گاهی انتخاب می‌کنم و گاهی انتخاب می‌شوم
مهرداد نصرتی - اعظم حسن تقی
بابک جعفریه متولد ۱۳۵۵، بازیگر نمایش نفرین طبقه گرسنه، این روزها روی صحنه سالن استاد انتظامی است. وی در عین حال از بازیگران فعال در حوزه تصویر هم هست و فیلم‌های سینمایی کارد و کلوچه (محمد علی سجادی)، خانه یحیی-خانه‌ای در خیابان۴۱ (حمیدرضا قربانی) و دعای مادر (علی آشتیانی) را در کارنامه دارد. جعفریه دانش‌آموخته کلاس‌های بازیگری زنده‌یاد حمید سمندریان است و زیر نظر محمد علی سجادی و حمید لبخنده، دوره بازیگری در مقابل دوربین را گذرانده است. در کارنامه بازیگری او در حوزه تئاتر، بازی در نمایش‌هایی نظیر مرکب خوانی ارکستر مردگان، آدم برفی، چیترا، مسیر زندگی،مستاجر، اتاقی در هتل پلازا و.... دیده می‌شود.با وی درباره نمایش «نفرین طبقه گرسنه» نوشته ساموئل شپارد نویسنده آمریکایی و مسائل روز تئاتر گفت‌وگویی کرده ایم که می‌خوانید.
چه ویژگی‌هایی در شپارد هست که برای مخاطب امروز ایرانی می‌تواند ما به ازا داشته باشد و با آن همذات پنداری کند؟
مهم‌ترین خصیصه شپارد، رئال بودن نوشته‌هایش است. او به راحتی از هم گسیختگی برخی خانواده‌ها در جامعه‌اش را به نمایش می‌گذارد. او در نوشته‌هایش با زیرکی خاصی القا می‌کند که ستون خانواده که پدر معرفی می‌کند اگر دچار لغزشی شود کل خانواده به قهقرا می‌رود و از هم می‌پاشد. او بی‌بند و باری جامعه و فساد در دستگاه قضایی و انتظامی کشورش را زیر سؤال می‌برد. مخاطب ایرانی با دیدن نمایش می‌تواند به‌نوعی همذات پنداری کامل داشته باشد؛ چراکه سم شپارد با چنان ریزه کاری شخصیت‌های داستان را خلق کرده که حتی می‌توان نمونه‌هایی از آن شخصیت‌ها را در هر جامعه‌ای در هر برهه زمانی بسط داد. او با این آگاهی از عواقب این تنش‌ها و اصطکاک‌های جامعه مطلع می‌شود.

معیار انتخاب نقش برای شما چیست؟
عوامل بسیار زیادی برای بنده در انتخاب نقش وجود دارد که مهم‌ترینش، عمق نقش و تاثیرگذاری آن است. از دیگر معیار‌هایم، خود نمایشنامه، کارگردان، هم‌بازی‌ها، محل اجرا، ساعت‌های تمرین، شرکت در جشنواره‌های مرتبط و اجرا در تماشاخانه‌های مختلف و حتی عوامل صحنه و گریم و لباس است. به‌عنوان مثال تیم «نفرین طبقه گرسنه» به کارگردانی آقای فرامرز رمضانیان بسیار تیم حرفه‌ای و کاربلدی است. از مهم‌ترین خصیصه‌های این کارگردان، نظم و ترتیب و افق دیدگاه ایشان است. متن هم که از متن‌های مورد علاقه بنده و کل تیم بود. تک تک بازیگران که بنده افتخار هم بازی بودن با آنها را داشتم از شاگردان بنام و خوب استاد سمندریان و خانم هما روستا بودند. سالن استاد عزت‌الله انتظامی هم که یکی از بهترین سالن‌های تئاتر در کشور است. در رابطه با عوامل تیم از جمله صحنه و لباس و گریم و گروه کارگردانی و بقیه دوستان، به جرات می‌توان گفت که از بهترین‌ها هستند و در کار خودشان بی‌نظیر هستند.

