رقابت بر سر بازار نه چندان قدرتمند

نام قاره آفریقا با جنگ‌های داخلی و برخوردهای قومی - قبیله‌ای در هم آمیخته است. اما این قاره در حال تبدیل شدن به بستری برای رشد خودروسازی جهان است. بخش‌های زیادی از آفریقا در آرامش به سر می‌برند و همین مناطق اکنون به یک متقاضی برای خودروهای جدید تبدیل شده‌اند.

اما سوال اساسی این است که آیا مانند دیگر نقاط جهان، خودروسازان می‌توانند به‌صورت منطقی و در یک فضای برابر بر سر سهمی از این بازار در شرف تکوین رقابت کنند؟ پاسخ قاطع به این سوال دشوار است. بهتر است فرصت‌ها و چالش‌های بازار خودرو آفریقا را بررسی کنیم تا در نهایت بتوان پاسخ این سوال را در دل آن درک کرد.قاره آفریقا نامتوازن ترین پراکندگی را از نظر اقتصاد دارد. آنقدر نامتوازن که حتی درون بسیاری از کشورهای این منطقه از شهری به شهر دیگر وضعیت اقتصادی به شدت تغییر می‌کند. به همین دلیل نمی‌توان روی بازاریابی خودرو به روش معمولی در این کشورها کار کرد. خودروسازانی که محصولات ارزان قیمت در سبد خود ندارند در نهایت نمی‌توانند جایی در بازار آفریقا داشته باشند. در حال حاضر شرکت‌هایی مانند تویوتا و فولکس واگن محصولات رده بالای خود را نیز در این قاره مونتاژ می‌کنند.

همین محصولات هم هستند که سهم اصلی صادرات خودرو آفریقا را تشکیل می‌دهند، اما میزان استفاده از آنها در داخل مرزهای آفریقا بسیار ناچیز است. شرکت‌هایی که به‌طور سنتی محصولاتشان از رده قیمتی ۳۰ هزار دلار به بالا عرضه می‌شود، عملا شانسی در قاره آفریقا دستکم در یک دهه آینده نخواهند داشت. شاید در چند کشور معدود در شمال و جنوب قاره آفریقا بتوان این خودروها را به فروش رساند، اما نمی‌توان روی بازار آفریقا برای خودروهایی در این محدوده قیمت و بالاتر حساب باز کرد. چالش بعدی فروش خودرو در آفریقا وضعیت جغرافیایی و شهرسازی این منطقه است. در کشورهای آفریقایی کافی است کمی از پایتخت یا چند شهر اصلی کشور دور شوید. آن وقت است که دیگر هاچ‌بک کوچک شما توانایی‌های خود را از دست می‌دهد. زندگی روستایی در آفریقا هنوز کاملا رایج است و این روستاها اغلب در مسیرهایی قرار گرفته‌اند که جاده آسفالت شده ندارد. بسیاری از آنها هم در مناطق صعب‌العبور قرار گرفته‌اند. خودروهای معمولی در این مناطق کمتر کارآمد خواهند بود. این‌گونه است که بازار خودروهای شاسی‌بلند و آفرود آفریقا بهتر از دیگر خودروها شده است.

