اصفهان مردود شد

باران مدرس

برنامه پنجم توسعه در میان اما و اگرهای موافقان و مخالفان نمایندگان مجلس در حالی یکسال دیگر تمدید شد که هنوز برنامه ششم توسعه در پیچ و خم کمیسیون تلفیق است و برنامه پنجم نیز عاقبت به خیر نشده است. این برنامه دومین برنامه ای است که در راستای اهداف کلان چشم انداز ۱۴۰۴ تدوین شد و به مرحله اجرا رسید. به بیان دیگر تا کنون باید۵۰ درصد از اهداف چشم انداز بلند مدت کشور، ابلاغی مقام معظم رهبری، تامین شده باشد که البته چنین امری اتفاق نیفتاده است. نگاه ایده آل گرایانه، عدم تحلیل درست موقعیتهای فعلی و مشکلات کشور و استان ها و مشکل هم سو نبودن پنج برنامه توسعه به همراه نبود همت و در نظر نگرفتن وقوع اتفاقات غیر مترقبه، باعث شد تا دستیابی به اهداف توسعه ای کشور و قرارگرفتن در جایگاه نخست خاورمیانه، با دست اندازهای متعددی مواجه شود.

برنامه های بی سرانجام

در حالی‌که شواهد دال بر برآورده نشدن اهداف برنامه چهارم توسعه بود، برنامه پنجم توسعه روی ریل اجرا قرار گرفت و در اوج تحریم ها نرخ رشد۸درصدی برای اقتصاد در نظر گرفته شد. نیمی از برنامه پنجم اجرا شده بود که کشور با رشد منفی اقتصادی تحویل دولت جدید شد. سال۹۳رشد مثبت سه درصد و سال ۹۳ رشدحدود۰.۵درصدی برای اقتصاد کشور به ثبت رسید تا بتوان گفت که برنامه پنجم حداقل در حوزه اقتصاد اجرایی نشده است. هر چند که زمان اجرای برنامه پنجم به پایان رسیده اما درباره میزان عملیاتی شدن، هیچ مرجع دولتی در کشور و در سطح استان اصفهان اظهار نظری نکرده است. تنها اظهار نظر در این خصوص از آن بذرپاش، عضو سابق هیات رئیسه بود که به گفته او مجلس درصد تحقق اهداف برنامه پنجم توسعه را ۲۵ درصد برآورد کرده و احمدی، عضو وقت کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز به خبرگزاری فارس از تحقق کمتر از۴۰درصد شاخص های اقتصادی در برنامه پنجم خبر داده بود.

نماینده مردم اصفهان در مجلس نیز معتقد است که به دلیل اتفاقاتی که در حوزه اقتصادی و بین الملل برای کشور رخ داده، پنجمین برنامه توسعه کمترین میزان تحقق را در قیاس با سایر برنامه های توسعه ای داشته است. پیاده نشدن کامل قانون هدفمندی یارانه ها، اجرا نشدن سیاست های اصل۴۴ و عدم تحقق رشد اقتصادی و بهره وری از جمله مواردی است که به گفته فولادگر در برنامه پنجم اجرایی نشده است. او علت اصلی این موضوع را نوسانات اقتصادی طی سال های ۹۱ و ۹۲ تشدید تحریم‌ها، کاهش میزان فروش و قیمت نفت می داند. فولادگر می گوید:"به دلایل مذکور تنها یک سوم درآمدهای برنامه پنجم توسعه محقق شد البته بخشی از دلایل عدم اجرای این برنامه کیفی و مربوط به تغییر مدیریت دولت بود."

