سکون صادرات، غوغای واردات

هنگامی که از صادرات و واردات سخن به میان می آوریم بی شک ارتباط بازارهای داخلی با بازارهای خارجی را مدنظر قرار داده ایم و در روزگاری که کشورها بدون ارتباط با یکدیگر توانایی رشد و توسعه را ندارد صادرات و واردات از شاخص های مهم توسعه در کشورها به خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته محسوب می شود. در دنیا هیچ کشوری نیست که بتواند تمام نیازهای داخلی خود را از درون تامین کند؛ پس به همین دلیل تمام کشورهای دنیا نیازمند صادرات و واردات هستند. از طرف دیگر کشورها برای اینکه بتوانند روی پای خود بایستند بایدکالاهای خود را در رقابت بازارهای جهانی بفروشند به همین منظور می توان صادرات را حتی محور توسعه پایدار یک کشور هم معرفی کنیم.

باوجود اینکه صادرات و واردات نقش مهمی در اقتصاد کشور بازی می کند اما تعیین جایگاه اصفهان در این زمینه آسان نیست.برخی شواهد حاکیست صادرات و واردات صنعتی ترین استان کشور افول کرده، اما طبق آمار جایگاه بدی هم در کشور ندارد. مسعود گلشیرازی رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی اصفهان در این زمینه می گوید: افول صادرات و واردات استان نشان از دست رفتن مطلوبیت و مزیت های صادراتی است و فعالان اقتصادی به همراه مسوولان استان باید راهکاری برای این چالش اتخاذ کنند. او علت اساسی و مهم این افول را قیمت گذاری نرخ ارز دانست و اعلام کرد باید به این موضوع بدون دیدگاه سیاسی نگاه کرد و به نرخ ارز باید به عنوان یک مولفه صرفا اقتصادی نگریست. زیرا این نرخ تاثیر بسزایی در تجارت کشور دارد.

صحبت های گلشیرازی نشان می دهد وضعیت صادرات در اصفهان دوران افول را می گذراند. طبق اعلام گمرک اصفهان - صنعتی ترین استان کشور - در سال۹۳ به لحاظ وزنی۲۳ درصد و به لحاظ ارزشی با ۴درصد کاهش صادرات مواجه بوده که هشدار مهمی است. اصفهان شاید در بحث ساده بازاریابی و مدیریت صادرات با مشکل مواجه است و مشخص نیست محصولات صادراتی اصفهان در کشورهای هدف با تحقیق ارسال می شود یا نه: موضوعی که قطعا نیازمند هزینه کارشناسی است، اما صادرکننده حاضر به پرداخت آن نیست! از طرف دیگر باید دید که آیا محصولات صادرکننده اصفهانی دارای مزیت برای رقابت در بازارهای منطقه هستند یا خیر. برخی شرکت های استان از آنجاکه خود را باور کرده اند وضعیت مناسبی دارند اما بسیاری صادرکنندگان اصفهان باور ندارند که می توانند با برندهای معروف حاشیه خلیج فارس رقابت کنند. وضع کاهش صادرات سال ۹۳ در سال ۹۴ هم به طریق دیگر تکرار می شود: صادرات گروه گمرکات استان شامل اصفهان،ذوب آهن،کاشان، فولادمبارکه و فرودگاه اصفهان در سال ۹۴ حدود۱ میلیارد و ۳۰ میلیون دلار بوده است که نسبت به یک میلیارد و ۱۷۵ میلیون دلار سال قبل با ۱۲ درصد کاهش ارزش روبروست کاهشی که در فروردین ماه سال ۹۵ هم تکرار می شود و طبق گمرکات استان اصفهان صادرات در این زمان ۵۰ میلیون دلار اما در فروردین ۹۴ این میزان ۶۱ میلیون دلار بوده است، با این همه استاندار اصفهان معتقد است که اصفهان همچنان در جایگاه سوم صادرات کشور قرار دارد.

عراق، افغانستان، پاکستان، امارات، مالزی، اردن، ترکمنستان، ترکیه، چین و تایلند کشورهای عمده وارد کننده محصولات استان بوده اند که ۳۱درصد مواد پتروشیمی ،۲۳ درصد آهن و فولاد ،۱۵ درصد فرش،۵ درصد محصولات سرامیکی ،۴ درصد مصنوعات آهن و فولاد و ۲۲ درصد سایر کالاها را از اصفهان واردکرده اند که از این میزان ۸۸ درصد ارزش و ۹ درصد وزن صادرات گمرکات استان به پنج کشور عراق، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان و امارات متحده عربی است. البته طبق اعلام گمرکات اصفهان محصولات لبنی، مصنوعات چدنی، گلاب و عرقیات، مصنوعات سنگ و گچ، قند وشیرینی و شکر و موادپلاستیکی از مهم‌ترین صادرات اصفهان محسوب می شوند، اما ۴۶ درصد صادرات فولاد کشور ، ۲۵ درصد فرش ماشینی و ۷۱ درصد از مصنوعات طلای کشور از استان اصفهان صورت می‌گیرد.ارزش صادرات سال ۹۵ و در سه ماهه اول آن در مجموع ۲۰۶ میلیون دلار بوده که از طریق گمرکات اصفهان صورت پذیرفته است که باز نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳درصد کاهش وزنی و۲۲درصد کاهش ارزش داشته است.

