزای مرغی (H۵N۱) می‌باشد. اما تاکنون گزارشی از انتقال بیماری از آب‌هایی که کلرزنی شده‌اند نداشته‌ایم.
10- آیا استخر و چشمه‌های معدنی می‌توانند آلوده به ویروس آنفلوآنزای H1N1 شوند؟
براساس تجربیات به‌دست آمده از آنفلوآنزای مرغی (H۵N۱) اگر چنانچه استخرها به اندازه ۳ PPM -۱ و چشمه‌های معدنی به اندازه PPM۵-۲ کلرزنی و گندزدایی شوند احتمال وجود و انتقال ویروس صفر خواهد شد.
11- چگونه می‌توان خود را در مقابل بیماری آنفلوآنزای H1N1 ایمن کرد؟
*پوشاندن صورت، بینی و دهان در زمان سرفه و عطسه با دستمال کاغذی یک بار مصرف و پس از آن قرار دادن آن در سطل در بسته مخصوص.
*شستشوی دست و صورت با آب و صابون بعد از هر عطسه و سرفه تا ویروس‌ها زدوده شوند. دست‌ها را می‌توان با پنبه و الکل ضدعفونی کرد.
*در خارج از منزل، محیط کار و معابر عمومی از تماس دست‌هایتان با صورت یا چشم، بینی و دهان‌تان خودداری کنید.
*تا حدامکان از تماس بسیار نزدیک (دست دادن یا روبوسی) با افراد دیگر خودداری کنید.
*آب دهان و ترشحات بینی را در زمین نریزید. آن را در دستمال کاغذی یک بار مصرف تخلیه و سپس به سطل مخصوص منتقل کنید.
*سعی کنید از حضور در مکان‌های پر ازدحام به‌خصوص در محیط‌های بسته که امکان عطسه و سرفه در آن زیاد است، خودداری کنید.
*دقت کافی به مسافرانی که از خارج کشور به‌خصوص کشورهای آمریکایی، اروپایی و آسیای جنوب شرقی وارد کشور می‌شوند داشته باشید و در مسافرت به این کشورها به همه نکات مراقبتی دقت کنید.
*اگر احساس سرماخوردگی دارید در صورت شک به این بیماری حداقل 7 روز در خانه بمانید و یک روز بعد از بهبودی کامل می‌توانید وارد فعالیت روزانه و اجتماعی شوید. این راهی است که دیگران را آلوده نمی کنید.
* بیمار باید در اتاقی استراحت نماید که محل عبور و مرور و رفت و آمد دیگران نباشد و اصطلاحا ایزوله باشد. تماس با افراد بهتر است از طریق تلفن باشد و حتی‌الامکان یک نفر نیازهای شخص بیمار را تامین نماید. درب و پنجره اتاق بیمار تاحدامکان باز باشد و از سیستم تهویه برخوردار باشد.
* حمام جداگانه برای بیمار به همراه وسایل شخصی ضروری است. در غیر این صورت قبل از استفاده از حمام برای دیگران باید حتما کلرزنی و گندزدایی شود.
* نوشیدن مایعات فراوان و مسکن‌های استامینوفن، بروفن و ناپروکسن با نظر پزشک فراموش نشود. محدودیت مصرف دارو برای اشخاص با نارسایی و مشکلات کبدی و کلیوی باید مدنظر باشد و مصرف آنتی بیوتیک فقط با نظر پزشک در صورت احتمال بروز عفونت‌های باکتریال ضروری است.
