آموزش و نظارت در آینده شبکه های اجتماعی
داوود زارعیان
استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
شبکه‌های ارتباطی و اطلاعاتی، زمینه لازم برای انتقال داده و فناوری اطلاعات در سطح ملی و جهانی را فراهم می‌کنند. این شبکهها در سطح بینالمللی «اینترنت» نامیده می‌شود. میزان استفاده و بهرهگیری از بسترهای ارتباطی نوین، متناسب با میزان رشد و توسعه کشورها، در زمینه فناوری ارتباطات و اطلاعات متفاوت است. امروزه به‌کارگیری هرچه بیشتر فناوری اطلاعات، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه در سطح بینالمللی شناخته شده است. آخرین مرحله رشد ارتباطات دور، در شبکه‌های اینترنت تجلی یافته است؛ چراکه اینترنت شبکهای است که بستر مناسب برای انتقال صوت، تصویر، صوت و تصویر، متن و هر آنچه در همه شبکه‌های سنتی به‌طور جداگانه وجود داشت، یکجا فراهم کرده است.
استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
شبکه‌های ارتباطی و اطلاعاتی، زمینه لازم برای انتقال داده و فناوری اطلاعات در سطح ملی و جهانی را فراهم می‌کنند. این شبکهها در سطح بینالمللی «اینترنت» نامیده می‌شود. میزان استفاده و بهرهگیری از بسترهای ارتباطی نوین، متناسب با میزان رشد و توسعه کشورها، در زمینه فناوری ارتباطات و اطلاعات متفاوت است. امروزه به‌کارگیری هرچه بیشتر فناوری اطلاعات، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه در سطح بینالمللی شناخته شده است. آخرین مرحله رشد ارتباطات دور، در شبکه‌های اینترنت تجلی یافته است؛ چراکه اینترنت شبکهای است که بستر مناسب برای انتقال صوت، تصویر، صوت و تصویر، متن و هر آنچه در همه شبکه‌های سنتی به‌طور جداگانه وجود داشت، یکجا فراهم کرده است.
داوود زارعیان
استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
شبکه‌های ارتباطی و اطلاعاتی، زمینه لازم برای انتقال داده و فناوری اطلاعات در سطح ملی و جهانی را فراهم می‌کنند. این شبکهها در سطح بینالمللی «اینترنت» نامیده می‌شود. میزان استفاده و بهرهگیری از بسترهای ارتباطی نوین، متناسب با میزان رشد و توسعه کشورها، در زمینه فناوری ارتباطات و اطلاعات متفاوت است. امروزه به‌کارگیری هرچه بیشتر فناوری اطلاعات، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه در سطح بینالمللی شناخته شده است. آخرین مرحله رشد ارتباطات دور، در شبکه‌های اینترنت تجلی یافته است؛ چراکه اینترنت شبکهای است که بستر مناسب برای انتقال صوت، تصویر، صوت و تصویر، متن و هر آنچه در همه شبکه‌های سنتی به‌طور جداگانه وجود داشت، یکجا فراهم کرده است. هرچند کارکرد سنتی ارتباطات دور نیز نباید هرگز از نظرها دور بماند، اما با توجه به توسعه تکنولوژی اطلاعات و نقش «تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات» (ICT) در جوامع، این بخش در اولویت است. محورهای عمده تاثیرگذاری فناوری ارتباطی در این بستر، در قالب سه نقش اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بیان می‌شود.
