تغییر سبک برای کبدی سالم
جاوید نجفی
کارشناس تغذیه و رژیم‌درمانی
متاسفانه کبد چرب در کودکان چاق و یا در معرض اضافه وزن شیوع پیدا کرده و بسیار نگران‌کننده است. اغلب این کودکان، کم‌تحرک و اهل مصرف فست‌فود هستند و وقت زیادی را صرف تلویزیون و رایانه و بازی‌های کامپیوتری می‌کنند. مادر فرزندش را برای کنترل وزن به دفتر مشاوره می آورد ولی با درخواست سونوگرافی و آنزیم‌های کبدی متاسفانه کبدچرب تشخیص داده می‌شود، در مواجه با کودکان چاق روی این مسأله حساس باشید.
در این میان توجه کنید که به‌دلیل احتمال بروز اختلالات گوارشی نباید همراه با غذا از دوغ یا آب استفاده شود. در طب سنتی مصرف مایعات همراه با غذا باعث بروز کبد چرب می‌شود.درحال‌حاضر سیاست‌گذاری برای کبدچرب جلوگیری از عوامل زمینه‌ساز آن نظیر چاقی، دیابت، بی‌تحرکی و سبک زندگی غلط است و در درجه اول باید از بروز اختلالاتی که زمینه‌ساز بروز کبد چرب هستند جلوگیری کرد. به همین دلیل داروهایی مثل متفورمین تجویز می‌شود که حتی اثر آن هم اثبات شده نیست. در این میان چغندر و کلم همینطور استفاده از چای زعفران، عرق کاسنی و شاتره که مصرف این دو مورد را در خودم تجربه کرده‌ام، موثر واقع شده است. از نظر تئوری آب چغندر به دلیل داشتن بتایین ممکن است از تشکیل بیش از حد تری‌گلیسیرید در کبد جلوگیری نماید، اما باید کار تحقیقاتی بیشتری بر روی آن انجام گیرد. در طب سنتی مخلوط خاک‌شیر، عرق کاسنی، آب لیموترش و کمی عسل(یک قاشق مرباخوری) با آب‌ولرم وهمچنین خودداری از مصرف آب یخ و پرهیز از خوابیدن بلافاصله بعد از غذا توصیه می‌شود.

باید توجه داشت که سه عامل اساسی در درمان کبد چرب نقش دارد:
۱- رژیم غذایی ۲- ورزش ۳- دارودرمانی

رژیم غذایی باید سرشار از سبزی و میوه باشد، مصرف سبزی‌های برگ سبز مخصوصا سبزی خوردن، کاهو و اسفناج توصیه می‌شود. بر مصرف میوه‌های پرفیبری مثل سیب و گلابی باید تاکید شود. مصرف میوه‌های باخاصیت آنتی‌اکسیدانی مثل آلبالو، گیلاس، توت‌فرنگی و... مفید است. محدودکردن غذاهای پرچرب و سرخ‌کردنی و تغییر شیوه پخت غذا به بخارپز و کبابی از روش‌های موثر در پیشگیری و درمان کبدچرب است. البته مصرف میوه باید کاملا حساب‌شده و در چارچوب کالری دریافتی باشد. درصورتی‌که میوه بیش از میزان نیاز مصرف شود، کالری مازاد محسوب می‌شود. فروکتوز می‌تواند کبد چرب را بدتر کند ولی این مربوط به محصولات صنعتی حاوی فروکتوز است.محدودیت مصرف شیر به‌دلیل دارا بودن اسیدهای چرب اشباع می‌تواند در بهبود کبد چرب موثر باشد. از نظر دارویی یکی از بهترین داروهای موجود livergol است که یک مکمل دارویی گیاهی است، همچنین از داروی ال‌کارنیتین هم استفاده می‌شود. مصرف مکمل‌های ویتامین E هم توصیه می‌شود. بهتر است ویتامین E در درازمدت مصرف نشود. توجه کنید که مصرف مکمل و دارو حتما زیرنظر پزشک متخصص صورت گیرد.اصلاح سبک زندگی و عادات غذایی غلط، مصرف گوشت سفید، محدودیت گوشت قرمز، منع مصرف چربی‌های اشباع و تشویق به استفاده از روغن کلزا و نیز لحاظ کردن مغزها در رژیم غذایی در درمان کبد چرب حائز اهمیت فراوان است.رعایت نکات ساده در پیشگیری از وقوع کبدچرب و سلامت عمومی موثر است:

- جویدن کامل غذا و آهسته غذاخوردن
- خودداری از تماشای تلویزیون، صحبت کردن یا مطالعه در زمان غذاخوردن
- پرهیز از مصرف پوست مرغ، چربی گوشت، پوست ماهی، خامه، شیرینی‌های خامه‌ای، سس مایونز، سس سفید
- پرهیز از مصرف غذاهای سرخ‌کردنی و تغییر شیوه پخت به بخارپز و کبابی
- خودداری از مصرف روغن جامد و تاکید بر مصرف روغن کلزا و زیتون
- مصرف سبزیجات همراه با غذا
- داشتن میان‌وعده در طول روز
- پرهیز از مصرف قند، شکر، مربا و عسل، نوشابه و سایر موادغذایی که در تهیه آن شکر به‌کار رفته است.
- پیاده‌روی حداقل ۳۰دقیقه در طول روز و افزایش زمان آن به یک ساعت در روز
- ممنوعیت مصرف نوشیدنی‌های الکلی به‌علت تشدید کبدچرب
- اصول رژیم غذایی در بیماری کبدچرب را براساس موارد ذکرشده در کراوس تأمین بین ۲۵ تا ۴۰درصد کل کالری از چربی درنظر می‌گیرند.

نظراساتید در باره موارد ذکر شده در طب سنتی از قبیل مصرف آب لیمو، عرق گیاهی و... این است که تجویز این موارد ضرری ندارد ولی نیاز به تحقیقات تکمیلی بیشتری است تا بتوان آن‌ها را جزو پروتکل درمانی کبدچرب به حساب آورد.لازم به ذکر است مباحث مطرح شده در طب سنتی برای درمان کبد چرب تا زمانی‌که در طب نوین ثابت نشوند جزو پروتکل درمان نیستند.