موبایل در کوله پشتی‌های مدارس
لیدا ایاز سرانجام قبول این واقعیت که دانش آموزان خواسته یا ناخواسته در مدارس موبایل به دست هستند، مسوولان کشور را بر آن داشت تا بپذیرند ورود موبایل به مدارس هم می‌تواند امکان‌پذیر باشد و هم قانون‌مند. به‌زودی دانش آموزانی را خواهیم دید که با موبایل کیفشان را روی دوش‌شان می‌اندازند و به مدرسه می‌روند، چراکه وزارت ارتباطات اعلام کرده ارائه سیم‌کارت دانش آموزی با مقرراتی خاص آغاز شده است، هرچند با اطلاعاتی که وزارت ارتباطات در ابتدای افتتاح فاز اول ورود سیم‌کارت به مدارس ارائه کرده می‌توان فهمید سیم‌کارت دانش‌آموزی چندان هم شبیه سیم‌کارت‌های معمولی نیست و دانش آموزان تنها می‌توانند با شماره اورژانس تماس بگیرند و از قابلیت‌های دانلودکردن بازی و اپلیکیشن با استفاده از دیتای سیم‌کارت استفاده کنند.

جزئیات سیم‌کارت دانش‌آموزی
حالا پس از دو سال وزارت آموزش و پرورش با ورود سیم‌کارت به مدارس کنار آمده است، به گونه‌ای که معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش‌وپرورش اعلام کرده سیم‌کارت دانش‌آموزی توسط وزارت ارتباطات طراحی شده و دارای کاربری‌های آموزشی است به گونه‌ای که مخل جریان آموزش در کلاس درس نیست. حمیدرضا کفاش همچنان معتقد است که ورود موبایل به مدرسه مخل آموزش است و معتقد است کارهای مطالعاتی که وزارت ارتباطات در این زمینه ارائه کرده قرار است به گونه‌ای باشد که محدودیت‌هایی را در زمینه برقراری تماس دانش آموزان ایجاد کند. «سیم‌کارت تعبیه شده در موبایل دانش‌آموزی قابلیت جداسازی ندارد، آسیب‌های تلفن همراه را نداشته و موجب اخلال در جریان آموزش نمی‌شود بلکه به عنوان یک وسیله کمک آموزشی و اطلاع‌رسانی طراحی شده است.» به گفته معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش‌وپرورش از مهر سال آینده شاهد ورود موبایل دانش‌آموزی به مدارس باشیم.
برخورد با موضوع ورود موبایل در مدارس ایران تا پیش از این همیشه با این تابلو روبه‌رو بوده است؛ «ورود موبایل به مدارس ممنوع است». تنها مبنای قانونی موضوعی که مسوولان آموزشی کشور به آن تاکید دارند، بند ۹ ماده‌ ۶۸ آئین‌نامه مدارس است که آوردن اشیای گران‌قیمت به محیط آموزشی را ممنوع اعلام کرده است. حالا اما اپراتورهای رسمی در ایران این اجازه را یافته‌اند تا با ارائه و فروش «سیم کودک» پای موبایل و تبلت به مدارس باز شود. با این حال شرایط فاز اولیه تمامی خدماتی که در این زمینه ارائه می‌شود نشان می‌دهد که هیچ گونه خدمات تماسی برای این سیم‌کارت‌ها قابل ارائه نیست و دانش‌آموزان تنها می‌توانند خدمات محدودی در زمینه استفاده از اینترنت داشته باشند.بنابر اعلام سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی ارائه سیم‌کارت کودک و نوجوان از سوی همه اپراتورهای تلفن همراه تا اردیبهشت سال ۹۴ باید اجرایی شود. این اقدام در پی تصویب ضوابط صیانت از کودکان و نوجوانان در خدمات تلفن همراه باند پهن از سوی کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، اجرایی می‌شود و براساس آن تمامی اپراتورهای تلفن همراه موظف شدند سیم‌کارت کودک و نوجوان را جهت استفاده افراد زیر ۱۸ سال طراحی و ارائه کنند.