اگر یکی از اعضای خانواده بیمارشد چه کنیم؟
در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده‌تان به آنفلوآنزای H۱N۱ می‌توانید به محل کار و تحصیل خود بروید اما شرایط خود را کنترل کنید و مسوول محیط کار را از موضوع مطلع نمایید زیرا به محض بروز علائم در شما، باید در منزل استراحت کنید. ۴ گروه افراد پرخطر ذکر شده در صورت اجبار به زندگی در کنار بیمار نیازمند درمان جهت پیشگیری از بیماری است و اگر شما در این ۴ گروه نیستید نیاز به درمانی جز مراقبت‌های ذکر شده ندارید. (۴ گروه شامل کودکان زیر ۵ سال، سالمندان، افراد با بیماری زمینه ای و خانم‌های باردار) درخصوص ظروف و وسایلی که به‌وسیله شخص بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرند تاکید شده شستن آن با آب گرم و مواد ضدعفونی کننده موجب نابودی ویروس می‌شود و استفاده از آن برای دیگر افراد خانواده منعی ندارد. مانند (بشقاب، سینی، قاشق) البته این مجزا از وسایل شخصی چون شانه، مسواک، لباس و... می‌باشد. نکته مهم احترام و توجه ویژه به بیمار در این شرایط بسیار مهم است. هرگز تصور نکنید که بیماری آنفلوآنزای H۱N۱ بسیار خطرناک و صعب‌العلاج یا لاعلاج است. این ویروس همانند همه ویروس‌های سرماخوردگی است اما با تفاوت‌های اندک و ناشناخته که ما را مجاب به رعایت نکات جدید می‌کنید تا چیز مهمی را از دست ندهیم.
بنابراین حتما باید به سالمندان و کودکان که به محدودیت در معاشرت و احترام حساس هستند و حتی ممکن است کمی ناراحت و دلگیر شوند شرایط بیماری‌شان را توضیح دهیم که بدانند بقای سلامتی و شادابی ایشان و اطرافیان نیازمند یک هفته فراغت و دوری از تمایلات و علایق گذشته است. با پزشک معالج یا خانوادگی یا مرکز درمانی همواره در تماس باشید و همه روزه آنان را از شرایط بیمار خود مطلع کنید تا در شرایط بحرانی بیمار را به بیمارستان منتقل کنید.
نحوه شستن دست‌ها چگونه باشد؟
دست‌ها با آب گرم و صابون به مدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه باید شسته شوند یا با پنبه و الکل تمام دست‌ها و حتی بین انگشت‌تان و زیر ناخن‌ها تمیز شوند.
چه مدت ویروس می‌تواند در محیط باقی بماند و بیشترین مکان‌هایی که امکان آلودگی دارد کجا است؟
در خارج از بدن ویروس به مدت ۲ تا ۸ ساعت زنده می‌ماند. اما گرمای محیط ۷۵ تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد و مواد ضدعفونی کننده هیدروژن پروکساید، بتادین و الکل آن را به راحتی نابود می‌کنند. اما منابع آلودگی در انسان شامل: بینی، دهان، لب‌ها، چشم‌ها موی سر و دست‌ها می‌باشند، زیرا مکان‌های فوق بیشتر مورد تماس دست‌ها در افراد عادی هستند. اما بیشترین امکان آلودگی محیطی برای وسایلی است که به نحوی با دست و صورت انسان در تماس اند، همانند دستگیره درها، میز و صندلی، شیرآلات، نرده‌های پله‌ها، بالشت خواب و ملافه، اسباب بازی‌ها، وسایل آشپزی و آشپزخانه وسایل عمومی که مورد استفاده مشترک می‌باشد، همانند اسکناس، اسناد و مدارک دست به دست شده و.... بنابراین حائز اهمیت است پس از تماس با هر فرد یا اشیاء مشکوک دست و صورت خود را با آب و صابون شستشو دهیم و بهتر است در محیط کار قبل از شروع کار و پایان کار میز کارمان را با پنبه الکلی ضد عفونی کنیم.
