بحران امروز، نتیجه بی‌کفایتی مسوولان دیروز است
برنامه وزارت نیرو برای اجرای طرح تفکیک آب شرب از آب مصرفی در کشور روز به روز جدی‌تر می‌شود. این طرح قرار است در آینده‌ای نزدیک در شهر مشهد به‌صورت پایلوت اجرا شود، همچنین در سایر مناطق که تفکیک آب ضرورت دارد، مطالعات آن از سوی وزارت نیرو در حال انجام است و اجرای طرح تفکیک آب شرب از آب مصرفی در دستور کار این وزارتخانه قرار دارد. شهر مشهد به‌دلیل ورود بیش از ۲۵ میلیون زائر و مسافر در سال از حساسیت و ویژگی‌های خاصی از حیث زمان اوج مصرف (در مناسبت‌ها) برخوردار است، به همین دلیل طرح تفکیک آب شرب از مصرفی ابتدا در بافت مرکزی شهر که هتل‌ها، زائرسرا‌ها و مهمانپذیر‌ها در آن قرار دارد به‌صورت آزمایشی اجرا خواهد شد.
برنامه وزارت نیرو برای اجرای طرح تفکیک آب شرب از آب مصرفی در کشور روز به روز جدی‌تر می‌شود. این طرح قرار است در آینده‌ای نزدیک در شهر مشهد به‌صورت پایلوت اجرا شود، همچنین در سایر مناطق که تفکیک آب ضرورت دارد، مطالعات آن از سوی وزارت نیرو در حال انجام است و اجرای طرح تفکیک آب شرب از آب مصرفی در دستور کار این وزارتخانه قرار دارد. شهر مشهد به‌دلیل ورود بیش از ۲۵ میلیون زائر و مسافر در سال از حساسیت و ویژگی‌های خاصی از حیث زمان اوج مصرف (در مناسبت‌ها) برخوردار است، به همین دلیل طرح تفکیک آب شرب از مصرفی ابتدا در بافت مرکزی شهر که هتل‌ها، زائرسرا‌ها و مهمانپذیر‌ها در آن قرار دارد به‌صورت آزمایشی اجرا خواهد شد. رئیس «سازمان سبز حزب اسلامی کار» در همین خصوص گفت: مبتلا شدن جامعه به چنین بحرانی که مجبور هستیم برای جبران آن هزینه‌های هنگفتی را خرج کنیم، محصول بی‌کفایتی مسوولان دولت قبل است.
مقداد علیاری تاکید کرد: این طرح نشان دهنده بلوغ مدیریتی مسوولان وزارت نیرو است که در راه حل بحران جدی آب شهر مشهد، دست به چنین اقدامی زده‌اند و با مطالعه سعی در رفع این مشکل دارند. این بحث دیر یا زود باید اتفاق بیفتد و مشهد پرچم‌دار انقلاب مدیریتی شود و در‌‌نهایت آغاز کننده پروژه‌های آبی کشور خواهد بود. در واقع در این شهر، نیاز به بازبینی الگوی آب‌رسانی، زمینه را برای اجرای چنین طرحی فراهم کرد. ما نیاز داریم مسوولان از روش‌های متداول عبور کنند و به فکر باشند تا روش‌ها و اصول درست را جایگزین کنند. سال‌ها است با روش‌های قدیمی سعی در حل بحران آب داریم و هر ساله نه تنها بحران حل نمی‌شود بلکه بر شدت آن نیز افزوده خواهد شد.
وی افزود: البته باید تاکید کرد که امیدواریم مجریان به غیر از اجرای طرح تفکیک آب مصرفی از آب آشامیدنی، به فکر مدیریت الگوی مصرف هم باشند و از ابتدا با وضع قوانینی قوی و گسترش و توزیع تجهیزات کاهش‌دهنده مصرف آب، این طرح را به تکامل برسانند. در واقع انجام اقداماتی چون افزایش نرخ تعرفه آب شرب می‌تواند در راه کاهش مصرف آب موثر واقع شود.