سکوت از سال ۹۱ تا ۹۴
اما اختلاف نظرهای وزیر پیشین آموزش و پرورش و وزارت بهداشت با وزارت ارتباطات موجب شد تا این طرح که در سال 91 قرار بود اجرایی شود، متوقف بماند. همان زمان سازمان تنظیم مقررات رادیویی کشور پیشنهاد کرد که ارائه سیم‌کارت بدون قابلیت تماس باشد و همه فعالیت‌هایی که قرار است دانش آموز با سیم‌کارت خود انجام دهد زیر نظر اولیا باشد. حالا با اجرایی شدن این طرح مشخص شد با سپری شدن این دوسال هیچ تغییری در آن داده نشده و همان ایده مسکوت مانده در سال 94 اجرایی شده است. این درحالی است که در این وقفه دو ساله اتفاقات زیادی در حوزه موبایل و گسترده شدن شبکه‌های اجتماعی رخ داده و تخمین‌های غیررسمی نشان می‌دهد که حالا کودکان و نوجوانان با اطلاع خانواده هایشان یکی از مشتریان دائمی سیم‌کارت‌های موجود در بازار هستند. با این وجود هنوز هم مسوولان دولتی در نظر دارند تا مدرسه‌ها را که احساس می‌کنند آماده این تحول نیستند با ورود موبایل آشفته نکنند.
سیم‌کارت کودک رایتل
رایتل اما دو هفته پیش از اعلام مقرر اقدام به افتتاح سیم‌کارت کودک کرد. سیم‌کارت کودک به‌صورت یک مجموعه در نظر گرفته شده به‌عنوان سیم‌کارت والد و کودک ارائه می‌شود. سیم‌کارت والد شامل یک سیم‌کارت اعتباری به همراه 100 مگابایت دیتا برای یک ماه است و سیم‌کارت کودک که سرویس‌هایش محدود و امکان استفاده از تماس آن برای کودکان وجود ندارد و دارای 10 گیگابایت فضای دیتا است. در این سیم‌کارت، کودک به واسطه محدودیت‌هایی که اعمال شده هر سایتی را نمی‌تواند باز کند. بر این اساس اپلیکیشن‌ها و سایت‌هایی که شرکت رایتل مقرر و تعیین کرده برای کودکان قابل دسترسی است از جمله کافه رایتل(کارتون و انیمیشن تلویزیونی)، آپارات کودک که مجموعه‌ای از کارتون‌های ایرانی و خارجی مورد تایید وزارت ارشاد است، سایت نبات که شامل مجموعه‌ای از داستان، بازی و سرگرمی است و همچنین اپلیکیشن‌هایی مانند نبات و شبکه پویا و دیگر وب‌سایت‌های جذاب حوزه کودک است.
این اپراتور هم اعلام کرده که محدودیت‌های اعمال شده در سیم‌کارت کودک در فاز صفر است و ممکن است در فازهای بعدی تغییر کند و به عنوان مثال می‌تواند برخی محدودیت‌های تماس برای کودک لغو شود، اما بر اساس دستور سازمان تنظیم مقررات تمامی موارد استفاده از امکانات تماس با نظارت پدر و مادر صورت می‌گیرد و آنها می‌توانند انتخاب کنند که کودکشان با چه کسانی در ارتباط باشد. همچنین بر اساس ارتباطی که بین این دو سیم‌کارت وجود دارد والدین می‌توانند نظارت کافی روی مدیریت اکانت و چگونگی استفاده از امکانات آن را توسط کودک شان داشته باشد. قیمت این سیم‌کارت‌ها در فاز صفر ۱۰ هزار تومان است.
ارائه «درسا» از همراه اول
آخرین اطلاعاتی که شرکت همراه اول در زمینه ارائه سیم‌کارت کودک در اختیار «دنیای اقتصاد» قرار داده، نشان می‌دهد «درسا» نامی است که اپراتور همراه اول بر آن قرار داده است. مهلت مقرر سازمان تنطیم مقررات تا ماه اردیبهشت است و این شرکت اعلام کرده اگرچه شرکت‌های دیگر نسبت به ارائه سیم‌کارت کودک پیش از زمان مقرر اقدام کرده‌اند اما همراه اول قصد دارد تا پیش از پایان این مهلت از سیم‌کارت جدیدش رونمایی کند. سیم‌کارت کودک همراه اول از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای سراسر کشور ارائه می‌شود و بر اساس آنچه به عنوان دستور العمل از سوی سازمان تنظیم مقررات اعلام شده این سیم‌کارت بدون داشتن هیچ گونه قابلیت تماس و پیامک تعبیه شده است و تنها می‌توان از آیتم‌های دیتا و برنامه‌های اپلیکیشن آن استفاده کرد؛ چراکه مخالفت‌های وزارت آموزش و پرورش هنوز سد راه امکان برقراری تماس است. با این حال تمامی این امکانات با قابلیت مانیتورینگ مادر و پدرها عرضه می‌شوند تا آنها در جریان باشند که فرزندشان از چه سایت‌هایی دیدن کرده‌اند و چه نرم‌افزارهایی را از اپ استورهای قبل دسترسی خریداری کرده‌اند. گفته شده ممکن است قابلیت‌هایی که در هر اپراتور ارائه می‌شود متفاوت باشد، اما در کلیات همه این امکانات با هم یکی است.
