هیولایی به نام آلودگی هوا
محمدحقانی رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران معتقد است: آلودگی هوای پایتخت همچون هیولایی زندگی شهروندان تهرانی را به سمت نابودی پیش می‌برد این در حالی است که این هیولا هیچ بروز بیرونی ندارد.او در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» عدم اجرای درست قوانین را به‌عنوان اولین مشکل در موضوع مدیریت آلودگی هوا معرفی می‌کند و می‌گوید: تا زمانی که زیرساخت‌ها به درستی تعریف نشوند نمی‌توان مشکل آلودگی هوا را رفع کرد. در مبحث آلودگی هوای تهران که این روزها با شکل جدیدی از آن روبه‌رو هستیم ضعف مدیریت شهری و دولت در کنترل آن کجاست؟ آیا این ضعف به خلأ قانونی بازمی‌گردد یا آنکه در اجرای قوانین مشکل وجود دارد؟
آنچه مسلم است این است که هیولایی به نام آلودگی هوا در پس زندگی مردم وجود دارد که بروز چندانی ندارد اما به مرور زمان زندگی شهروندان این شهر را به سمت نابودی پیش می‌برد. در موضوع آلودگی هوا من معتقد هستم اجرا مقدم بر قانون است و ما در حال حاضر قوانین خوبی در اختیار داریم اما همواره در اجرا با مشکل مواجه می‌شویم. در واقع عزم و اراده قوی برای اجرای قانون باید وجود داشته باشد که متاسفانه در حال حاضر دیده نمی‌شود. به‌عنوان مثال در خصوص گسترش فضای سبز آیین‌نامه خوبی وجود دارد یا آنکه در خصوص بسیاری از قوانین حمل‌ونقل و ترافیک مشکلی نداریم اما آنچه در عمل به اجرا در می‌آید غیر از آن چیزی است که در قانون آمده است. این موضوع در مورد آلودگی هوا نیز صدق می‌کند. در این بخش از سال ۷۹ قانون کاهش آلودگی هوا مصوب شد که برای مدتی به اجرا درآمد و منجر شد که سرب از هوای تهران حذف شود اما متاسفانه در ادامه متوقف شد و در حال حاضر نیز اخیرا قانون دیگری در خصوص آلودگی هوا به مجلس رفته و مصوب شده که نشان می‌دهد ما مشکل وضع قانون نداریم بلکه تبصره و حواشی برخی قوانین مشکل ساز است.
آنچه در موضوع کنترل آلودگی هوای تهران اولویت دارد چه بحثی است؟
در مورد آلودگی هوا تا زیرساخت‌های حمل و نقل به درستی تعریف نشوند و به اجرا درنیایند مشکل برطرف نخواهد شد. در واقع باید تناسب در اجرا نیز وجود داشته باشد چرا که امروز شاهد هستیم در برخی بخش‌ها توسعه زیاد بوده اما برخی بخش‌ها هیچ تغییری را شاهد نبوده است. از این رو به نظر می‌رسد باید دستگاه‌های مختلف را متعهد به اجرای قوانین کنیم و از طریق پایش دستگاه‌های اجرایی متوجه شویم که چه میزان به تعهدات خود عمل کرده‌اند.
براساس مطالعات انجام شده بخشی از حجم آلودگی پایتخت مربوط به منابع آلاینده متحرک است. آیا در این بخش تدابیری برای کاهش آلاینده‌های محیطی اندیشیده شده است؟
ببینید پیش از این اعلام شده بود بیش از ۸۰ درصد آلودگی هوای تهران به خاطر منابع متحرک و خودروهایی است که در سطح پایتخت تردد می‌کنند و از بین این منابع، اتوبوس‌های شرکت واحد بیشترین آلودگی گوگردی را به وجود می‌آورند. یک آزمایشگاه بین‌المللی در آلمان با نمونه گیری از ۵ پمپ توزیع گازوئیل در سطح تهران و آزمایش این سوخت به این نتیجه رسیده است که گازوئیل مورد استفاده توسط اتوبوس‌های شرکت واحد، بسیار آلاینده است و حرکت اتوبوس‌ها با این سوخت آلوده، باعث تشدید آلودگی هوای تهران می‌شود.
کارشناسان اعلام کرده‌اند تاثیرات مخرب سم خطرناک دی اکسید گوگرد وقتی به 6 تا 10 برابر حد مجاز برسد، بسیار شدید و مضر است، این در حالی است که آلاینده دی اکسیدگوگرد در روزهای آلوده هوا در تهران بسیار بالاتر از حد مجاز است که به نظر می‌رسد اصلی‌ترین عامل این آلودگی، تردد اتوبوس‌های شرکت واحد با این سوخت به شدت آلوده در سطح خیابان‌ها است. آزمایشگاه ASG آلمان با آزمایش پنج نمونه از سوخت گازوئیلی که در تهران توزیع می‌شود، رسما اعلام کرده گوگرد موجود در گازوئیل شرکت واحد اتوبوسرانی که در ایستگاه بزرگراه هنگام توزیع می‌شود، دارای بیشترین میزان آلودگی گوگردی است. گوگرد سوخت استاندارد گازوئیل باید دست بالا دارای 50 قسمت در میلیون باشد، ولی در سوخت توزیع شده در شرکت واحد اتوبوسرانی، میزان گوگرد به 2365 واحد رسیده.
سهم اتوبوس‌های واحد در آلودگی هوای پایتخت چقدر است؟
هنوز تحقیق قابل استنادی درباره سهم اتوبوس‌های واحد در آلودگی هوای تهران انجام نشده، ولی برخی اظهارات مدیران شرکت واحد درباره این سهم، قابل تامل است، از جمله یکی از مدیران شرکت واحد اعلام کرده بود این سهم تنها یک درصد است که با انتشار گزارش آنالیز سوخت در می‌یابیم این اظهارات نمی‌تواند قابل استناد باشد. علاوه‌بر سوخت غیراستاندارد و خطرناک، فرسودگی اتوبوسهای واحد نیز مزید بر علت شده تا سهم این وسایط نقلیه در بین منابع متحرک آلاینده هوا، بیش از گذشته شود. لذا می‌طلبد مدیران شهرداری به جای افتتاح پل و دو طبقه کردن بزرگراه‌ها با اختصاص بودجه مناسب، ناوگان اتوبوس‌های واحد را نوسازی کنند.
آیا وضعیت آلایندگی سوخت بنزین در تهران قابل قبول است؟
به استناد گزارش آزمایشگاه مزبور می‌توان گفت بنزن و اکتان موجود در بنزین فعلی توزیعی در تهران، قابل قبول است ولی باز هم بنزین موجود در تهران، دارای مقادیر غیراستاندارد گوگرد است. نمونه گیری از 10 پمپ بنزین در تهران نشان می‌دهد دست کم مقدار گوگرد این نمونه‌ها 3. 5 برابر حد مجاز است که در آلوده‌ترین بنزین، گوگرد به 15 برابر حد مجاز رسیده است. حد مجاز گوگرد در استاندارد یورو4، ppm10 است و در برخی نمونه‌ها این میزان به نزدیک 160ppm رسیده است. یعنی سهم بنزین که آلاینده گوگرد است را در آلوگی هوای تهران نیز نمی‌توان نادیده گرفت.