بررسی سه ساله نشان می دهد که در هر سال، کاهش وزنی و ارزش صادرات استان رخ داده و کار به جایی رسیده که در سه ماهه اول سال ۹۵ کاهش ۲۲ درصدی ارزش صادراتی را شاهد شده ایم. آنچه مدیران استان می‌گویند قوانین و مقررات دست و پاگیر، برداشت های سلیقه ای، شرایط فعلی حاکم بر جامعه، فقدان وجود سند و برنامه راهبردی توسعه بخش تجارت
بین المللی در استان، بالابودن هزینه های تولید و پایین بودن بهره وری و عدم تناسب سیستم حمل و نقل داخلی و بین المللی با نیاز و جایگاه استان از مهم ترین عوامل هستند.از طرف دیگر اما اصفهان در دو موضوع جدید و تازه گردشگری و صنایع دستی حرف برای گفتن بسیار دارد صادرات در حوزه صنایع دستی طبق آنچه گمرک اصفهان اعلام کرده جانی تازه گرفته و در سه ماهه ابتدایی سال جاری یک تن کالا به عنوان صنایع دستی بجز فرش و به ارزش مبلغ 40 هزار دلار به کشورهای امارات و سنگاپور صادر شده است. دقیقا جایی که همه امور صادراتی به کاهش تمایل دارند، صادرات صنایع دستی نقطه پر نور امید در صادرات اصفهان است که باید بیش از پیش جدی گرفته شود.

امروز اصفهان بیش از 60 درصد صادرات صنایع دستی کشور را به عهده دارد و یک استان تاثیرگذار در این زمینه محسوب می شود. این شهر در بخش گردشگری خارجی نیز پس از تهران و مشهد وضع بسیار مناسبی دارد و در جایگاه دوم و سوم کشور در فصول مختلف قرار گرفته است. اما در بخش واردات اصفهان هر ساله با افزایش واردات روبرو بوده است و در آخرین آمار افزایش 22درصدی واردات را نسبت به مشابه سال قبل داشته، اما ارزش واردات همواره کاهش 5تا12 درصدی داشته است. با نگاه به کالاهای وارداتی اصفهان به خصوص چند کالایی که در صدر واردات استان هستند می توان به این نتیجه رسید که کالاهای وارداتی با نگاهی سرمایه ای وارد می شوند طبق آنچه توسط گمرک اصفهان اعلام شده است ماشین آلات مکانیکی با ۳۵ درصد، ماشین آلات برقی با ۱۱درصد، اجزا و قطعات منفصل ماشین آلات شش درصد و کاغذ و مقوا با پنج درصد از مهمترین کالاهای وارداتی به گمرک اصفهان بوده اند که در این واردات چینی ها با ۲۱درصد ،آلمان با ۱۳درصد، کره جنوبی با ۱۳درصد و ایتالیا با ۱۰درصد کشورهایی هستند که بیشترین واردات را داشته اند.

آمارها جالب و قابل توجه هستند. این همه فراز و فرود و جابجایی های نمودارها گواه آنند که صادرات و واردات اصفهان هنوز به آن پایداری نرسیده که باید....آن هم در زمانی که رییس جمهور به عنوان سکاندار دولت تدبیر و امید در سخنرانی های سه سال گذشته سعی کرده مدام بر توسعه صادرات تاکیدکند که نمی توان بدون ارتباط با کشورهای دیگر صادرات خوبی داشت.

او در آخرین اظهار نظر گفته: تمام تلاش دولت تدبیر و امید به ویژه در برجام بر این مبنا بود که موانع از پیش پای تجار، کارآفرینان، صادرکنندگان، تولیدکنندگان، بخش خدماتی، روابط بانکی و همچنین ورود سرمایه برداشته شود و درعین حال مقررات زاید، غیرمفید و دست و پاگیر تولیدکنندگان نیز حذف شوند. بررسی ها در اصفهان، ایران و منطقه هنوز چشم انداز روشنی از صادرات ندارد. واردات اما همچنان روایت خود را بر سر هرکوچه و بازار فریاد می کشد...