فناوری ارتباطات با چهار ویژگی تعاملی بودن، ارتباط دوسویه، جمعزدایی و ناهمزمانی، جزئی تفکیکناپذیر از محتوای فرهنگ صنعتی اطلاعات، سرگرمی‌ها و آموزش است. آگاهی درباره دیگران و اینکه آنها درباره خود و دیگران چگونه میاندیشند و چه آداب و رسومی دارند، به کمک این وسیله ارتباطی میسر است. با فناوری ارتباطی و اطلاعاتی، فضای آزادی که برای بشر فراهم شده است، موجب کوتاه‌تر شدن فاصلهها شده و با تدارک وسایل فنی، آنها را در فرهنگ ملل سهیم کرده است. فناوری ارتباطی و اطلاعاتی متعلق به تمام فرهنگ‌هاست و میتواند موجب محافظت و گسترش تمام فرهنگ‌ها باشد. امروزه ارتباطات دور، قدرت فوقالعادهای در تغییر فرهنگ‌ها یا به عبارتی اثرگذاری بر فرهنگ‌ها دارد. این قدرت ناشی از ویژگی‌های زیرساخت الکترونیکی مخابرات است. این ویژگی‌ها به دگرگونی تمام‌عیار فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی منجر می‌شوند. بنابراین در شرایطی که وسایل ارتباطی در سراسر جهان با سرعت خارق العاده‌ای متحول می‌شوند، هر روز بر تعداد کاربران این وسایل نیز افزوده می‌شود. فناوری‌های نوین ارتباطی هر روز نسبت به گذشته پیشرفته‌تر، ساده‌تر، کوچک‌تر، انعطاف‌پذیرتر و با قابلیت‌های بیشتر در دسترس قرار می‌گیرند. یکی از وسایل ارتباطی کنونی اپلیکیشن‌ها هستند که بدون مجوز و نظارت توسعه پیدا می‌کنند. هنگامی که رسانه‌ای بدون نظارت توسعه می‌یابد، طبیعتا باید منتظر برخی از آسیب‌های اطلاع‌رسانی باشیم. از جمله این آسیب‌ها انتشار شایعه در ابزارهای اطلاع‌رسان کنونی است که در برخی موارد مشکلاتی را به دنبال دارد. ورود رسانه‌های اجتماعی به میان کاربران، مراحلی دارد؛ مرحله پیدایش، ارتقا و بعد از آن تکمیل شدن. در مرحله پیدایش و ارتقا آسیب‌های این ابزارها بسیار زیاد است، اما هنگامی که به تکامل رسید، آسیب‌ها به حداقل می‌رسد.
در شرایط کنونی در مرحله ارتقا هستیم؛ به‌طوری که مردم با هیجان خاصی از وسایل و شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و طبیعتا اخبار درست و نادرست همزمان منتشر می‌شود، اما به‌تدریج این موضوع تکمیل می‌شود که در این مرحله جریان اطلاع‌رسانی سامان پیدا می‌کند. در فرآیند تکمیل شبکه‌های اجتماعی سازمان‌های مقررات‌گذار و نهادهای تنظیم مقررات و نهادهای ناظر در حوز‌ه‌های مختلف نیز به وظایف خود عمل می‌کنند. آئین‌نامه‌های مربوطه را می‌نویسند، مقررات را وضع و فضا را کنترل می‌کنند. به‌عنوان مثال زمانی که اینترنت وارد کشور شد، هیچ نهادی برای صدور مجوز وجود نداشت و نظارتی صورت نمی‌گرفت، حتی فیلترینگ نیز نبود اما به‌تدریج کامل شد و امروز نهادهای بسیاری را در حوزه نظارت و مقررات‌گذاری داریم. در حوزه اپلیکیشن‌ها وشبکه‌های اجتماعی نیز شاهد چنین اتفاقی خواهیم بود. به یک نکته باید اشاره کرد؛ در هر صورت ورود فناوری جدید به کشور موجب یک هیجان‌زدگی می شود که این هیجان زدگی فاصله‌ای میان انتشار اطلاعات و اخبار با عقلانیت ایجاد می‌کند. یعنی درواقع صبوری و عقلانیت و دقت در مراحل اولیه وجود ندارد، اما به‌تدریج کامل می‌شود که این تجربه را در پیامک و در توسعه وبلاگ‌ها داشتیم اما امروز ساماندهی صورت گرفته که آسیب‌ها را کاهش داده و فرصت‌ها را در جای خود محترم شمرده است.شاید مهم‌ترین بحث این باشد که باید به آموزش مردم پرداخت که هنگامی که اخبار و اطلاعاتی را در شبکه‌های اجتماعی می‌بینند به لینک‌های معتبر مراجعه کنند. امروز در برنامه تلگرام و در کانال‌ها این اتفاق صورت می‌گیرد؛ به‌طوری‌که هنگام انتشار یک خبر، لینک آن خبر از منابع اصلی نیز گذاشته می‌شود، بنابراین شاید آموزش در این حوزه مهم‌ترین کاری باشد که می‌توان انجام داد. بنابراین دستگاه‌هایی که به‌صورت سازمان‌یافته از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، اخبار خود را با لینک و منبع منتشر کنند که طبیعتا بسیاری از این مشکلات حل خواهد شد. در اینجا یک نکته حائز اهمیت است؛ نظارت باید صورت بگیرد، اما این موضوع باید به‌تدریج صورت بگیرد؛ زیرا به مرور زمان هم فناوری نظارتی توسعه می‌یابد و هم خود دستگاه متولی دنبال راهکار جدید خواهد رفت. در این زمینه باید به قیاس میان کشورهایی که سازنده تکنولوژی هستند با کشورهای مصرف‌کننده پرداخت، قاعدتا در کشورهایی که تکنولوژی از آنجا منشا گرفته با کشورهایی که تکنولوژی را تنها مصرف می‌کنند تفاوت وجود دارد. در جایی که تکنولوژی زاده شده از ابتدا پیش‌بینی‌های دقیقی درخصوص یادگیری و شیوه استفاده نیز صورت می‌گیرد، حال آنکه در کشورهای مصرف‌کننده چنین موضوعی مدنظر نیست و به مرور آن را ایجاد می‌کنند.
استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
شبکه‌های ارتباطی و اطلاعاتی، زمینه لازم برای انتقال داده و فناوری اطلاعات در سطح ملی و جهانی را فراهم می‌کنند. این شبکهها در سطح بینالمللی «اینترنت» نامیده می‌شود. میزان استفاده و بهرهگیری از بسترهای ارتباطی نوین، متناسب با میزان رشد و توسعه کشورها، در زمینه فناوری ارتباطات و اطلاعات متفاوت است. امروزه به‌کارگیری هرچه بیشتر فناوری اطلاعات، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه در سطح بینالمللی شناخته شده است. آخرین مرحله رشد ارتباطات دور، در شبکه‌های اینترنت تجلی یافته است؛ چراکه اینترنت شبکهای است که بستر مناسب برای انتقال صوت، تصویر، صوت و تصویر، متن و هر آنچه در همه شبکه‌های سنتی به‌طور جداگانه وجود داشت، یکجا فراهم کرده است. هرچند کارکرد سنتی ارتباطات دور نیز نباید هرگز از نظرها دور بماند، اما با توجه به توسعه تکنولوژی اطلاعات و نقش «تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات» (ICT) در جوامع، این بخش در اولویت است. محورهای عمده تاثیرگذاری فناوری ارتباطی در این بستر، در قالب سه نقش اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بیان می‌شود.
فناوری ارتباطات با چهار ویژگی تعاملی بودن، ارتباط دوسویه، جمعزدایی و ناهمزمانی، جزئی تفکیکناپذیر از محتوای فرهنگ صنعتی اطلاعات، سرگرمی‌ها و آموزش است. آگاهی درباره دیگران و اینکه آنها درباره خود و دیگران چگونه میاندیشند و چه آداب و رسومی دارند، به کمک این وسیله ارتباطی میسر است. با فناوری ارتباطی و اطلاعاتی، فضای آزادی که برای بشر فراهم شده است، موجب کوتاه‌تر شدن فاصلهها شده و با تدارک وسایل فنی، آنها را در فرهنگ ملل سهیم کرده است. فناوری ارتباطی و اطلاعاتی متعلق به تمام فرهنگ‌هاست و میتواند موجب محافظت و گسترش تمام فرهنگ‌ها باشد. امروزه ارتباطات دور، قدرت فوقالعادهای در تغییر فرهنگ‌ها یا به عبارتی اثرگذاری بر فرهنگ‌ها دارد. این قدرت ناشی از ویژگی‌های زیرساخت الکترونیکی مخابرات است. این ویژگی‌ها به دگرگونی تمام‌عیار فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی منجر می‌شوند. بنابراین در شرایطی که وسایل ارتباطی در سراسر جهان با سرعت خارق العاده‌ای متحول می‌شوند، هر روز بر تعداد کاربران این وسایل نیز افزوده می‌شود. فناوری‌های نوین ارتباطی هر روز نسبت به گذشته پیشرفته‌تر، ساده‌تر، کوچک‌تر، انعطاف‌پذیرتر و با قابلیت‌های بیشتر در دسترس قرار می‌گیرند. یکی از وسایل ارتباطی کنونی اپلیکیشن‌ها هستند که بدون مجوز و نظارت توسعه پیدا می‌کنند. هنگامی که رسانه‌ای بدون نظارت توسعه می‌یابد، طبیعتا باید منتظر برخی از آسیب‌های اطلاع‌رسانی باشیم. از جمله این آسیب‌ها انتشار شایعه در ابزارهای اطلاع‌رسان کنونی است که در برخی موارد مشکلاتی را به دنبال دارد. ورود رسانه‌های اجتماعی به میان کاربران، مراحلی دارد؛ مرحله پیدایش، ارتقا و بعد از آن تکمیل شدن. در مرحله پیدایش و ارتقا آسیب‌های این ابزارها بسیار زیاد است، اما هنگامی که به تکامل رسید، آسیب‌ها به حداقل می‌رسد.