تشویق به جای تنبیه
اما مدل برخورد کشورهای مختلف دنیا در زمینه اجازه استفاده از افراد زیر ۱۸ سال از موبایل متفاوت است. در ایران درحالی که همه توان برای محدود کردن استفاده از این دست از امکانات به‌کار گرفته می‌شود و حتی در پاره‌ای از موارد مدیران مدارس با جریمه کردن و محرومیت دانش آموزان با آنها برخورد می‌کنند در کشورهای توسعه‌یافته این توجه لزوما برخوردی نیست، بلکه با استفاده از این موج همه‌گیر قابلیت‌هایی ایجاد می‌کنند که دانش‌آموز خودش استفاده کردن یا نکردن آن را در فضای آموزشی انتخاب کند. به‌طور مثال دولت آمریکا با کمک چند دانشگاه طرحی را اجرا کرده است که بیشتر شبیه یک بازی است و خود دانش‌آموز به‌طور داوطلبانه در آن شرکت می‌کند.در این طرح از اپلیکیشنی به نام Pocket Points استفاده می‌شود. دانش‌آموز این برنامه را دانلود و روی موبایل خود نصب می‌کند. سپس، هر زمان وارد کلاس شد آن را فعال و صفحه‌نمایش گوشی را قفل می‌کند. این برنامه مدت زمان قفل بودن گوشی موبایل را می‌سنجد و برای دانش‌آموز امتیاز ثبت می‌کند. اگر دانش‌آموزی دفعات کمتری به سراغ موبایل برود، امتیاز بیشتری می‌گیرد. دانش‌آموز با جمع‌آوری این امتیازات می‌تواند از مواد غذایی رایگان مدرسه استفاده کند یا برای خرید برخی وسایل از فروشگاه‌های محلی مدرسه تخفیف بگیرد. هر بیست دقیقه یک امتیاز ثبت می‌شود.
این برنامه را دانشگاه‌هایی مانند کالیفرنیا، چیکو و پن‌استیت مورد استفاده قرار دادند و تا کنون حداقل هزار دانشجو آن را دانلود و نصب کرده اند. خود برنامه توسط یک دانشجوی سال دوم دانشگاه پن‌استیت توسعه داده شده است. گزارش این طرح در نشریات دانش‌آموزی چاپ شده است تا دیگر مدارس و دانش‌آموزان نیز ترغیب شوند و از این طریق برای عدم استفاده از تلفن همراه در کلاس درس فرهنگ‌سازی شود.
موبایلی که زودتر از مهرماه آمد
درحالی‌که مسوولان آموزش و پرورش اعلام کرده‌اند که استفاده از سیم‌کارت دانش‌آموزی از مهر ماه 94 آغاز می‌شود اما با افتتاح رسمی این سیم‌کارت از سوی اپراتورها و اعلام اینکه دانش آموزان و خانواده‌ها می‌توانند اقدام به خرید آن کنند، عملا زمان استفاده از آن زودتر از 5 ماه آینده اتفاق افتاده است.اسدی، مسوول روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات کشور نیز با تایید برطرف شدن اختلافات بین وزارت آموزش و پرورش و وزارت ارتباطات به «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: محدودیت‌هایی که برای کودکان ایجاد شده است تمامی نگرانی‌ها را در این زمینه مرتفع کرده و این سازمان در حال رایزنی با وزارت آموزش و پرورش است تا این اقدام با هماهنگی خانواده‌ها به خوبی اجرا شود. او اما در عین حال تاکید کرد هیچ الزامی در استفاده از این سیم‌کارت‌ها وجود ندارد و خانوادها می‌توانند اگر ضرورتی به داشتن سیم‌کارت نمی‌بینند از آن استفاده نکنند. به نظر می‌رسد با این اعلام آمادگی نه‌تنها پیش از مهرماه آینده بلکه از همین امروز دانش آموزان به استفاده از این سیم‌کارت‌ها روی بیاورند.