سهم اصفهان از برنامه پنجم

از هر برنامه بلندمدتی باید متناسب با وضعیت مناطق و بخش های کشور، یک برش استانی تهیه شود تا علاوه بر تعیین سهم هر استان در توسعه کشور، زمینه رشد بخش های مختلف آن استان، همسو با کشور فراهم شود. مطابق برش استانی برنامه پنجم که بر پایه چشم انداز۱۴۰۴وبانگاهی بسیار آرمانگرا تهیه شده، در پایان سال اجرای این برنامه یعنی سال۹۴ اصفهان استانی است با نرخ رشد اقتصادی بالاتر از کشور(حدود۹درصد)، مهاجرت کاهش یافته و نرخ بیکاری از متوسط کشوری کمتر است. میزان صادرات غیر نفتی از نرخ کشوری بالاتر بوده و درصنایع غیر آلاینده و کشاورزی توسعه یافته است. از سرمایه گذاری خارجی حمایت شده و علاوه بر رشد گردشگری، نواحی گردشگری استان نیز توسعه یافته است. اصل۴۴قانون اساسی محقق شده و فضای کسب و کار بهبود یافته است.

بر این مبنا در حوزه صنعت باید تعداد جواز صادر شده در سال۹۴به هزار واحد می رسید و از این نظر به رتبه اول کشور دست می یافت. اما آمارها نشان می دهد که در سال یاد شده حدود۷۰۰جواز صادر شده که با سال نخست اجرای برنامه تفاوتی نداشته و از این نظر اصفهان در سال۹۳ در رتبه ششم کشور قرار گرفته است. از نظر اشتغال صنعتی نیز در سال۹۴باید۳۰هزار فرصت شغلی ایجاد می‌شد که مطابق آمار در سال یاد شده، اشتغال بخش صنعت استان ۱۳هزار نفر بوده است. علاوه بر آنکه از اشتغال پایدار نیز خبری نبوده و ریزش نیرو ادامه دارد. در حوزه صادرات غیر نفتی باید در سال۹۴ارزش کالای صادر شده به یک میلیارد و ۲۶۰میلیون دلار می رسید که در دنیای واقعی ارزش صادرات سال گذشته استان با احتساب نفت و پتروشیمی به حدود یک میلیارد دلار رسیده است. هر چند این رقم به ظاهر محقق شده ولی در واقع صادرات نفتی، تراز تجاری منفی و رشد سه برابری قیمت دلار نسبت به سال۹۱این رقم را غیر واقعی می کند.

در بخش کشاورزی به غیر از حوزه زراعی و محصولات باغی، اصفهان با وجود خشکسالی توانسته از برنامه پنجم نیز جلوتر حرکت کرده و در تولید شیر، مرغ و تخم مرغ در رتبه اول یا دوم کشور قرار بگیرد. در حوزه گردشگری اصفهان باید کانون اصلی و برتر گردشگری فرهنگی در جهان می شد و از نظر تولید و صادرات صنایع دستی در جایگاه نخست آسیا می ایستاد. در عین حال در سال۹۴باید به رقم۵هزار و۸۰۰اشتغال و ۵هزار و۲۰۰میلیارد ریال حجم سرمایه گذاری در این حوزه می رسید. تعداد گردشگر خارجی برای سال پایانی برنامه پنجم بیش از۹۲هزار اقامت در هتل تخمین زده شده بود و مجموع تختها نیز باید به ۱۷هزار و ۵۰۰تخت می رسید. تنها نرخ در دسترس در این حوزه تعداد گردشگری است که در هتل ها اقامت کرده هر چند بیش از ۱۷۰هزار نفر گزارش شده ولی تعداد هتل ها ثابت مانده و و ضعیت صنایع دستی نیز وخیم است و بنابراین اشتغال خاصی ایجاد نشده است. اصفهان نه تنها حایز رتبه خاصی در این خصوص در آسیا و جهان نشده که در رتبه ۱۶کشوری از نظر جذب تعداد گردشگر خارجی قرار گرفته است.

نرخ تورم که باید از متوسط کشور کمتر می شد تا پایان سال گذشته، بیش از متوسط کشوری بود و تنها سالجاری حدود یک درصد از کشور کمتر است. هر چند که سال گذشته نرخ مشارکت اقتصادی اصفهانی ها بیش از متوسط کشوری بود ولی با ۳۹.۵درصد نسبت به سال۹۱بدون تغییر ماند تا نرخ بیکاری نیز با حدود۱۴درصد از متوسط کشوری بالاتر بوده و از این نظر در جایگاه هشتم ایران بایستد. درباره میزان رشد اقتصادی نیز سخن گفتن گزافه ای بیش نیست چرا که این نرخ با توجه به رشد سرمایه گذاری و تولید ناخالص داخلی افزایش می یابد که چنین روندی در استان رخ نداده است.