آغاز طرح تفکیک آب شرب از آب مصرفی مشهد، غیر معقول است
این فعال محیط زیست اظهار کرد: نکته‌ای که در این طرح افکار را به خود جذب می‌کند، شروع آن در کلان‌شهری چون مشهد است که کمی غیرمعقول به نظر می‌رسد. برای اجرا در کلان شهری چون مشهد، احتیاج به صرف بودجه زیاد و بر هم زدن تمامی زیرساخت‌ها تاسیسات و شبکه آب‌رسانی است. در واقع باید برای به اجرا در آمدن این طرح کلیه زیر ساخت‌ها تغییر یافته و شبکه‌های جدیدی کار گذاشته شود که این مساله تنها در درازمدت ممکن است. بهتر است این طرح ابتدا در شهرک‌ها و شهرهای جدید عملیاتی شود تا هم عملی‌تر بوده و هم فرصت آزمون و کسب تجربه را به مجریان آن بدهد. تصفیه آب مراحل حساس، سخت و پیچیده‌ای دارد و اجرای این طرح به غیر از صرفه‌جویی اقتصادی، با مدیریت جدی همراه خواهد بود. اجرای چنین طرح‌هایی امید بخش و حاصل فکر درست است اما متاسفانه معضل آب با صنعت کشاورزی گره خورده است که نود درصد از آب کشور را مصرف می‌کند. در واقع باید گفت که تنها با تفکیک آب شرب و مصرفی مشکل کم آبی حل نخواهد شد زیرا اصل موضوع در مبحث کشاورزی است.
روش آبیاری غلط در کشاورزی یکی از علت‌های ایجاد بحران آب
علیاری با انتقاد از روش آبیاری کشاورزان گفت: کشور ما در کشاورزی، درست بر عکس سیستم‌های متداول دنیا عمل می‌کند. در کشاورزی به صرفه 80 درصد محصولات به‌صورت دیمی کشت می‌شود و 20 درصد محصولات کشاورزی آبی است. درحالیکه در کشور ما ۸۰ تا ۸۵ درصد محصولات آبی و تنها ۱۵ تا ۲۰ درصد زیر کشت دیم است. همین امر باعث می‌شود میزان مصرف آب در زمینه کشاورزی بیش از حد انتظار بالا رود. روش‌های آبیاری غلط و وجود دو هزار حلقه چاه غیرمجاز یا حتی چاه‌های مجازی که هر روز به عمق آنها اضافه می‌شود، باعث شده تا با خشکسالی شدید روبه‌رو شویم.
کمبود آب، محیط زیست را هم تهدید می‌کند
وی تاکید کرد: همان‌طور که بیشتر کار‌شناسان اذعان دارند وضعیت به حدی بحرانی است که حتی با صرفه‌جویی و تصحیح امور هم به خشکسالی و بیابان‌زایی خواهیم رسید چه برسد به اینکه با همین رویه پیش رویم. ابعاد تخریب ناشی از کم شدن آب بسیار گسترده است، استفاده بی‌رویه آب باعث از بین رفتن زیستگاه‌ها و چشم‌انداز‌های طبیعی شده و روز به روز به وسعت بیایان‌ها افزوده می‌شود. متاسفانه در سال‌های اخیر این روند مصرف آب صدمه بسیار زیادی برای طبیعت به همراه داشته است تا جایی که بیایان‌زایی در کشور بسیاری از مناطق طبیعی را به خطر انداخته است.
از یکسو تخریب و قطع بی‌رویه درختان و برداشت بیش از حد آب سبب شده است تا با معضل ریزگرد‌ها بیشتر درگیر شده و هر روز به کشورهای خشک دنیا نزدیک‌تر شویم. در نتیجه علاوه‌بر هزینه‌هایی که صرف بهبود شرایط آبی می‌شود، هزینه‌هایی نیز باید صرف جبران خسارات ناشی از بحران کم‌آبی شود.
مشکل آب کشور نتیجه بی‌مسوولیتی مسوولان دیروز است
مقداد علیاری با انتقاد از مدیریت مدیران پیشین افزود: مبتلا شدن جامعه به چنین بحرانی که مجبور هستیم برای جبران آن هزینه‌های هنگفتی را خرج کنیم، محصول بی‌کفایتی مسوولین دولت قبل است که با تصمیمات نابخردانه کشور را به این منجلاب کشانده‌اند و هر بار برای سرپوش گذاشتن سوءمدیریت خود، مشکلات محیط‌زیستی را کتمان کرده‌اند تا حقایق مسکوت بماند. اگر این مشکلات به موقع شناسایی می‌شد و مورد تحقیق و پژوهش قرار و در‌‌نهایت در زمان مناسب برای جبران آن اقدامات جدی صورت می‌گرفت، اکنون مجبور نبودیم تا برای درمان آن چنین هزینه‌هایی را متحمل شویم. به واقع کسی باور نمی‌کرد دولت یازدهم به غیر از مشکلات اقتصادی و روابط خارجی باید به فکر کمبود آب هم باشد، درحالیکه اکنون این مشکل به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات امنیتی بدل شده و با سیاست و اقتصاد ایران گره خورده است.
