ذکر احوال حاکمان و استانداران خراسان در دوره قاجاریه – بخش۳۰
هادی پژوهش مشهد در دوران استبداد صغیر، قسمت اول علی‌نقی میرزا رکن‌الدوله پسر بزرگ محمدتقی میرزا رکن‌الدوله اول است. یادشده ابتدا لقب عین‌الملک داشت که پس از فوت پدرش ملقب به لقب وی یعنی رکن‌الدوله شد. وی در سال ۱۳۲۱ ه. ق پس از عزل سلطان‌حسین نیرالدوله به استانداری خراسان منصوب گردید و تا سال ۱۳۲۳ ه. ق در این سمت باقی بود. پس از یک دوره استانداری کرمان در سال ۱۳۲۹ ه. ق مجددا استاندار خراسان شد. در این سال به جای غلامحسین صاحب اختیار به مشهد آمد و در این ماموریت بود که ماجرای به توپ بسته شدن حرم به شرح زیر پیش‌آمد و منجر به عزل رکن‌الدوله گردید و به جای او مجددا سلطان حسین میرزا نیرالدوله برای بار دوم به استانداری خراسان منصوب گردید.
هادی پژوهش مشهد در دوران استبداد صغیر، قسمت اول علی‌نقی میرزا رکن‌الدوله پسر بزرگ محمدتقی میرزا رکن‌الدوله اول است. یادشده ابتدا لقب عین‌الملک داشت که پس از فوت پدرش ملقب به لقب وی یعنی رکن‌الدوله شد. وی در سال 1321 ه.ق پس از عزل سلطان‌حسین نیرالدوله به استانداری خراسان منصوب گردید و تا سال 1323 ه.ق در این سمت باقی بود. پس از یک دوره استانداری کرمان در سال 1329 ه.ق مجددا استاندار خراسان شد. در این سال به جای غلامحسین صاحب اختیار به مشهد آمد و در این ماموریت بود که ماجرای به توپ بسته شدن حرم به شرح زیر پیش‌آمد و منجر به عزل رکن‌الدوله گردید و به جای او مجددا سلطان حسین میرزا نیرالدوله برای بار دوم به استانداری خراسان منصوب گردید. پس از فرار «محمدعلی شاه» به روسیه در 1330ق/ 1912م و در روزهای پایانی استبداد صغیر، شهر مشهد درگیر آشوب بود. قوای سواره و پیاده روس با توپخانه، جهت حفظ منافع خود وارد مشهد شدند و «علی‌نقی میرزا رکن‌الدوله» والی خراسان، آنان را به دستور حکومت تهران در ارگ حکومتی جای داد. شورشیانی که در شهر علیه مشروطه و دفاع از محمدعلی شاه، مردم را تحریک می‌کردند و در مشهد بلوا و آشوب ایجاد نموده، در
واقع سازماندهی شده بودند تا بهانه‌ای برای حضور روس‌ها در مشهد همانند اشغال بندرانزلی و رشت در شمال و تبریز از طریق قفقاز باشد. قوای روس مجهز به توپ و مسلسل وارد مشهد شدند و به‌وسیله استاندار پذیرایی شدند.
همزمان با ورود قشون روسیه میتینگ‌هایی توسط یوسف‌خان هراتی سرکرده اشرار و اوباش و مورد حمایت سرکنسول روس در مشهد و همچنین سیدمحمد یزدی معروف به طالب‌الحق و نایب علی‌اکبر نوغانی در میادین شهر در حمایت از محمدعلی شاه برپا نمودند. اینان پس از تجمع مردم مرکز فعالیت خود را از میادین شهر به صحن نو حرم منتقل نمودند و افراد مسلح خود را در محدوده میان مسجد گوهرشاد و صحن جدید و بازار به پاسبانی گماردند و افراد مخالف محمدعلی شاه و متمولین مشهد را به جرم مخالفت دستگیر و در صحن حرم شلاق می‌زدند.
محمد قوش آبادی نامی از نیروهای یوسف خان هراتی و اسماعیل ترشیزی و جمعی از افاغنه که در جمع نیروهای مسلح وی بودند در گلدسته‌ها و سردرب‌های صحنین برای مقابله با نیروهای ملی مستقر شدند(منتخب التواریخ). روس‌ها به دستور فرمانده خود ژنرال «روکو»، توپ‌های خود را بر روی بام خانه‌ها، مغازه‌های نزدیک حرم و اطراف حرم مستقر کردند.
محل استقرار توپ ها
محل استقرار توپ‌ها در بازار بزرگ، سرای بانک، بالا خیابان، باغ خونی و چندین نقطه دیگر بود. قزاق‌ها و افسران روسی، سواره و پیاده در خیابان‌های شهر پخش شدند. به بهانه سرکوب شورشیان علیه محمدعلی شاه، در روز دهم ربیع‌الثانی ۱۳۳۰قمری، توپچی‌های قزاق به دستور فرمانده خود به حرم مطهر حمله کرده و گنبد مبارک را به توپ بستند. در آن حمله ۱۸ موضع گنبد طلا آسیب و صدمه دید. مردم جهت شکایت از جسارت روس‌ها، به کنسولگری بریتانیا رفتند.
