راهکارهای روانشناسانه برای اثرگذاری بر تروریستها
در حال حاضر برخی ابتکارات برای تغییر افکار افراطی در میان تروریستها در حال انجام است. در کشورهایی نظیر مصر، عراق، سنگاپور و حتی انگلستان روانشناسان در حال بررسی اثر مثبت برخی اعمال برای رسوخ در ذهن و روان تروریستهای بازداشتی هستند. موفقیت در این امر به مثابه حرکتی در ایجاد دریچههای نو در افکار افراطی و تعدیل فرهنگ حاکم در میان گروههای آنان است. هر کدام از این افراد در حقیقت نمونهای از یک انسان رادیکال و افراطی نسبت به عقایدی خاص هستند که چشم خود را به روی سایر حقایق بستهاند. این افراد همان کسانی هستند که وقتی در کنار هم قرار میگیرند حاضرند کارهای وحشتناکی انجام دهند و حتی برخی از آنان سر سایر مسلمانان را نیز از تن جدا میکنند.
در حال حاضر برخی ابتکارات برای تغییر افکار افراطی در میان تروریستها در حال انجام است. در کشورهایی نظیر مصر، عراق، سنگاپور و حتی انگلستان روانشناسان در حال بررسی اثر مثبت برخی اعمال برای رسوخ در ذهن و روان تروریستهای بازداشتی هستند. موفقیت در این امر به مثابه حرکتی در ایجاد دریچههای نو در افکار افراطی و تعدیل فرهنگ حاکم در میان گروههای آنان است. هر کدام از این افراد در حقیقت نمونهای از یک انسان رادیکال و افراطی نسبت به عقایدی خاص هستند که چشم خود را به روی سایر حقایق بستهاند. این افراد همان کسانی هستند که وقتی در کنار هم قرار میگیرند حاضرند کارهای وحشتناکی انجام دهند و حتی برخی از آنان سر سایر مسلمانان را نیز از تن جدا میکنند. در اینجا به برخی از این برنامهها اشاره شده است.
برنامه تاثیر بر محتوای فکری این برنامه با استفاده از مسلمانان میانهرو و معتدل، از آنها میخواهد تا با بازداشتشدگان حاضر در زندان به بحث و تبادل نظر در مورد مفاهیم قرآن بپردازند. این رویه بستری فراهم میآورد تا قرآن مبنای ادبیات مشترک طرفین قرار گیرد. سپس بحثها در مورد نظر قرآن در مورد خشونت و امر جهاد شکل خواهد گرفت. طی این فرآیند بستر لازم برای ورود به اذهان زندانیان فراهم شده و فرصتی برای تغییر نگرش آنها بهوجود میآید. محتوای عاطفی و احساسی در این برنامه برای زنده کردن عواطف و احساسات تروریستها بر پایه اعتماد، اقداماتی در مورد خانوادههای آنان انجام میدهند. از جمله اینکه برای برگشت این افراد به زندگی فردی و احیای روحیات عاطفی آنان اقدام به پیدا کردن خانوادههای آنان میکنند. برای مثال کودک او را یافته و در محل مناسبی زمینه ادامه تحصیل او را فراهم میکنند. یا تسهیلاتی در اختیار زنان آنها قرار میدهند. تحت این شرایط بهصورت ناخودآگاه و بهواسطه حس درونی که آنها به نزدیکان خود دارند، زمینه خروج آنها از افکار خشونتبار جمعی فراهم میشود.
تاثیر بر محتوای اجتماعی این طرح که شاید از مهمترین برنامهها در زمینه شکست اعمال تروریستی و کشتار مردم بیگناه باشد، اشاره به ایجاد بستری برای بازگشت تروریستهای بازداشت شده به جامعه دارد. برای مثال در اندونزی شبهنظامیان مخالف دولت که قبلا در جنگ با حکومت بودهاند، وظیفه ایجاد تغییر نگرش در میان تروریستهایی که مرتکب اعمال خشونتبار در قبال شهروندان شدهاند را برعهده دارند. هدف اصلی آنها ایجاد تصویر جدیدی از دین اسلام در ذهن این افراد است. برخی از این تلاشها بسیار امیدبخش بوده است. برای مثال گروه افراطی بزرگی در مصر تحت عنوان جهاد اسلامی مصر در سال ۲۰۰۳ تحت چنین برنامهای کشتار و خونریزی سایرین را کنار گذاشت. این فرآیند طی میانجیگری یک وکیل مسلمان بین این گروه و دولت صورت گرفت.
در این برنامه یکی از دانشمندان اسلامی توانست با برگزاری برخی جلسات بحث در مورد تبیین اسلام صحیح با رهبران دربند این گروهها تاثیر بسزایی در ایجاد این سازش بزرگ داشته باشد. پس از آن، رهبران این گروه در ۲۵ طومار که همگی بر کنارگذاشتن خشونت تاکید داشتند، از افراد خود خواستند تا انجام هرگونه عملیات جنگطلبانه و تروریستی علیه حکومت را متوقف کرده و دست یاری به سوی سایر هموطنان خود دراز کنند. در همین کشور در سال ۲۰۰۷ یک موفقیت بزرگ دیگر رقم خورد که در آن گروه افراطی الجهاد نیز اعلام کرد که دیگر اعمال خشونتبار در این کشور انجام نخواهد داد.
محققان از موفقیت ۵ برنامه دیگر در این زمینه در کشورهای ایرلند شمالی، یمن، عربستان سعودی، اندونزی و کلمبیا خبر میدهند. کسب این موفقیتها به سیاستمداران این نوید را میدهد که علوم روانشناسی توانایی قدرتمندی در خنثی کردن اعمال تروریستی و جلوگیری از شیوع آن تحت برنامههای غیرنظامی و بدون اعمال خشونت دارد. با این وجود کماکان شبهات زیادی در این زمینه وجود دارد که ادامه روند را با پیچیدگی همراه ساخته است. برای مثال برخی محققان بیان میکنند مواردی مشاهده شده که اگرچه بازداشت شدگان در برگشت به جامعه از انجام اعمال تروریستی کنارهگیری کردند، اما عقاید افراطی خود را کنار نگذاشتهاند. در کل، اجرای این برنامهها تا حد قابل قبولی عقاید افراطی را شکننده کرده و حداقل به میزان زیادی از انجام عملیات تروریستی در کشورهای مورد بررسی کاستهاند. روانشناسان اعتقاد دارند این فعالیتها در حقیقت زمینهساز ظهور ابزارهای روانشناسی با قدرت انتقال بالا خواهند بود.
ابزارهایی که توانایی بهمراتب بالاتری در تغییر نگرش این افراد و انتقال آن بین سایر دوستان و همعقیدههایشان خواهد داشت. اما قدر مسلم هر کشوری باید بهطور سازگار با شرایط فرهنگی و اجتماعی خود قدم در این مسیر بگذارد. در هر کشوری که گروهی از مردم نادیده گرفته شوند، حقوقشان پایمال شود و هویت اجتماعی آنها از بین رود، امکان ورود افکار و اعمال تروریستی به مراتب افزایش خواهد یافت. پیش از اینکه افراد برای بهدست آوردن هویت از دست رفته خود با لباسی حاوی تی ان تی به میان مردم دویده و خود را منفجر کنند، باید در قالب چنین برنامههایی به گفتوگو با آنها نشست و مشکلات آنها را برطرف کرد یا حداقل توجیهی منطقی برای آن ارائه داد. ایجاد شکاف بین احزاب و گروهها در یک کشور زمینهساز ورود پدیده تروریسم در آن کشور خواهد شد.
ارسال نظر