پیش‌نیازهای سهامدار شدن

در سال‌های اخیر در مقاطع مختلفی اخبار مربوط به بورس تهران در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفت. بسیاری افراد در این برهه‌ها به‌دنبال شنیدن مکرر اخبار بورس از رسانه ها، درصدد به دست آوردن اطلاعاتی از ساز و کار معاملات این بازار بر آمده‌اند. از آنجایی که این بازار نسبت به دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری کشور تخصصی‌تر است، عموم مردم اطلاعات کمتری از چگونگی سرمایه‌گذاری و کسب سود از این بازار دارند.با این مقدمه، در ادامه مهم‌ترین‌ متغیر‌های اثر گذار در شکل‌گیری روند قیمت سهام در بورس تهران و به تبع آن کسب سود یا زیان در این بازار مورد اشاره قرار می‌گیرد.بورس تهران همانند دیگر بازار‌های سرمایه‌گذاری کشور از متغیر‌ها و مسائل مختلفی تاثیر می‌پذیرد. متغیر‌های کلان اقتصادی مختلف همچون رشد اقتصادی کشور، تورم، نرخ ارز، قیمت کالاها در بازارهای جهانی، قیمت نفت، اخبار و مسائل سیاسی مهم‌ترین‌ عواملی هستند که وضعیت معاملات سهام را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این متغیر‌ها در وضعیت شرکت‌ها اثر می‌گذارند. بر همین اساس قیمت سهام آن دسته از شرکت‌هایی که در بورس داد و ستد می‌شوند، نیز از این متغیر‌ها اثر می‌پذیرد. این متغیرهای اثر گذار، محورهای مهم دسته‌ای از تحلیل‌ها در بورس تهران است که به آن تحلیل بنیادی گفته می‌شود.

تحلیل بنیادی: این نوع تحلیل‌ها عموما بیان‌کننده وضعیت انتظاری از آینده شرکت‌های فعال در بازار سهام است. تحلیل بنیادی مطالعه آن دسته از متغیر‌های کلان و خرد اقتصادی است که شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هدف از این تحلیل ها، پیش‌بینی حرکت آینده قیمت‌ها بر اساس متغیر‌های کلان اقتصادی در راستای کسب سود است. به‌طور مثال در این نوع تحلیل افراد با پیش‌بینی وضعیت اقتصاد کشور، قیمت نفت، نرخ ارز و دیگر متغیر‌های کلان در مورد نحوه داد‌و‌ستد خود در بورس تصمیم‌گیری می‌کنند. علاوه بر متغیر‌های کلان، وضعیت بودجه، سیاست تقسیم سود، ترکیب دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت نیز بر وضعیت آن اثر می‌گذارد. این متغیرها جزو متغیر‌های خرد اثر گذار بر روند قیمت سهام شرکت‌ها است. این موارد نیز زیرمجموعه تحلیل‌های بنیادی قرار می‌گیرند. بخش عمده‌ای از این اطلاعات از طریق ارائه گزارش‌ها و صورت‌های مالی شرکت‌ها در دسترس است.

تحلیل تکنیکال: این نوع تحلیل روشی برای پیش‌بینی قیمت در بازارها، بر اساس مطالعه و بررسی تاریخچه قیمت و حجم معاملات در بازار سهام است. این روش از تحلیل علاوه بر بورس‌های اوراق بهادار، در بازار طلا و فلزات گرانبها و همچنین در بازار ارز نیز کاربرد گسترده‌ای دارد. تحلیلگران تکنیکال از نمودارها و ابزارهای دیگر با استفاده از روند گذشته قیمت‌ها برای شناسایی الگوهایی که می‌تواند فعالیت آتی سهم را پیش‌بینی کند،استفاده می‌کنند.

