مشکلات اشتغال زنان و راهکارهای رفع آنها
دنیای اقتصاد،سارا فرهنگ دوست-یکی از شاخص‌های سنجش توسعه‌یافتگی کشورهای مختلف میزان مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی آن کشورها است. در چند دهه اخیر جایگاه زنان در جامعه ایران تحولات وسیعی را تجربه کرده است، در گذشته انتظاری که اجتماع از زنان داشت در کارهایی از قبیل تربیت فرزندان و رسیدگی به امور خانه خلاصه می‌شد اما امروزه عواملی از قبیل بالا رفتن سن ازدواج، روی آوردن به تحصیلات عالی و افزایش هزینه سرانه خانوار باعث شده زنان طالب مشارکت بیشتر در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی باشند و این موضوع به طور واضح با افزایش عرضه نیروی کار توسط این گروه در سال‌های اخیر نشان داده شده است.
آمار اشتغال زنان
بنا به گزارش مرکز آمار ۴۹.۱ درصد از جمعیت کشور را زنان تشکیل داده‌اند. علی‌رغم اینکه در سال‌های اخیر زنان اکثریت جمعیت دانشجویی را شامل می‌شوند، اما همواره از فرصت شغلی کمتری برخوردارند؛ به طوری که نرخ مشارکت اقتصادی این گروه تنها ۱۴.۳ درصد بوده است که اغلب در بخش غیررسمی و با دستمزدی اندک مشغول شده‌اند. نرخ بیکاری زنان ۱۸.۷ درصد است که این نرخ در زنان جوان ۱۵ تا ۲۹ ساله حدود ۳۵ درصد است.
به گزارش مهر، شهرهای استان خراسان رضوی در مقایسه با سایر استان‌ها وضعیت چندان بدی در بخش اشتغال زنان ندارند (تعداد زنان شاغل در استان خراسان رضوی طی سال گذشته ۳۸۴ هزار و ۶۶۳ نفر بوده است) اما باز هم تعداد زنان مشغول به کار و میزان رضایت شغلیشان در این استان در سطح مطلوب و مورد انتظار نیست. از مجموع ۲۷ شهر این استان، ۶ شهر دارای نرخ بالای ۱۵ درصد و مابقی کمتر از آن هستند. بهترین وضعیت بیکاری در شهر تخت جلگه با ۲.۷ و بدترین وضعیت نیز در شهر قوچان با ۲۲.۴ درصد است. متوسط نرخ بیکاری این استان نیز ۱۵.۶درصد می‌باشد.
تبعیض جنسیتی در بازار کار
بر اساس معیارهای فرهنگی در ایران مردان نان‌آور خانواده هستند. بسیاری از مشاغل در انحصار مردان است، به ویژه در شرایط بحران اقتصادی. البته مشاغلی مانند پرستاری و آموزش که بیشتر با زنان مرتبط دانسته می‌شود، استثناء هستند اما در آنها نیز دستمزد نسبتا پایین است، از دیگرسو احتمال استخدام مردان از زنان در هر دو بخش عمومی و خصوصی بیشتر است.
تبعیض جنسیتی در اشتغال و دستمزد در ایران،گسترده برآورد شده است که دلیل آن را می‌توان به وجود دیدگاه‌های منفی در میان بسیاری از کارفرمایان درباره شاغلان زن دانست. برای مثال، بسیاری از کارفرمایان معتقدند که زنان توان جسمی لازم برای بسیاری از مشاغل را ندارند و دانش فنی زنان پایین است. به عقیده این گروه تربیت فرزندان و دیگر مسولیت‌های خانوادگی در کار زنان خلل ایجاد می‌کند؛ می‌توان در این باره به محدود کردن استخدام زنان توسط تعدادی از بانک‌های خصوصی اشاره کرد. همچنین عدم تمایل زنان به کار در طی شب از جمله موارد دیگری است که تمایل کارفرمایان را به استخدام کاهش می‌دهد.
همانطور که اشاره شد مشکلات عدیده‌ای بر سر اشتغال زنان وجود دارد به خصوص در مناطق روستایی، اما در طی سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی نیز از جانب نهادهای دولتی و NGOهای غیردولتی به منظور بهبود وضعیت اشتغال زنان صورت گرفته است که از جمله می‌توان به طرح توانمندسازی بانوان روستایی و همچنین تشکیل کانون هماهنگی کارآفرینی زنان استان خراسان اشاره کرد.
