فارس؛ استانی با خروجی اندک

براساس آمارهای موجود نمی‌توان نمره خوبی به بهره‌گیری از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های استان فارس داد، چرا که فارس در مقیاس یک کشور است اما با خروجی بسیار کم. فارس با آنکه در بخش‌هایی از صنعت نفت و گاز پیشتاز و در بخش‌هایی دیگر جزو گروه‌های اول توسعه در کشور به ویژه در عرصه پتروشیمی و توسعه شبکه گاز و گازرسانی است که نشان از قدمت فرهنگ عمیق صنعتی در این استان دارد،‌ با این همه توسعه این بخش ها در گرو سرمایه گذاری و حمایت است.در ادامه با محمدرضا ظهیرامامی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق شیراز در خصوص وضعیت صنایع مختلف این استان گفت و گو کرده ایم.

سهم صنایع فعال در اقتصاد استان فارس چه میزان است؟

بالغ بر ۹۲ درصد از کل صنایع فعال در فارس، صنایع کوچک است و بیش از ۸۹ درصد از کل واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان، فعال هستند. بخش صنعت به میزان ۵۰ درصد، بخش کشاورزی ۴۰ درصد و بخش معدن به میزان ۱۰درصد از کل سهم صادرات غیر‌نفتی محصولات تولیدی در فارس رابه خود اختصاص داده‌اند.میزان صادرات استان در شش ماهه نخست امسال به نسبت مشابه سال گذشته به لحاظ ارزشی ۳۵ درصد و وزنی ۴۷ درصد رشد داشته و صادرات استان در سه بخش کشاورزی، معدن و صنعت صورت گرفته است. در بخش کشاورزی بیش از ۱۰۲ میلیون دلار و با وزنی معادل ۱۷۴هزارتن، بخش معدن ۹/ ۲۵ میلیون دلار و وزنی معادل ۴۸۵ هزارتن و بخش صنعت با ارزشی برابر ۱۲۸ میلیون دلار صادرات انجام شده است.

آیا استان فارس توانسته از حضور صنایع به خصوص در بخش‌های نفت و پتروشیمی بهره‌گیری لازم را داشته باشد؟

استان فارس در بخش‌هایی از صنعت نفت و گاز پیشتاز و در بخش‌هایی دیگر جزو گروه‌های اول توسعه در کشور به ویژه در عرصه پتروشیمی، توسعه شبکه گاز و گازرسانی است که نشان از قدمت فرهنگ عمیق صنعتی در این استان دارد. در ایران هم سهم گاز از سبد انرژی کشور به زودی به ۷۵درصد خواهد رسید. بررسی‌هایی که طی ده سال گذشته انجام شده، نشان داده که استان فارس از پتانسیل خوبی برای توسعه صنعت گاز برخوردار است. ایجاد منطقه‌ای برای توسعه فناوری صنعت گاز و مشارکت بخش خصوصی که می‌توانند منافع بیشتری در این همگرایی داشته باشند، به رشد پایدار صنعت گاز در ایران کمک خواهد کرد. اگر این آمار را قطعی بدانیم در کل کشور به ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم تا بتوانیم همه ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها را در صنایع مذکور فعال کنیم، استان فارس به خاطر استعدادهای زیادی که دارد از این ظرفیت برخوردار است که میزبان پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های جدید برای تبدیل گاز به فرآورده‌های با ارزش افزوده بالا باشد و سهم قابل ملاحظه‌ای از این اعتبارات را به خود تخصیص دهد. قدمت و تجربه موفق پیشین این صنعت و ثبت افتخار بزرگترین تولید‌کننده کود شیمیایی برای پتروشیمی بر این مهم صحه گذاشته است. عدم سرمایه‌گذاری در زمینه نفت و گاز به هر دلیل، بی تردید خسارات غیر‌قابل جبرانی برای استان پهناور فارس به بار خواهد آورد.

مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلات فعالان صنعتی بخش خصوصی استان فارس چیست؟

چالش‌ها و مشکلات فعالان صنعتی بخش خصوصی خیلی ویژه نیست و همان مشکلات بخش خصوصی کشور است. این مشکلات بحث نقدینگی، حوزه‌های مالیاتی اعم از مالیات ارزش افزوده، تعرفه‌های بالای مالیاتی، هزینه‌های بالای بیمه‌ای، قوانین غیر‌ضروری یا زائد و دست و پاگیر، شاخص‌های پایین محیط کسب‌و‌کار، نگرش گاه محدود و برنتابیدن راهبرد و برنامه‌های کلان و بعضا فقدان عزم و اراده راستین برای ایجاد تحول در این حوزه را در بر می‌گیرد. مشکلات زیر ساختی نظیر کمبود آب را که به‌عنوان مثال واحدهای فعال در شهرک صنعتی با آن دست به گریبانند نیز باید اضافه کرد. همینطور مباحث مدیریتی در بخش دولتی و تشکل‌های ذی‌ربط صنعت و بعضا در ساختار بخش خصوصی بی‌تاثیر نیست. مباحث فرهنگی، وجود برخی تنگ‌نظری‌ها، ضعف دانش‌محوری و گاه سد بستن بر دانش و نگرش‌های نو از این جمله اند.

استان فارس را به لحاظ صنعتی در چه موقعیتی می‌بینید؟ آیا از تمام پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های صنعتی استان استفاده شده است؟

براساس آمارهای موجود نمی‌توان نمره خوبی به بهره‌گیری از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های استان فارس داد، چرا که فارس در مقیاس یک کشور است اما با خروجی بسیار کم.استان فارس دارای ۱۲۲ هزار و ۶۰۰ کیلومتر وسعت، ۲۹ شهرستان، ۸۴ بخش، ۱۰۵ شهر و ۲۰۴ دهستان است. از سوی دیگر نرخ بیکاری در کشور ۱۱ درصد و در استان فارس ۱/ ۱۲ درصد است؛ همچنین سهم بخش صنعت در استان فارس ۲۹ درصد است که نشان می‌دهد سهم استان از متوسط کشور پایین‌تر است. قطعا استان فارس نقاط درخشانی نیز دارد؛ از جمله: رتبه پنجم در بخش کشاورزی در کشور، وجود ۵۱۳ معدن دارای پروانه بهره‌برداری با تولیدی معادل ۴۷ میلیون تن در سال، رتبه چهارم تولید سیمان خاکستری در کشور، داشتن رتبه اول ذخایر خاک نسوز صنعتی و وجود ۳۷ نوع ماده معدنی که ۲۰ نوع آن مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

اما آیا توانسته ایم به‌رغم موقعیت متمایز فارس به لحاظ مرکزیت استان‌های جنوبی خاصه برای استان بوشهر، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و همجواری با کشورهای خلیج فارس یا ظرفیت‌هایش در حوزه نفت و گاز، دانشگاه‌های مطرح نظیر دانشگاه شیراز، دانشگاه صنعتی شیراز و سایر مراکز علمی - پژوهشی، نمایشگاه‌های بین‌المللی، بسترهای منحصر به فرد گردشگری، وجود حرم اهل بیت (ع) حضرت شاهچراغ، بناهای تاریخی همچون تخت جمشید و نقش رستم و پاسارگاد و.... از همه ظرفیت‌ها بهره ببریم؟ خیر، موفق نبوده ایم. درخوش بینانه‌ترین حالت می‌توان گفت بین ۴۰ تا ۴۵ درصد و کمتر، این ظرفیت‌ها فعال شده است. وجود مزیت‌های نسبی در بخش صنعت و معدن، کشاورزی، گردشگری، دانشگاهی و نیروهای جوان و تحصیلکرده، همچنین زیر ساخت‌های صادراتی از جمله سردخانه‌ها، فضاهای نمایشگاهی، فرودگاه شیراز و... در کنار کاهش نرخ سرمایه‌گذاری در ۵ سال گذشته و افزایش بیکاری، بر این نتیجه‌گیری صحه می‌گذارد.