آیا درمان دارویی برای درمان آنفلوآنزای H1N1 وجود دارد؟
بله داروی ضد ویروس Oseltamivir (اسلتامی‌ویر) یا Zanamivir (زانامی‌ویر) که دارای اشکال قرص، شربت و اسپری است و در داخل کشور تولید می‌شود. این دارو در پیشگیری موثر بوده و به‌خصوص با نظر پزشک معالج در موارد شدید ابتلاء به بیماری نیز مصرف آن ضروری است. این دارو شدت و دوره بیماری را کم و کوتاه می‌نماید و همچنین از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند و امکان سرایت آن را به دیگران کم می‌کند و پیشنهاد شده این دارو جهت پیشگیری فقط در ۴ گروه پر خطر که قبلا ذکر شده استفاده شود و در سایر بیماران مبتلا به درجات متوسط و خفیف از شدت بیماری استراحت، مصرف مایعات فراوان و اقدامات درمانی، حمایتی و علامت درمانی با مسکن‌های تجویز شده از سوی پزشک کافی است. آنفلوآنزای H۱N۱ با نام‌های Swine flu،Hog flu و pig flu شناخته می‌شود. گزارشاتی از سابقه ابتلا انسان به این بیماری در سال‌های ۱۹۱۸، ۱۹۷۶ و پس از آن وجود دارد. خوک ممکن است به ویروس آنفلوآنزای انسانی و سایر حیوانات و حتی پرندگان مبتلا شود و در بدن آن شیفت آنتی ژنیک یا دگرگونی ژنتیک در جهت ایجاد ویروس جدید رخ دهد. ویروس آنفلوآنزای خوکی سال ۲۰۰۹ با زیرگروه H۱N۱ نوع A آنفلوآنزا شناخته شده است.
طریقه انتقال ویروس:
انتقال در حیوان:
طریقه انتقال بین خوک‌ها از طریق راه‌های هوایی شامل دستگاه تنفسی (مانند تماس دهان،بینی و...) صورت می‌گیرد.
انتقال از حیوان به انسان:
افرادی که در معرض تماس با پرندگان و برخی حیوانات هستند خصوصا افرادی که در مراکز نگهداری این حیوانات کار می‌کنند،در معرض خطر بالای انواع ویروس آنفلوآنزای اندمیک در این نوع حیوانات هستند. بنابراین این جمعیت از انسان‌ها به‌عنوان میزبان این ویروس می‌توانند در نظر گرفته شوند. سایر افراد در معرض خطر شامل دامپزشکان و کارگران در مراکز تهیه گوشت هستند. هرچند خطر ابتلا برای این دو گروه کمتر از افرادی است که در مزارع پرورش دام و پرندگان کار می‌کنند.
نکته:ویروس H1N12009 از خوک جدا نشده است و از آن به انسان منتقل نمی‌شود بلکه از طریق انسان به انسان شیوع می‌یابد.
علائم و نشانه‌ها:
علائم در انسان:
مطابق با گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) علائم آنفلوآنزای خوکی سال ۲۰۰۹ با ویروس H۱N۱ در کل شباهت با علائم سایر سویه‌های آنفلوآنزا و شبه آنفلوآنزا دارد. علائم شامل تب،سرفه، گلو درد، بدن درد، سردرد، خستگی و لرز می‌باشد. درصد زیادی از مبتلایان به این نوع ویروس جدید علائم اسهال و تهوع را نیز داشته‌اند. با توجه به اینکه علائم ذکر شده تنها منحصر به آنفلوآنزای خوکی نمی‌باشد،گرفتن شرح حال کامل از بیمار ضروری است، همچنین تشخیص قطعی این نوع از آنفلوآنزا نیاز به تست‌های آزمایشگاهی مربوط به نمونه‌های تنفسی از قبیل نمونه‌های تهیه شده از بینی و گلو دارد. علائم بیماری در خوک شامل تب، عطسه، سرفه، مشکلات در تنفس و کاهش اشتها است و در تعدادی از موارد منجر به سقط جنین در حیوان نیز شده است. مرگ و میر ناشی از آنفلوآنزای خوکی در خوک پایین و حدود ۱تا۴درصد می‌باشد. این ویروس سبب کاهش وزن و رشد حیوان و بنابراین ضرر اقتصادی به دامدار می‌شود.