و برنامه ششم...

عدم تحقق اهداف برنامه پنجم در استان باید مسوولان امر را برای تجدید نظر در روند تدوین برش استانی برنامه ششم ترغیب می کرد. با این وجود آنچه که منتشر شده بازهم حاوی نگاه ایده آلیستی است که نشان می دهد بدون توجه به پتانسیل ها و مشکلات فعلی استان، تدوین شده است. به نظر می رسد که پس از گذشت۳۰سال هنوز روند توسعه با دست‌اندازهای مدیریتی مواجه است و از سوی دیگر اجماع کلی در مورد شیوه برنامه نویسی و اجرای آن وجود ندارد. بیشتر برنامه های توسعه ای در رسیدن به اهداف خود موفق نبوده یا با واقعیت داخلی و خارجی کشور منطبق نبوده است. به همین دلیل باید ضمن تعیین استراتژی های توسعه، در شیوه های برنامه نویسی نیز توسط نخبگان بازنگری شود.

راهبردهای نظریه پایه توسعه استان در برنامه ششم مصوب شورای برنامه ریزی استان

توسعه گردشگری با توجه به ظرفیتها و توانمندیهای استان در رشته های مختلف به عنوان یکی از قطبهای اصلی گردشگری کشور و در رقابت با سایر شهرهای گردشگری مطرح جهان. به کارگیری ظرفیت ها و قابلیت های استان در راستای ارتقای سطح تعاملات اقتصادی، تجاری و فرهنگی استان در سطح بین المللی، احیای صنایع دستی و فرصت های گردشگری و ایجاد نظام کارآمد اقتصادی بر پایه آن و اتخاذ تدابیر موثر برای اشتغال پایداروکار شایسته. تحکیم جایگاه استان به عنوان مرکز و کانون اصلی آفرینشهای فرهنگی و هنری و ارتقاء کمی و کیفی فعالیتهای مربوط در سطوح ملی و فراملی و مشارکت حداکثری مردمی . احیاء و استقرار اصل مدیریت یکپارچه و بهم پیوسته منابع آب و تأمین منابع پایدار و مطمئن آب ازطریق مهار و انتقال درون حوضه ای و برون حوضه ای،کنترل افت سطح آب زیرزمینی آبخوان ها و تقویت سیستم های تصفیه و بازچرخانی فاضلاب.

کاهش پایدار آلودگی هوا به منظور بهبود شرایط محیط زیستی با اولویت مجموعه های شهری مرکز اصفهان.اصلاح و تنظیم فرایند توسعه استان و توسعه متوازن کیفی و کمی، به سازی و تجهیز زیرساخت های شبکه حمل و نقل جاده ای، ریلی، هوایی وافزایش سهم شبکه ریلی در ترانزیت منطقه ای، ملی و بین المللی .دگرگونی ساختار فعالیت های صنعتی، توسعه صنایع از طریق ارتقای تولید و بهره وری و بهینه سازی مصرف انرژی. ارزیابی توان سرزمین در توسعه صنعتی استان و ارتقای سطح تعاملات اقتصادی، تجاری استان در سطح بین الملل. توسعه خدمات فنی- مهندسی و خدمات تخصصی و خلاق .توسعه خدمات بازرگانی نوین و تقویت زیر ساخت های مورد نیاز .توسعه صادرات کالاها و خدمات استان و توسعه پایدار بخش کشاورزی .اصلاح و احیای مراتع و توسعه آبخیزداری در نواحی مستعد استان وتوسعه زیرساخت های لازم برای رشد فعالیت های دانش بنیان. تقویت و تجهیز مراکز آموزشی و تحقیقاتی استان .