دید مردم نسبت به مشکل آب آگاهانه‌تر شده است
وی تصریح کرد: اولین و مهم‌ترین اقدام دولت برای بحران آب و دیگر مشکلات محیط زیستی، قبول کردن وجود چنین بحرانی است. موضوعی که در دولت‌های قبلی کتمان می‌شد. همین تغییر نگرش مسوولان در نوع نگاه مردم هم تغییر ایجاد کرده است. در واقع مسوولان توانسته‌اند توجه مردم را به این مشکل جلب کرده و آنها را به سوی آگاهی پیش برند. حتی رفتار جدیدی در بین مردم دیده شده است و در سفر رئیس‌جمهور به شهرکرد، مردمی که به استقبال آقای روحانی آمده بودند، به جای مطالبات سیاسی و اقتصادی، بیشتر در مورد آب شعار می‌دادند. همین مساله بیانگر این است که اکنون جامعه ما نسبت به مشکل کم آبی حساس شده است.
علیاری اذعان کرد انتظار می‌رود تا کمیسیون کشاورزی آب و منابع طبیعی فعال‌تر شود و در زمینه مشکلات آب، بهبود شرایط آبی و کشاورزی اقدامات لازم را انجام دهد. دولت می‌تواند با بسته‌های حمایتی کشاورزان را مجاب کند تا از روش‌های بهینه آبیاری استفاده کنند و از روش‌های پرمصرف قدیم دست بکشند. همین‌طور امیدواریم در این مرحله حساس با یاری و تبلیغ روحانیون، کمک صدا و سیمای ملی، با ساخت برنامه‌های اصولی، ارائه راهکارهای منطقی و همدلی و همراهی مردم از این بحران گذر کنیم.
شرایط جوی ایران همسو با فرهنگ مصرفی نیست
علیاری در پایان گفت: باید به این نکته هم توجه کنیم که ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است و کم آبی یکی از شاخص‌های این نوع آب و هوا به شمار می‌آید. بارش سالانه و فصلی کشور ما نسبت به بسیاری از کشورهای اروپایی کمتر است، اما سرانه مصرف بیش از آن چیزی است که در غرب رخ می‌دهد.
در نتیجه باید تاکید کرد که نوع الگوی مصرفی که از سوی مردم انتخاب شده است، با میزان بارندگی کشور ما مطابقت نداشته و همین مساله بحران کم آبی را در کشور ما تشدید می‌کند. می‌توان گفت علاوه‌بر فعالیت‌های عمرانی که قرار است در برخی شهر‌ها مانند مشهد اجرایی شود، باید برنامه‌های جدی در راستای ایجاد فرهنگ مصرفی درست در میان تمامی اقشار جامعه، طرح شده و به مرحله عملیاتی نزدیک شود. تا زمانی که این فرهنگ در میان جامعه ما نهادینه نشود، پروژه‌های عمرانی نتیجه دلخواه را در پی نخواهد داشت و این هزینه بدون نتیجه خواهد ماند.
مقداد علیاری تاکید کرد: این طرح نشان دهنده بلوغ مدیریتی مسوولان وزارت نیرو است که در راه حل بحران جدی آب شهر مشهد، دست به چنین اقدامی زده‌اند و با مطالعه سعی در رفع این مشکل دارند. این بحث دیر یا زود باید اتفاق بیفتد و مشهد پرچم‌دار انقلاب مدیریتی شود و در‌‌نهایت آغاز کننده پروژه‌های آبی کشور خواهد بود. در واقع در این شهر، نیاز به بازبینی الگوی آب‌رسانی، زمینه را برای اجرای چنین طرحی فراهم کرد. ما نیاز داریم مسوولان از روش‌های متداول عبور کنند و به فکر باشند تا روش‌ها و اصول درست را جایگزین کنند. سال‌ها است با روش‌های قدیمی سعی در حل بحران آب داریم و هر ساله نه تنها بحران حل نمی‌شود بلکه بر شدت آن نیز افزوده خواهد شد.