سر کنسول «سر پرسی سایکس» به همراه عکاس کنسولگری و همراهانی دیگر برای دیدن ماوقع به صحن عتیق رفته و به عکاس دستور داد که از محل اصابت گلوله‌های توپ که در زاویه جنوبی گنبد بود، عکس بگیرد. سایکس در کتاب خود آورده «کنسول روس در گزارش خود اصابت گلوله به گنبد و آسیب مقبره را انکار کرده بود ولی من با فرستادن عکس‌هایی به سفارت بریتانیا در تهران و سن‌پترزبورگ، این ادعا را تکذیب کردم». در کتاب «تاریخ مشهدالرضا» نوشته «احمد ماهوان» آمده است: «ادیب هروی خراسانی در گزارش خود اشاره‌ای به گلوله‌باران گنبد مطهر و تهیه عکس توسط عکاس ارتش روس دارد» و در ادامه می‌افزاید: «تاکنون از بمباران حرم، به جز این عکس گواه بصری دیگری یافت نشده است». اما دکترآجودانی در کتاب «مشروطه ایرانی» اذعان داشته که در همان زمان، «ملک‌الشعرای بهار» عکسی از بمباران حرم که با خط «کاظم‌زاده ایرانشهر» استنساخ گردیده بود، نزد دکتر «احمد خان» نویسنده فرستاده و دکتر نیز در سوم فوریه آن را برای «ادوارد براون» ارسال داشته است. احتمال می‌رود عکس ارسالی بهار، نمونه دیگری از عکس به توپ بستن گنبد طلا باشد.
ادامه دارد...
همزمان با ورود قشون روسیه میتینگ‌هایی توسط یوسف‌خان هراتی سرکرده اشرار و اوباش و مورد حمایت سرکنسول روس در مشهد و همچنین سیدمحمد یزدی معروف به طالب‌الحق و نایب علی‌اکبر نوغانی در میادین شهر در حمایت از محمدعلی شاه برپا نمودند. اینان پس از تجمع مردم مرکز فعالیت خود را از میادین شهر به صحن نو حرم منتقل نمودند و افراد مسلح خود را در محدوده میان مسجد گوهرشاد و صحن جدید و بازار به پاسبانی گماردند و افراد مخالف محمدعلی شاه و متمولین مشهد را به جرم مخالفت دستگیر و در صحن حرم شلاق می‌زدند.
محمد قوش آبادی نامی از نیروهای یوسف خان هراتی و اسماعیل ترشیزی و جمعی از افاغنه که در جمع نیروهای مسلح وی بودند در گلدسته‌ها و سردرب‌های صحنین برای مقابله با نیروهای ملی مستقر شدند(منتخب التواریخ). روس‌ها به دستور فرمانده خود ژنرال «روکو»، توپ‌های خود را بر روی بام خانه‌ها، مغازه‌های نزدیک حرم و اطراف حرم مستقر کردند.
محل استقرار توپ ها
محل استقرار توپ‌ها در بازار بزرگ، سرای بانک، بالا خیابان، باغ خونی و چندین نقطه دیگر بود. قزاق‌ها و افسران روسی، سواره و پیاده در خیابان‌های شهر پخش شدند. به بهانه سرکوب شورشیان علیه محمدعلی شاه، در روز دهم ربیع‌الثانی ۱۳۳۰قمری، توپچی‌های قزاق به دستور فرمانده خود به حرم مطهر حمله کرده و گنبد مبارک را به توپ بستند. در آن حمله ۱۸ موضع گنبد طلا آسیب و صدمه دید. مردم جهت شکایت از جسارت روس‌ها، به کنسولگری بریتانیا رفتند.
سر کنسول «سر پرسی سایکس» به همراه عکاس کنسولگری و همراهانی دیگر برای دیدن ماوقع به صحن عتیق رفته و به عکاس دستور داد که از محل اصابت گلوله‌های توپ که در زاویه جنوبی گنبد بود، عکس بگیرد. سایکس در کتاب خود آورده «کنسول روس در گزارش خود اصابت گلوله به گنبد و آسیب مقبره را انکار کرده بود ولی من با فرستادن عکس‌هایی به سفارت بریتانیا در تهران و سن‌پترزبورگ، این ادعا را تکذیب کردم». در کتاب «تاریخ مشهدالرضا» نوشته «احمد ماهوان» آمده است: «ادیب هروی خراسانی در گزارش خود اشاره‌ای به گلوله‌باران گنبد مطهر و تهیه عکس توسط عکاس ارتش روس دارد» و در ادامه می‌افزاید: «تاکنون از بمباران حرم، به جز این عکس گواه بصری دیگری یافت نشده است». اما دکترآجودانی در کتاب «مشروطه ایرانی» اذعان داشته که در همان زمان، «ملک‌الشعرای بهار» عکسی از بمباران حرم که با خط «کاظم‌زاده ایرانشهر» استنساخ گردیده بود، نزد دکتر «احمد خان» نویسنده فرستاده و دکتر نیز در سوم فوریه آن را برای «ادوارد براون» ارسال داشته است. احتمال می‌رود عکس ارسالی بهار، نمونه دیگری از عکس به توپ بستن گنبد طلا باشد.
ادامه دارد...
ارسال نظر