اما برنده این میدان خودروسازانی خواهند بود که بتوانند شاسی بلندهای ارزان قیمت برای قاره آفریقا فراهم کنند. در این فهرست خودروسازان زیادی قرار نمی‌گیرند. بخش بزرگی از بازار در دست خودروسازان چینی است که محصولاتی قابل خرید برای مردم آفریقا تولید می‌کنند. یکی دیگر از دشواری‌های پیش رو در بازار خودرو آفریقا نبود طبقه متوسط با جمعیت گسترده در این کشورها است. طبقه متوسط به‌عنوان مشتری خودروهای کلاس اکونومی، اصلی ترین مشتری خودروسازی‌ها به حساب می‌آید. در نبود طبقه متوسط قدرتمند بازار بسیاری از خودروسازان از دست می‌رود. در کنار این چالش‌ها فرصت‌هایی نیز وجود دارد که حتی خودروسازان بزرگ جهان را وسوسه می‌کند تا خود را برای حضور در بازار این قاره آماده کنند. بخشی از این آمادگی به تولید خودروهایی مناسب با بودجه مردم آفریقا باز می‌گردد. یکی از این فرصت‌ها جمعیت جوان رو به افزایش در آفریقا است که در مناطق امن این قاره در حال رشد کردن هستند. جمعیتی که با تکیه بر تحصیلات از آینده روشنی در این قاره برخوردار بوده و توانایی خرید خودرو را دارد.

دیگر مزیت قاره آفریقا برای خودروسازان، نبود استانداردهای سختگیرانه برای عرضه خودرو است. این استانداردها هم در بخش ایمنی و هم در بخش فنی کاملا به سود خودروسازان هستند. به غیر از مصر، الجزایر و آفریقای جنوبی، در تمام قاره آفریقا استاندارد یورو ۲ قابل شماره‌گذاری و تردد است. این یعنی عملا استانداردی برای آلایندگی خودروها وجود ندارد. با این استاندارد حتی خودروهای کاربراتوری را هم هنوز می‌توان در آفریقا تولید کرد و به فروش رساند. از آن طرف هیچ محدودیتی نیز برای میزان مصرف سوخت وجود ندارد. مهم‌تر اینکه چشم‌اندازی نیز برای وضع این قوانین وجود ندارد. آفریقا چالش‌های به بحران رسیده سیاسی - اجتماعی مهم‌تری از محیط‌زیست و تولید کربن خودروها دارد که باید به آنها رسیدگی کند و تا آن روز که نوبت به این مسائل برسد خودروسازان فرصت کافی برای کسب سود خواهند داشت.مزیت بعد ایمنی است. همان بحثی که در مورد مصرف سوخت وجود دارد در مورد ایمنی نیز صدق می‌کند. در قاره آفریقا به غیر از چند کشور انگشت شمار، هر چیزی که چهار چرخ و یک موتور داشته باشد را می‌توانید به‌عنوان خودرو عرضه کرد و به فروش برسانید.

ایمنی حتی آخرین سوالی که از شما می‌شود هم نیست. به این ترتیب خودروسازان اقتصادهای نوظهور که چندان در قید و بند استانداردهای ایمنی اتحادیه اروپا و آمریکا نیستند، به راحتی می‌توانند محصولات خود را در این قاره عرضه کنند.در این میان وضعیت خودروسازان بزرگ جهان در قاره آفریقا به‌طور مرتب در حال بهبود یافتن است. جنرال موتورز در سال ۲۰۱۳ بیش از ۱۶۷ هزار دستگاه خودرو در قاره آفریقا به فروش رساند که یک چهارم آنها در مصر فروخته شدند. بعد از آن آفریقای جنوبی و نیجریه بهترین بازارهای آفریقایی جنرال موتورز بودند. همین مساله برای نیسان نیز تکرار شده است. در کنار اینها تویوتا موتورز در میان غول‌های خودروسازی، بهترین بازار را در آفریقا دارد. تویوتا موتورز بخش زیادی از بازار خود در آفریقا را مدیون وانت‌ها و پیکاپ هایش است که با توجه به وضعیت جنگی بسیاری از کشورهای آفریقا و صعب العبور بودن راه‌ها در این منطقه، یک گزینه همیشگی برای تردد در آفریقا است. این سه خودروساز از سال ۲۰۱۰ به این سو به‌طور پیوسته با افزایش فروش رو به رو بوده‌اند و همین مساله چشم‌انداز روشنی را درخصوص آینده بازار خودرو در آفریقا پیش روی آنها و دیگر خودروسازان جهان قرار داده است.