اخبار: علاوه بر این دو دسته تحلیل،مبنای تصمیم‌گیری برخی افراد برای ورود و خروج به معاملات، اخبار پیرامون شرکت‌ها وصنایع است. به‌طور مثال اخبار مبنی بر انعقاد یک قرارداد، فروش ملک یا سرمایه‌گذاری شرکت در یک بخش جدید، خبر‌هایی هستند که بر روند قیمت سهام و نحوه داد‌وستد معامله‌گران اثر دارند. با توجه به خاصیت پیش نگر بودن بازار سرمایه پیش از تحقق یافتن بسیاری از خبر‌ها، قیمت سهام تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

همان‌طور که می‌بینید، داشتن آگاهی از این موارد اصلا ساده نیست. به همین دلیل است که همواره به افراد غیر‌حرفه‌ای توصیه می‌شود که به منظور کسب بازده مطلوب از بازار سهام، به‌طور مستقیم وارد عرصه فعالیت نشوند و سرمایه‌گذاری را به‌طور غیر مستقیم از طریق صندوق‌های مشترک انجام دهند. با این حال مقصود نوشتار ارائه اطلاعاتی کلی از انواع تحلیل‌ها به منظور آشنایی بیشتر افراد غیر حرفه‌ای با ساز و کار معاملات بازار سهام است. اما برای این منظور باید دو نوع دیدگاه معرفی کرد. کسانی که می‌خواهند بورس را یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری خود در نظر داشته باشند و ارزش دارایی خود را حفظ کنند. دوم افرادی که تمایل دارند به صورت حرفه‌ای در بورس فعالیت کنند. گروه نخست شاید نیاز چندانی به تحلیل جزئیات سهام نداشته باشند و صرفا با رصد عوامل کلان و با یک دید کلان وارد بازار سهام شوند. برای این افراد اهمیت دارد که تشخیص دهند در میان بازارهای مختلف، چه زمان بورس می‌تواند آینده بهتری داشته باشد. هر زمان تشخیص دهند که چشم‌انداز بازار سهام در مقایسه با سایر فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهتر است، می‌توانند با سهامدار شدن سرمایه خود را رشد دهند.

بنابراین، گروه نخست باید دید درستی از دوره‌های رکود و رونق بورس پیدا کنند. عموما بازارهای دارایی از جمله سهام، ارز، طلا و مسکن با نرخ تورم ارتباط مستقیمی دارند. اما بر خلاف بازارهای مسکن، ارز و طلا که در بلندمدت فقط به میزان تورم رشد می‌کنند، بازار سهام رشد اقتصادی را نیز در خود جای می‌دهد. زیرا بورس محل فعالیت شرکت‌های تولیدی است و سرمایه‌گذاری در آن به خلق ارزش افزوده در اقتصاد می‌انجامد. بر این اساس، اگر تشخیص داده شود در سطح کلان قرار است مسیر اقتصاد رو به رشد شود و یا تورم انباشته‌ای در پیش است می‌توان بورس را به عنوان یک گزینه مناسب در نظر گرفت. در شرایط رکودی اما، سرمایه‌گذاری افراد غیرحرفه‌ای در بازار سهام توصیه نمی‌شود زیرا آنها از روندهای کلی کسب سود می‌کنند. وقتی روند کلی یک بازار نزولی باشد، اصولا آنها نیز با زیان و کاهش سرمایه مواجه می‌شوند. اما دسته دوم، افراد حرفه‌ای در بورس هستند که فارغ از روندهای کلی همواره می‌توانند سرمایه خود را تقویت کنند. در واقع، هیچ‌گاه نمی‌توان یک مسیر نزولی یا صعودی ممتد در بازار سهام را متصور شد. زیرا همواره هیجانات و رفتار معامله‌گران نوساناتی را تا انتهای مسیر ایجاد می‌کند. یعنی در شرایطی که حتی بورس در رکود و در حال ریزش است، در مقاطعی افت و خیزهایی تجربه می‌شود. بنابراین، سهامداران حرفه‌ای می‌توانند در این دوره‌های میانی سود مناسبی را از بازار کسب کنند. مسلما این گروه از افراد نیازمند آموزش‌های حرفه‌ای‌تر و انواع تحلیل‌ها هستند.