تلاش برای افزایش ایمنی در زندگی شهری

داوود پنهانی
کارشناس رسانه‌ای مدیریت بحران

هر بار که حادثه‌ای اتفاق می‌افتد، هر بار که شهر به هر دلیل با رخدادی درگیر می‌شود، دیواری فرو می‌ریزد، سیلاب راه بر عابران می‌بندد، خیابان و خانه‌ای ترک بر می‌دارد یا خبر می‌رسد که فیروزکوه و دماوند و جایی خیلی نزدیک یا خیلی دور لرزیده، سخن در این مورد بر زبان می‌چرخد و به لطف وسایل نوین ارتباطی دست‌به‌دست می‌شود تا بسیاری از ما نگران از وضعیت ایمنی در شهر، با همدیگر به نجوا بنشینیم و تهران را از منظر مخاطراتی که با آن درگیر است و میزان آمادگی در برابر این مخاطرات مورد بررسی قرار دهیم. چنین است که موضوع آمادگی در برابر حوادث و مخاطرات، به دنبال هر رخدادی چند روزی در فضای رسانه‌ای کشور داغ می‌شود و مورد توجه قرار می‌گیرد و بعد از چند روز دوباره به فراموشی سپرده می‌شود تا میزان آمادگی تهران در برابر بحران همچنان به‌عنوان موضوعی مبهم باقی بماند.

در این ابهام رسانه‌ای هر کس به هر شیوه‌ای که خود می‌پسندد اظهارنظر می‌کند، یکی از احتمال مرگ میلیون‌ها نفر در زلزله احتمالی تهران سخن می‌گوید، یکی آمار یک مطالعه قدیمی را پیش می‌کشد و به‌عنوان سند ضمیمه حرف‌های خود می‌کند، یکی نگران رود دره‌هاست، دیگری چنان به سازمان‌های مسوول امداد و نجات حمله می‌کند که انگار هیچ کس تاکنون هیچ کاری برای این شهر انجام نداده و همه منتظرند تا اتفاقی رخ دهد و بحران جدی شود. این در حالی است که ساختار این شهر از بدو شکل‌گیری آن نه بر مبنای معیارهای مهندسی که بیشتر به هر روشی که ساکنان دوست داشته‌اند شکل گرفته، در مدت چندین قرن بزرگ شده، اوج گرفته و تا برنامه‌ریزان به خود بیایند و ساختاری مدرن برای زندگی در آن تدوین کنند در برابر دیدگان ما نشسته است. پس هر کاری که بعدها برای تقویت زیرساخت‌ها در این شهر انجام گرفته نه بر سطح زمینی صاف که در بستر محیطی پر از خیابان و خانه بوده است. خانه‌ها و خیابان‌هایی که به شکل متراکم در کنار هم رج شده تا شهر بزرگ شود. تلاش‌ها برای زدودن غبار از تن این شهر، برای پیوند دادن آن با ساختارهای مدرن همچنان که به تقویت پل‌ها، بزرگراه‌ها، خیابان و خانه‌ها منجر شد، به موضوع ایمنی در شهر هم رسید.

چنین شد که بحث زندگی در محیطی امن به‌عنوان مفهومی مدرن در زندگی شهری، مورد توجه مدیران شهری قرار گرفت، ساختارهای مناسب آن شکل گرفت، سال به سال تقویت شد، مطالعات و پژوهش‌های مناسب آن انجام شد و مفهوم ایمنی در شهر و مدیریت بحران برای پیشگیری از آسیب‌ها، تاب آوری و موضوعاتی از این دست مورد توجه قرار گرفت. همین قدم‌های ساده و آرام ما را به این جا رسانده‌اند، به اینکه شهرمان را از منظری دیگر مورد کند و کاو قرار دهیم، به اینکه لزوم پیشگیری در مقابل حوادث، آسیب شناسی شهر، تلاش برای آمادگی بیشتر و شناخت مخاطرات را مورد توجه قرار دهیم و برای آن برنامه‌ریزی کنیم،؛ ساختار تشکیل دهیم، شورای هماهنگی مدیریت بحران راه‌اندازی کنیم و به سمت یافتن راه چاره و تقویت زیرساخت‌ها حرکت کنیم. پس آمادگی ما در برابر بحران شبیه 10 سال پیش نیست، شبیه سال پیش هم نیست، ما در حال حرکت هستیم و دوست داریم که هیچ حادثه‌ای، دل هیچ انسانی را نلرزاند، هیچ ساختمانی ترک برندارد و هیچ زلزله‌ای به شهرمان آسیب نرساند، شهری که مخاطراتی آن را تهدید می‌کند و راه چاره در برابر این مخاطرات، انسجام در برنامه‌ریزی، افزایش هماهنگی سازمان‌های متولی، آموزش شهروندان، مقاوم سازی ساختمان‌ها و افزایش آمادگی در برابر بحران‌هاست.