در شرایط کنونی در مرحله ارتقا هستیم؛ به‌طوری که مردم با هیجان خاصی از وسایل و شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و طبیعتا اخبار درست و نادرست همزمان منتشر می‌شود، اما به‌تدریج این موضوع تکمیل می‌شود که در این مرحله جریان اطلاع‌رسانی سامان پیدا می‌کند. در فرآیند تکمیل شبکه‌های اجتماعی سازمان‌های مقررات‌گذار و نهادهای تنظیم مقررات و نهادهای ناظر در حوز‌ه‌های مختلف نیز به وظایف خود عمل می‌کنند. آئین‌نامه‌های مربوطه را می‌نویسند، مقررات را وضع و فضا را کنترل می‌کنند. به‌عنوان مثال زمانی که اینترنت وارد کشور شد، هیچ نهادی برای صدور مجوز وجود نداشت و نظارتی صورت نمی‌گرفت، حتی فیلترینگ نیز نبود اما به‌تدریج کامل شد و امروز نهادهای بسیاری را در حوزه نظارت و مقررات‌گذاری داریم. در حوزه اپلیکیشن‌ها وشبکه‌های اجتماعی نیز شاهد چنین اتفاقی خواهیم بود. به یک نکته باید اشاره کرد؛ در هر صورت ورود فناوری جدید به کشور موجب یک هیجان‌زدگی می شود که این هیجان زدگی فاصله‌ای میان انتشار اطلاعات و اخبار با عقلانیت ایجاد می‌کند. یعنی درواقع صبوری و عقلانیت و دقت در مراحل اولیه وجود ندارد، اما به‌تدریج کامل می‌شود که این تجربه را در پیامک و در توسعه وبلاگ‌ها داشتیم اما امروز ساماندهی صورت گرفته که آسیب‌ها را کاهش داده و فرصت‌ها را در جای خود محترم شمرده است.شاید مهم‌ترین بحث این باشد که باید به آموزش مردم پرداخت که هنگامی که اخبار و اطلاعاتی را در شبکه‌های اجتماعی می‌بینند به لینک‌های معتبر مراجعه کنند. امروز در برنامه تلگرام و در کانال‌ها این اتفاق صورت می‌گیرد؛ به‌طوری‌که هنگام انتشار یک خبر، لینک آن خبر از منابع اصلی نیز گذاشته می‌شود، بنابراین شاید آموزش در این حوزه مهم‌ترین کاری باشد که می‌توان انجام داد. بنابراین دستگاه‌هایی که به‌صورت سازمان‌یافته از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، اخبار خود را با لینک و منبع منتشر کنند که طبیعتا بسیاری از این مشکلات حل خواهد شد. در اینجا یک نکته حائز اهمیت است؛ نظارت باید صورت بگیرد، اما این موضوع باید به‌تدریج صورت بگیرد؛ زیرا به مرور زمان هم فناوری نظارتی توسعه می‌یابد و هم خود دستگاه متولی دنبال راهکار جدید خواهد رفت. در این زمینه باید به قیاس میان کشورهایی که سازنده تکنولوژی هستند با کشورهای مصرف‌کننده پرداخت، قاعدتا در کشورهایی که تکنولوژی از آنجا منشا گرفته با کشورهایی که تکنولوژی را تنها مصرف می‌کنند تفاوت وجود دارد. در جایی که تکنولوژی زاده شده از ابتدا پیش‌بینی‌های دقیقی درخصوص یادگیری و شیوه استفاده نیز صورت می‌گیرد، حال آنکه در کشورهای مصرف‌کننده چنین موضوعی مدنظر نیست و به مرور آن را ایجاد می‌کنند.
ارسال نظر