اصولا شما نقش‌هایتان را انتخاب می‌کنید یا بیشتر انتخاب می‌شوید؟
یک بازیگر از مرحله شروع بازیگری وارد سه دوره آماتور، نیمه حرفه‌ای و حرفه‌ای می‌شود. در دوره آماتور که بیشتر در راستای کسب تجربه و نام است بیشتر انتخاب می‌شود. حتی با اینکه معتقدم می‌تواند انتخاب هم بکند، ولی در دوره‌های بعدی بیشتر به سمت انتخاب نقش سوق داده می‌شود چراکه با توجه به کسب تجربه و پختگی که در طی سال‌ها به‌دست آورده می‌تواند این حق را برای خودش قائل باشد که انتخاب کند. بنده در بعضی مواقع انتخاب می‌کنم و در بعضی مواقع هم انتخاب می‌شوم.

سالن‌های نمایش تاثیری در اجرای بازیگر دارد؟
قطعا تاثیر بسزایی خواهد داشت. مثلا در فوتبال اولین رکن، داشتن یک زمین خوب است. دقیقا در تئاتر هم داشتن یک سالن استاندارد اولین شرط است. هرچقدر سالن‌های نمایش از لحاظ استانداردسازی در مرحله بهتر و بالاتری باشند قدرت مانور بازیگر بسیار بالا‌تر می‌رود. در بعضی نمایش‌ها احتیاج به سن گردان و یا سن چند طبقه وجود دارد. نوع اسکلت‌سازی سالن، ارتفاع سقف از کف، طول و عمق و سیستم نور و صوتی حرفه‌ای و خیلی موارد دیگر همه و همه سهم بسزایی در اجرای یک نمایش موفق دارد.

به اعتقاد شما برگزاری جشنواره‌های مختلف تئاتر برای هنر نمایش مفید است یانه؟
به‌نظر من در هر امری باید از افراط و تفریط جلوگیری شود. برگزاری جشنواره‌های مختلف حسنی که دارد زمینه‌ای برای دیده شدن گروه‌های مختلف تئاتری و دیده شدن افرادی است که کمتر موقعیت اینچنینی دارند، است. از طرفی اگر تعداد جشنواره‌ها بیش از حد استاندارد باشد، یک موج بی‌میلی و تکرارپذیری بیهوده را در قشر هنری به‌وجود می‌آورد.

دیدن نمایشنامه‌های متعدد چه تاثیری در کار یک کارگردان یا بازیگر دارد؟
بنا به توصیه دیگر استادانم حمید لبخنده، محمدعلی سجادی، محمد یعقوبی، حسین کیانی، پرویز برید، محمودرضا رحیمی و پیام دهکردی که به طرق مختلف متذکر این موضوع بودند، دیدن تئاتر سوای حمایت از همکاران هنری سهم بسیار زیادی در رشد بازیگر و دیگران دارد. حال آن تئاتر خوب یا بد باشد. مهم‌ترین مزیت دیدن تئاتر بد پیشگیری از ورود عناصری است که موجب بد بودن آن تئاتر می شود و درکارهای آتی هر هنرمندی باید مورد توجه قرار بگیرد. از مهم‌ترین مزیت‌های دیدن کارهای خوب هم نه عینا کپی کردن بلکه ایده و گرا گرفتن‌های مفید از کار مربوطه است.

اصولا با توجه به پروسه طولانی انتخاب و تصویب متن و تمرین و سالن گرفتن چه انگیزه‌ای باعث می‌شود یک بازیگر یا کارگردان دوباره کار کند؟
در اینجا تنها و تنها پای عشق در میان است. با تمام مرارت‌ها و سنگ‌هایی که جلوی پای هنرمندان در انتخاب و تصویب متن و سالن وجود دارد و پایین بودن بازده مالی (در بعضی مواقع هیچ بازده مالی‌ای ندارد)، تنها عشق به فرهنگ ناب این مرز و بوم و کمک در جهت حفظ و پویایی آن است که خستگی را در هنرمندان از بین می‌برد و تنها برای رسیدن به تعالی فرهنگی از هیچ کوششی دریغ نمی‌کنند.

از کارهای آینده‌تان بگویید؟
اگر عمری باقی باشد، به‌عنوان کار اصلی نمایشنامه «همه پسران من» به نویسندگی «آرتور میلر» و کارگردانی «آقای دانیال شهریاری» را برای سال ۹۵ در حال تمرین داریم. اگر پیشنهاد تصویر هم داشته باشم انجام خواهم داد.