پیشگیری:
شامل سه مرحله است:پیشگیری در حیوان،انتقال از حیوان به انسان و انسان به انسان.
پیشگیری از انتقال انسان به انسان:
راه‌های انتقال در بین انسان‌ها شامل عطسه کردن، سرفه کردن و تماس با اشیا آلوده به ویروس است. شستن متناوب دست‌ها با آب و صابون، ژل‌ها، فوم‌ها و شست‌وشودهنده‌ها با پایه‌های الکلی،خصوصا بعد از حضور در مراکز عمومی و ضدعفونی کردن سطوح می‌تواند سبب کاهش انتقال شود متخصصین معتقدند شستشوی دست‌ها در پیشگیری از عفونت‌های ویروسی (شامل آنفلوآنزای معمولی) به خوبی موثر است، حتی قطره‌های بسیار ریز از ترشحات بینی و حلق ممکن است سبب آلودگی میز کار،تلفن یا سایر سطوح شده و به این ترتیب انتقال از انگشت به دهان، بینی یا چشم شود. هر شخص با علائم شبه آنفلوآنزا شامل تب ناگهانی، سرفه یادردهای عضلانی بهتر است از محیط‌های کار و مراکز عمومی دور بماند و با پزشک تماس بگیرد. فاصله گرفتن از اجتماعات عمومی در محیط‌هایی که احتمال می‌رود ویروس در آنجا شایع باشد نیز توصیه می‌شود. این اقدام با توجه به درصد و میزان شیوع این بیماری در شهر و کشور مربوطه است.
واکسن آنفلوآنزا نیز می‌تواند در پیشگیری این بیماری موثر باشد، هرچند واکسن‌های آنفلوآنزای کنونی، علیه ویروسH۱N۱۲۰۰۹ ایمنی حاصل نمی‌کنند. البته تهیه واکسن جدید از این نوع ویروس به زودی امکان‌پذیر خواهد بود. ویروس این بیماری در دمای پخت بالای ۷۰ درجه سانتی گراد از بین می‌رود و شدت بیماری در انسان به حدت ویروس، وجود سابقه ایمنی در افراد، واکسیناسیون یا سابقه ابتلا به آنفلوآنزای فصلی و شرایط سلامتی میزبان بستگی دارد.
درمان:
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها هر چند تاثیری علیه این ویروس ندارد ولی به پیشگیری از پنومونی باکتریایی و سایر عفونت‌های ثانویه کمک می‌کند. داروهای آنتی وایرال در انسان مبتلا به تخفیف بیماری و بهبود سریع‌تر آن کمک می‌کند.درمان بهتر است طی دو روز از شروع علائم انجام شود. در کنار داروهای ضد ویروس، درمان علامتی- حمایتی در منزل یا در بیمارستان شامل جایگزین کردن مایعات از دست رفته و کنترل تب، انجام می‌شود. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا، داروی Oseltamivir(Tamiflu) و Zanamivir(Relenza) را برای درمان یا پیشگیری علیه این ویروس توصیه می‌کند. البته گروه کثیری از افرادی که از این بیماری بهبودی کامل یافته‌اند نیازی به داروهای ضدویروس نداشته‌اند. ویروس آنفلوآنزای خوکی ۲۰۰۹،مقاوم به آمانتادین یا ریمانتادین گزارش داده شده است. به‌طور کلی میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری کمتر از یک درصد بوده و در افرادی که بیماری زمینه‌ای مانند ناراحتی قلبی، کلیوی و مزمن ریوی داشته‌اند، مرگ و میر شایع‌تر است. همان‌طور که قبلا نیز ذکر شد درمان‌های حمایتی مانند کنترل آب و الکترولیت‌ها کمک به بهبود بیماری می‌کند.
ارسال نظر