همان شرکای قبلی
زمانی به پایان تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران نمانده حال آنکه هنوز خبری از وعده خودروسازان مبنی بر حضور سرمایه‌گذاران خارجی در زنجیره خودروسازی کشور نیست. بعد از توافقنامه‌های ژنو و لوزان اخبار متعددی از تمایل خودروسازان معتبر جهانی برای حضور در بازار خودروی ایران شنیده می‌شد در این بین هر چند دو خودروساز بزرگ کشور اخبار مربوط به ورود این خودروسازان به ایران را تایید و تکذیب نمی‌کردند، اما برخی از قطعه‌سازان کشور در اخبار تایید نشده متعددی، از تمایل شرکت‌هایی برای ورود به ایران می‌گفتند که شاید در باور مشتریان داخلی خیلی هم نمی‌گنجید. سخن گفتن از شرکت‌هایی همچون کرایسلر، جنرال موتورز، فیات، فورد و حتی اشکودا برای حضور در ایران اگر چه برای برخی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو آسان بود، اما در پی این اظهارات امیدها و آروزهایی شکل می‌گرفت که انتظارات زیادی را از زنجیره خودروسازی کشور به وجود می‌آورد، انتظاراتی که ظاهرا خیلی هم به نفع خودروسازان نبود.

در این بین تولید‌کنندگان خودرو در کشور هر چند به‌دنبال شریکی مورد اطمینان برای خود بودند اما به گفته برخی از کارشناسان رفت و آمد سرمایه‌گذاران خارجی آن هم تنها به‌منظور بررسی بازار ایران آنها را دچار توهم کرد. توهم اینکه خودروسازان خارجی پشت درهای خودروسازی کشور صف کشیده و در انتظار پاسخ مثبت تولید‌کنندگان جاده مخصوص هستند، اما این تخیلات هنوز به واقعیت نپیوسته؛ چراکه در میان شرکت‌هایی که حضور آنها تا حدودی قطعی به نظر می‌رسید تنها پژو قصد آمدن به ایران را دارد.

در این میان اما برخی شرکت‌های خودروساز داخلی با بدشانسی نیز مواجه شدند؛ به‌عنوان مثال در شرایطی که حضور فولکس واگن در ایران قطعی به نظر می‌رسید این شرکت با رسوایی دیزل گیت روبه‌رو شد و به‌دلیل هزینه‌های مالی که بر سر این رسوایی پرداخت کرد دیگر توان سرمایه‌گذاری در کشورهایی همچون ایران را ندارد به همین دلیل ظاهرا انصراف خود در این زمینه را به تولید‌کنندگان داخلی اعلام کرده است. از سوی دیگر هر چند برخی از قطعه‌سازان بر حضور خودروسازان آمریکایی تاکید دارند، اما به واقع با توجه به شرایط سیاسی کشور به نظر می‌رسد که این امر غیرممکن باشد و نباید انتظار حضور خودروسازانی از این کشور را کشید. از سوی دیگر شنیده می‌شود که فیات نیز در حال رفت و آمد به ایران است این در شرایطی است که در هیات اقتصادی ایتالیایی که اخیرا وارد ایران شدند، هیچ مقامی از فیات حضور نداشت که این مساله شائبه انصراف این شرکت اروپایی از حضور در ایران را قوت بخشیده است. حال این سوال مطرح است که با توجه به شرایط کنونی شرکای تجاری آینده چه شرکت‌هایی خواهند بود؟

در این زمینه برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند که حضور مجدد فرانسوی‌ها و تلاش آنها برای ایفای نقشی پررنگ قطعی به نظر می‌رسد و احتمالا در سفر آتی ریاست محترم جمهور به فرانسه، شاهد قد‌م‌های اجرایی در این خصوص خواهیم بود. در این زمینه می‌توان گفت که قراردادهای پژو با ایران خودرو به گفته مدیران آن نهایی شده است. به هر صورت ایران خودرو برای تولید پژو حدودا دو دهه سرمایه‌گذارهای سنگین کرده است. حتی محصولات با برند ایران خودرو بر پایه محصولات پژو تولید می‌شوند؛ بنابراین ادامه همکاری، برای ایران خودروی که هم‌اکنون از کمبود منابع مالی رنج می‌برد، مسیری کوتاه‌تر برای حل مشکلات خود است. در این زمینه به‌نظر می‌رسد رنو هم به سهم بزرگ‌تری از بازار ایران فکر می‌کند. پروژه موفق داچیا و تکرار موفقیت تولید خودروهای ارزان قیمت در هند، رنو را به حضور جدی‌تر در ایران راغب کرده است. به هر صورت رنو برخلاف رقیب فرانسوی خود چند صد میلیون یورو در ایران سرمایه‌گذاری کرده است و نقشه راه خود در ایران را در گسترش این سرمایه‌گذاری قرار داده است. به اعتقاد برخی از کارشناسان واگذاری بخش اعظم سهام و سکان مدیریتی پارس خودرو یا یکی دیگر از کارخانه‌های گروه سایپا که از سوی مدیر خاورمیانه رنو درخواست شده است، می‌تواند بازار خودروی ایران را متحول سازد. رویه‌ای که رنو، قبلا در رومانی آن را آزموده و هر دو طرف از آن به شدت منتفع شده‌اند. همان‌طور که گفته شد برخی دیگر از سازندگان اروپایی هم برای ورود به بازار ایران اشتیاق نشان داده‌اند به‌طور مثال هیات‌های از فولکس واگن و فیات هم در ماههای اخیر به ایران سفر کرده‌اند در این زمینه یک کارشناس صنعت خودرو در مورد شرکت‌های یاد شده عنوان می‌کند که به نظر نمی‌رسد شراکت با ایران خودرو چندان نفعی برای هیچ کدام از طرفین داشته باشد. ظرفیت تولید ایران خودرو در کارخانه‌های اصلی خود با محصولات پژو، رنو و سوزوکی می‌تواند پر شود، بنابراین ایران خودرو برای تولید محصولات این شرکت‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری سنگین جدید است.


شرایط انتظاری

اما وعده‌هایی که برخی تولید‌کنندگان برای حضور خارجی‌ها در ایران داده‌اند چه تبعاتی داشته است؟ در این زمینه می‌توان گفت که وعده‌هایی که فعالان صنعت خودرو در مورد حضور خودروسازان خارجی در ایران دادند، جدای از اینکه به نوعی آنها را بدقول کرد، بازارشان را نیز تحت‌تاثیر قرار داد و به نوبه خود سبب کاهش خرید و فروش خودرو شد؛ چراکه شرایط انتظاری مدت‌ها است که بازار را به رکود کشانده است. حالا با توجه به لغو قریب الوقع تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، باید منتظر ماند و دید آیا وعده حضور بزرگان صنعت خودرو جهان در کشور عملی می‌شود یا اینکه در نهایت پرونده بازار خودرو با همان شرکای قبلی به‌خصوص پژو و رنوبسته خواهد شد.