وی افزود: البته باید تاکید کرد که امیدواریم مجریان به غیر از اجرای طرح تفکیک آب مصرفی از آب آشامیدنی، به فکر مدیریت الگوی مصرف هم باشند و از ابتدا با وضع قوانینی قوی و گسترش و توزیع تجهیزات کاهش‌دهنده مصرف آب، این طرح را به تکامل برسانند. در واقع انجام اقداماتی چون افزایش نرخ تعرفه آب شرب می‌تواند در راه کاهش مصرف آب موثر واقع شود.
آغاز طرح تفکیک آب شرب از آب مصرفی مشهد، غیر معقول است
این فعال محیط زیست اظهار کرد: نکته‌ای که در این طرح افکار را به خود جذب می‌کند، شروع آن در کلان‌شهری چون مشهد است که کمی غیرمعقول به نظر می‌رسد. برای اجرا در کلان شهری چون مشهد، احتیاج به صرف بودجه زیاد و بر هم زدن تمامی زیرساخت‌ها تاسیسات و شبکه آب‌رسانی است. در واقع باید برای به اجرا در آمدن این طرح کلیه زیر ساخت‌ها تغییر یافته و شبکه‌های جدیدی کار گذاشته شود که این مساله تنها در درازمدت ممکن است. بهتر است این طرح ابتدا در شهرک‌ها و شهرهای جدید عملیاتی شود تا هم عملی‌تر بوده و هم فرصت آزمون و کسب تجربه را به مجریان آن بدهد. تصفیه آب مراحل حساس، سخت و پیچیده‌ای دارد و اجرای این طرح به غیر از صرفه‌جویی اقتصادی، با مدیریت جدی همراه خواهد بود. اجرای چنین طرح‌هایی امید بخش و حاصل فکر درست است اما متاسفانه معضل آب با صنعت کشاورزی گره خورده است که نود درصد از آب کشور را مصرف می‌کند. در واقع باید گفت که تنها با تفکیک آب شرب و مصرفی مشکل کم آبی حل نخواهد شد زیرا اصل موضوع در مبحث کشاورزی است.
روش آبیاری غلط در کشاورزی یکی از علت‌های ایجاد بحران آب
علیاری با انتقاد از روش آبیاری کشاورزان گفت: کشور ما در کشاورزی، درست بر عکس سیستم‌های متداول دنیا عمل می‌کند. در کشاورزی به صرفه 80 درصد محصولات به‌صورت دیمی کشت می‌شود و 20 درصد محصولات کشاورزی آبی است. درحالیکه در کشور ما ۸۰ تا ۸۵ درصد محصولات آبی و تنها ۱۵ تا ۲۰ درصد زیر کشت دیم است. همین امر باعث می‌شود میزان مصرف آب در زمینه کشاورزی بیش از حد انتظار بالا رود. روش‌های آبیاری غلط و وجود دو هزار حلقه چاه غیرمجاز یا حتی چاه‌های مجازی که هر روز به عمق آنها اضافه می‌شود، باعث شده تا با خشکسالی شدید روبه‌رو شویم.
کمبود آب، محیط زیست را هم تهدید می‌کند
وی تاکید کرد: همان‌طور که بیشتر کار‌شناسان اذعان دارند وضعیت به حدی بحرانی است که حتی با صرفه‌جویی و تصحیح امور هم به خشکسالی و بیابان‌زایی خواهیم رسید چه برسد به اینکه با همین رویه پیش رویم. ابعاد تخریب ناشی از کم شدن آب بسیار گسترده است، استفاده بی‌رویه آب باعث از بین رفتن زیستگاه‌ها و چشم‌انداز‌های طبیعی شده و روز به روز به وسعت بیایان‌ها افزوده می‌شود. متاسفانه در سال‌های اخیر این روند مصرف آب صدمه بسیار زیادی برای طبیعت به همراه داشته است تا جایی که بیایان‌زایی در کشور بسیاری از مناطق طبیعی را به خطر انداخته است.
از یکسو تخریب و قطع بی‌رویه درختان و برداشت بیش از حد آب سبب شده است تا با معضل ریزگرد‌ها بیشتر درگیر شده و هر روز به کشورهای خشک دنیا نزدیک‌تر شویم. در نتیجه علاوه‌بر هزینه‌هایی که صرف بهبود شرایط آبی می‌شود، هزینه‌هایی نیز باید صرف جبران خسارات ناشی از بحران کم‌آبی شود.