طرح توانمندسازی بانوان روستایی استان
حدود ۳۲ درصد از جمعیت خراسان رضوی در روستاها ساکن هستندکه ۵۰ درصد این جمعیت را بانوان تشکیل می‌دهند. بدون شک زنان و دختران خلاق روستایی به عنوان شاغلان پنهان جامعه روستایی فعالیت‌های متنوع و متعدد در بخش‌های مختلف ازجمله کشاورزی، دامپروری، صنایع‌دستی و... انجام می‌هند. شاغلانی که علاوه بر این‌ها، مدیریت منزل، اقتصاد خانوار و همچنین تربیت فرزندان را با امکانات محدود و بدون لحاظ شدن در محاسبات آماری کشور سازماندهی می‌کنند. با توجه به کمبود امکانات و خدمات آموزشی در روستاها و همچنین عدم آشنایی زنان روستایی با مفاهیمی همچون کارآفرینی، اجرای طرحی به منظور توانمندسازی این گروه جهت بالابردن بهره‌وری، آموزش مهارت‌های مرتبط با علایق و استعداد زنان روستایی، به عنوان نیاز اساسی احساس می‌شد که چندی پیش مدیر کل دفتر بانوان و خانواده استان خراسان رضوی از اجرایی شدن این طرح در روستاهای استان خبر داد.
صدیقه خدیوی، مدیرکل دفتر بانوان و خانواده استانداری خراسان رضوی، هدف کلی این طرح را ارتقای دانش، مهارت‌ و توانمندی‌های بانوان روستایی به منظور نقش‌آفرینی زن روستایی در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سلامت و همچنین افزایش و تحکیم کارکردهای خانواده بیان نموده است. مدیرکل دفتر بانوان و خانواده استانداری خراسان رضوی در این باره گفته است: از برنامه‌های طرح توانمندسازی بانوان روستایی می‌توان به مهارت‌های زندگی، احکام و اخلاق بانوان، بهداشت و تغذیه سالم،اشتغال و آشنایی بانوان با کسب و کار، بازاریابی، بیمه و تامین اجتماعی، فعالیت های ورزشی و ایجاد حداقل یک تیم ورزشی در هر روستا برای بانوان و مطالعه و کتاب خوانی اشاره کرد.
تشکیل کانون هماهنگی کارآفرینی زنان
کانون هماهنگی کارآفرینی زنان استان خراسان رضوی، یکی از معدود تشکل‌های غیردولتی است که به صورت سازماندهی شده، با هدف اصلی سامان بخشیدن به مسائل زنان در سال‌های اخیر، شروع به کار کرده است.
این کانون، طی یک برنامه سازمانی و در واحدهای هشت‌گانه به ارائه خدمات به بانوان می‌پردازد که این واحدها عبارت اند از: واحد تبلیغات و اطلاع‌رسانی، پژوهش و تحقیقات، شبکه‌های هماهنگی کارآفرینان، آموزش و مشاوره، بازاریابی، توسعه صادرات اعتباری و واحد مالی و اداری.
طوبی براتی (عضو هیئت مؤسسه و معاون اجرایی این کانون) در مصاحبه‌ با خبرگزاری حوزه، در رابطه با فعالیت‌های این کانون چنین بیان می‌کند: ما در سال ۸۴ اولین کارگاه آموزشی طرح سازمان بین‌المللی کار ILO را با هدف بررسی موانع فرصت‌های کسب‌و‌کار زنان با حضور بانوان کارآفرین استان خراسان برگزار کردیم، تا از این طریق، گامی اصولی برای زمینه‌سازی حضور زنان در بازارهای خارجی برداریم. همچنین قصد داریم در اولین فرصت با ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع از طریق جمع‌آوری و شناسایی اطلاعات مرتبط با کارآفرینی و زنان کارآفرین، گامی مهم در جهت برنامه‌ریزی عملیاتی برای اشتغال زنان برداریم.
امید است که دولت جدید به مطالبات زنان که اصلی‌ترین آن داشتن امنیت شغلی و اجتماعی است، بیش از پیش توجه نماید و با وضع قوانین جدید و اجرای قوانین مربوط به زنان شاغل از جمله قانون افزایش مرخصی زایمان از ۶ماه به ۹ماه در رفع محدویت‌های پبش روی این گروه از جامعه اهتمام ورزد.