امین قاسمی‌فر*

با گسترش ارتباطات در فضای مجازی و ارائه خدمات نوین و تامین کالاها و مایحتاج مردم، امروزه بیشتر افراد سعی دارند برای خریدهای خود از حضور فیزیکی بکاهند و بر خریدهای اینترنتی یا اصطلاحا آنلاین تکیه نمایند؛ کالاهایی که عموما ارزان‌تر بوده و خرید آن‌ها کمترین زمان ممکن را برای مصرف‌کننده به همراه دارد. اما در این میان و علیرغم تمام محبوبیتی که خریدهای اینترنتی نزد مردم دارد؛ شاهد بروز مشکلات زیادی نیز هستیم. مشکلاتی که اگر به نحو مطلوب درباره آن‌ها اطلاع‌رسانی شود و خریداران نیز به آن توجه داشته باشند، ضریب وقوع آن‌ها به‌شدت کاهش می‌یابد، مسائلی که عموما مالی بوده و از این حیث بعضا خسارات جبران‌ناپذیری را بر پیکره خانواده وارد می‌کند. لذا با درنظر گرفتن جوانب امر به‌نظر می‌رسد رعایت نکات عمومی زیر می‌تواند تا حدی راهگشای کار باشد:

۱. در خریدهای خود، همیشه جزئیات محصولات موردنظر را دقیقا بررسی کنید؛ یکی از مشکلات رایج در بحث خریدهای اینترنتی این است که اکثر مصرف‌کنندگان متاسفانه هنگام خرید به جزئیات کالا توجه ندارند. لذا توصیه می‌شود قبل از خرید قطعی، ویژگی‌ها و خصوصیات محصول موردنظر را با نیاز خود مطابقت دهید.

۲. صفحه رضایت‌نامه یا موافقت‌نامه را دقیق مطالعه کنید؛ در خریدهای اینترنتی، خریداران باید حقوق خود را بدانند، لذا باتوجه به اینکه هر فروشگاه اینترنتی شرایط، ضوابط و سیاست‌های داخلی خود را دارد، خریداران عزیز هم بهتر است قبل از اقدام به خرید کالا از این مقررات و شرایط، اطلاع یابند.

۳. در پرداخت‌های آنلاین، مراقب صفحات جعلی باشید؛ گاهی اوقات کلاهبرداران با ایجاد صفحات جعلی خریدهای اینترنتی و درگاه‌های پرداخت تحت شبکه بانکی، موقعیت مناسبی را برای فریب کاربران و سوء‌استفاده‌ از آنان فراهم می‌آورند.

در کنار توجه به نکات عمومی خرید از فضای مجازی، مواردی هم با احتساب قوانین مربوط به جرایم اینترنتی و رایانه‌ای به شرح زیر یادآوری می‌شوند:

الف) هنگام ورود به صفحه فروشگاه‌های اینترنتی به نماد الکترونیکی یا همان enamad تحت‌مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت دقت کنید.

ب) از امن بودن آدرس وبسایت مراجعه شده اطمینان حاصل نمایید که با آدرس https یا shttp شروع شده باشد.

ج) در هنگام پرداخت‌های اینترنتی از صفحه‌کلید مجازی که بانک‌ها در اختیارتان می‌گذارند استفاده کنید.

د) از حساب‌های کاربری و رمز عبور ایمن بهره بگیرید.

ه) ترجیحا از محل‌های عمومی مثل کافی‌نت‌ها، شرکت‌ها و ... اقدام به خرید اینترنتی نکنید.

در پایان باید گفت که برای رسیدگی به جرایم اینترنتی، دادسرای اختصاصی ویژه جرایم رایانه‌ای (در تهران) تاسیس شده و در شهرهای دیگر مانند مشهد، شعب ویژه‌ای برای رسیدگی به این جرایم درنظر گرفته شده است. لذا عزیزانی که قربانی کلاهبرداری اینترنتی شده‌اند، باید با مراجعه به این شعب طرح شکایت اولیه نمایند و سپس به‌منظور تحقیقات بیشتر به دستور مقام محترم قضایی، پیگیری امر به پلیس فتا ارجاع می‌شود.

*کارشناس‌ارشد حقوق و مشاور حقوقی رسانه