مشکل آب کشور نتیجه بی‌مسوولیتی مسوولان دیروز است
مقداد علیاری با انتقاد از مدیریت مدیران پیشین افزود: مبتلا شدن جامعه به چنین بحرانی که مجبور هستیم برای جبران آن هزینه‌های هنگفتی را خرج کنیم، محصول بی‌کفایتی مسوولین دولت قبل است که با تصمیمات نابخردانه کشور را به این منجلاب کشانده‌اند و هر بار برای سرپوش گذاشتن سوءمدیریت خود، مشکلات محیط‌زیستی را کتمان کرده‌اند تا حقایق مسکوت بماند. اگر این مشکلات به موقع شناسایی می‌شد و مورد تحقیق و پژوهش قرار و در‌‌نهایت در زمان مناسب برای جبران آن اقدامات جدی صورت می‌گرفت، اکنون مجبور نبودیم تا برای درمان آن چنین هزینه‌هایی را متحمل شویم. به واقع کسی باور نمی‌کرد دولت یازدهم به غیر از مشکلات اقتصادی و روابط خارجی باید به فکر کمبود آب هم باشد، درحالیکه اکنون این مشکل به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات امنیتی بدل شده و با سیاست و اقتصاد ایران گره خورده است.
دید مردم نسبت به مشکل آب آگاهانه‌تر شده است
وی تصریح کرد: اولین و مهم‌ترین اقدام دولت برای بحران آب و دیگر مشکلات محیط زیستی، قبول کردن وجود چنین بحرانی است. موضوعی که در دولت‌های قبلی کتمان می‌شد. همین تغییر نگرش مسوولان در نوع نگاه مردم هم تغییر ایجاد کرده است. در واقع مسوولان توانسته‌اند توجه مردم را به این مشکل جلب کرده و آنها را به سوی آگاهی پیش برند. حتی رفتار جدیدی در بین مردم دیده شده است و در سفر رئیس‌جمهور به شهرکرد، مردمی که به استقبال آقای روحانی آمده بودند، به جای مطالبات سیاسی و اقتصادی، بیشتر در مورد آب شعار می‌دادند. همین مساله بیانگر این است که اکنون جامعه ما نسبت به مشکل کم آبی حساس شده است.
علیاری اذعان کرد انتظار می‌رود تا کمیسیون کشاورزی آب و منابع طبیعی فعال‌تر شود و در زمینه مشکلات آب، بهبود شرایط آبی و کشاورزی اقدامات لازم را انجام دهد. دولت می‌تواند با بسته‌های حمایتی کشاورزان را مجاب کند تا از روش‌های بهینه آبیاری استفاده کنند و از روش‌های پرمصرف قدیم دست بکشند. همین‌طور امیدواریم در این مرحله حساس با یاری و تبلیغ روحانیون، کمک صدا و سیمای ملی، با ساخت برنامه‌های اصولی، ارائه راهکارهای منطقی و همدلی و همراهی مردم از این بحران گذر کنیم.
شرایط جوی ایران همسو با فرهنگ مصرفی نیست
علیاری در پایان گفت: باید به این نکته هم توجه کنیم که ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است و کم آبی یکی از شاخص‌های این نوع آب و هوا به شمار می‌آید. بارش سالانه و فصلی کشور ما نسبت به بسیاری از کشورهای اروپایی کمتر است، اما سرانه مصرف بیش از آن چیزی است که در غرب رخ می‌دهد.
در نتیجه باید تاکید کرد که نوع الگوی مصرفی که از سوی مردم انتخاب شده است، با میزان بارندگی کشور ما مطابقت نداشته و همین مساله بحران کم آبی را در کشور ما تشدید می‌کند. می‌توان گفت علاوه‌بر فعالیت‌های عمرانی که قرار است در برخی شهر‌ها مانند مشهد اجرایی شود، باید برنامه‌های جدی در راستای ایجاد فرهنگ مصرفی درست در میان تمامی اقشار جامعه، طرح شده و به مرحله عملیاتی نزدیک شود. تا زمانی که این فرهنگ در میان جامعه ما نهادینه نشود، پروژه‌های عمرانی نتیجه دلخواه را در پی نخواهد داشت و این هزینه بدون نتیجه خواهد ماند.
ارسال نظر